Μεθάνιο: Το αέριο που θα «κάψει» την ατμόσφαιρα

Υπάρχει αδυσώπητη ανάγκη για «Συμφωνία Μεθανίου», προειδοποιούν οι επιστήμονες. Πρόκειται για ένα αέριο που μπορεί να θερμάνει την ατμόσφαιρα ακόμη και 80 φορές περισσότερο από τον άνθρακα.  

Τη στιγμή που οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται ολοένα και πιο αισθητές, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ο πλανήτης πρέπει να λάβει ριζικά μέτρα για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής καταστροφής  που προκαλεί ένα άλλο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου: Το μεθάνιο.

Τη Δευτέρα, οι κλιματολόγοι της Διεθνούς Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή απηύηθυναν την πιο δραματική προειδοποίησή τους μέχρι σήμερα: Η ανθρωπότητα, υποστηρίζουν, κινείται ολοταχώς προς την κλιματική καταστροφή. Μια από τις δράσεις-κλειδιά που προτείνουν οι ερευνητές αφορά τον περιορισμό των εκπομπών μεθανίου, που παίζει μεγαλύτερο ρόλο από ποτέ στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Το αέριο, που είναι πλούσιο σε άνθρακα, παράγεται από την εκτροφή ζώων σε μεγάλη κλίμακα, τα πηγάδια σχιστολιθικού φυσικού αερίου και την ανεπαρκώς ελεγχόμενη συμβατική εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, θερμαίνει τον πλανήτη πολύ πιο αποτελεσματικά από το διοξείδιο του άνθρακα. Συγκεκριμένα, διαθέτει πάνω από 80 φορές υψηλότερες «δυνατότητες θέρμανσης» σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα, όμως παραμένει για λιγότερο χρόνο στην ατμόσφαιρα: Περίπου μια δεκαετία μετά την έκλυσή του, αποσυντίθεται και μετατρέπεται σε διοξείδιο του άνθρακα.

Ο Ντούργουντ Ζέλκε, πρόεδρος του Ινστιτούτου Διακυβέρνησης και Βιώσιμης Ανάπτυξης και ένας από τους επικεφαλής ερευνητές του IPCC, σημείωσε μιλώντας στον Guardian ότι η μείωση του μεθανίου ενδέχεται να είναι ο μόνος τρόπος να αποτρέψουμε την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας πάνω από 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προ-βιομηχανική εποχή.

Αν η θερμοκρασία αυξηθεί περισσότερο από αυτό, η συχνότητα εμφάνισης των ακραίων καιρικών φαινομένων θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο και η ανθρωπότητα θα ξεπεράσει κρίσιμα σημεία καμπής. «Ο περιορισμός των εκπομπών μεθανίου είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία μας να επιβραδύνουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη από τώρα μέχρι το 2040», τόνισε μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα. «Πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτή την επιτακτική ανάγκη».

Ο Ζέλκε ανέφερε επίσης ότι οι κυβερνήσεις θα  πρέπει να ενημερωθούν για τα ευρήματα του IPCC για το μεθάνιο πριν την έναρξη των συνομιλιών του ΟΗΕ για το κλίμα, τo Cop26, που θα πραγματοποιηθεί στη Γλασκόβη το Νοέμβριο.

«Πρέπει να δούμε το Cop26 να αναγνωρίζει αυτό το πρόβλημα, να καταλάβει πως πρέπει να γίνει κάτι γι’ αυτό».

Ο περιορισμός του μεθανίου θα μπορούσε να εξισορροπήσει τις επιπτώσεις του σταδιακού περιορισμού του άνθρακα, που αποτελεί κεντρικό στόχο του Cop26. Ο άνθρακας είναι το πιο «βρώμικο» ορυκτό καύσιμο και έχει προκαλέσει τεράστιες αυξήσεις στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στη διάρκεια των τελευταίων ετών. Ωστόσο, η χρήση άνθρακα έχει και μια θετική παρενέργεια: Παράγει σωματίδια θείου, τα οποία προστατεύουν τη Γη από μέρος της επιπλέον θερμότητας, αντανακλώντας ένα τμήμα της ηλιακής ακτινοβολίας.

Αυτό σημαίνει ότι το άμεσο αποτέλεσμα της μείωσης κατανάλωσης άνθρακα θα μπορούσε να είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, παρά το γεγονός ότι θα προστατεύσει τη Γη μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

«Η απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα δεν θα οδηγήσει σε μείωση της θερμοκρασίας πριν το 2050. Το θείο που θα χαθεί από την ατμόσφαιρα θα ξεσκεπάσει την υπερθέρμανση που έχει ήδη υποστεί το σύστημα», τόνισε.

«Η κλιματική αλλαγή είναι ένας μαραθώνιος – πρέπει να συνεχίσουμε να τρέχουμε. Ο περιορισμός του διοξειδίου του άνθρακα δεν πρόκειται να οδηγήσει σε πτώση της παγκόσμιας θερμοκρασίας για τα επόμενα 10 χρόνια, και μετά από αυτά η ικανότητά μας να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή θα έχει μειωθεί τόσο σημαντικά που ενδέχεται να μην καταφέρουμε να συνεχίσουμε. Ο περιορισμός του μεθανίου μας χαρίζει επιπλέον χρόνο». Τα επίπεδα μεθανίου στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί ραγδαία στη διάρκεια των τελευταίων ετών, εξαιτίας του σχιστολιθικού και συμβατικού φυσικού αερίου, της εξόρυξης πετρελαίου και της εκτροφής ζώων. Στη διάρκεια της περσινής χρονιάς, οι εκπομπές μεθανίου άγγιξαν αριθμούς-ρεκόρ σύμφωνα με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα του ΟΗΕ. Δεδομένα από δορυφόρους δείχνουν ότι ορισμένες από τις κυριότερες πηγές μεθανίου είναι τα ανεπαρκώς ελεγχόμενα πηγάδια φυσικού αερίου και πετρελαίου της Ρωσίας. Όπως σημειώνει ο Guardian, το φυσικό αέριο μπορεί να εξορυχτεί με τη χρήση σύγχρονων τεχνικών που σχεδόν εκμηδενίζουν τις «διαφυγούσες» εκπομπές μεθανίου. Όμως, ενώ χώρες όπως το Κατάρ λαμβάνουν μέτρα για το μεθάνιο, η Ρωσία, παρά το γεγονός ότι έχει συνυπογράψει τη Συνθήκη του Παρισιού για το κλίμα το 2015, έχει ορισμένες από τις μεγαλύτερες διαρροές στον κόσμο στις υποδομές της.

«Σήμερα, περισσότερο από το 40% του φυσικού αερίου που χρησιμοποιεί η ΕΕ είναι επιβαρημένο με μεθάνιο καθώς προέρχεται από τη Ρωσία, πράγμα που το καθιστά πιο επιβλαβές για τον πλανήτη από ό,τι είναι ο άνθρακας», υποστηρίζει ο Πολ Μπλέντσου, πρώην σύμβουλος του Κλίντον για το κλίμα που πλέον εργάζεται για το Ινστιτούτο Προοδευτικής Πολιτικής στην Ουάσινγκτον. «Η ΕΕ θα πρέπει να αρχίσει να μετρά και στη συνέχεια να ρυθμίζει τις εκπομπές άνθρακα όλων των εισαγωγών φυσικού αερίου που πραγματοποιεί, προκειμένου να ξεκινήσει το «καθάρισμα» του φυσικού αερίου σε όλο τον κόσμο.

Η μείωση των εκπομπών μεθανίου μπορεί να οδηγήσει και σε εξοικονόμηση χρημάτων. Σύμφωνα με εκτίμηση του ΟΗΕ, περίπου οι μισές μειώσεις εκπομπών μεθανίου που είναι αναγκαίες, θα μπορούσαν όχι μόνο να επιτευχθούν, αλλά να αποδειχθούν άμεσα επικερδείς. Ο Ζέλκε παροτρύνει τις κυβερνήσεις να σκεφτούν το ενδεχόμενο μιας νέας συμφωνίας, πέραν της Συνθήκης του Παρισιού, που θα καλύπτει το ζήτημα του μεθανίου και θα απαιτεί από τα επιμέρους κράτη να περιορίσουν σημαντικά την κατανάλωσή τους.

«Προβλέπω ότι θα αναγκαστούμε να συνάψουμε μια συμφωνία για το μεθάνιο», τόνισε στον Guardian.

Άλλες αιτίες έκλυσης μεγάλων ποσοτήτων μεθανίου είναι το λιώσιμο του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους, ενώ έχουν υπάρξει ενδείξεις ότι ο καύσωνας στη Σιβηρία θα μπορούσε να αυξήσει τις εκπομπές του αερίου.

 

Ωστόσο, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι προς το παρόν απέχουμε από τις εκπομπές μεγάλων ποσοτήτων μεθανίου από το λιώσιμο του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους, ενώ αντιθέτως, οι εκπομπές από την κτηνοτροφία και τη βιομηχανία μπορούν να αντιμετωπιστούν στο σήμερα.