Μήπως, τελικά, δεν είναι πια το ΔΝΤ ο «εχθρός»;

Έχοντας πια μπει στο καλοκαίρι του 2018 και με το τέλος του προγράμματος να πλησιάζει, επανήλθε στο προσκήνιο, διεθνώς, το debate για το ποιος έχει δίκιο σχετικά με το ελληνικό χρέος, οι Γερμανοί ή το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο;

Ας αφήσουμε κατά μέρος ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν βάζει πια στη συζήτηση το οποιοδήποτε «κούρεμα». Είναι ηλίου φαεινότερο ότι, ο… κουρέας «κρέμασε τα ψαλίδια του» μετά το καταστροφικό PSI, το οποίο, φυσικά, δεν μείωσε το φορτίο χρέους της Ελλάδας, απλώς μετακύλυσε το πρόβλημα από τους ισολογισμούς των μεγάλων τραπεζών στους προϋπολογισμούς των κρατών. Αυτό, πλέον, το παραδέχονται -έμμεσα ή άμεσα- όλοι (πλην του Βενιζέλου και του Σαμαρά).

Το διακύβευμα, λοιπόν, σήμερα, αφού το «κούρεμα» μας τελείωσε, είναι μία καλή ελάφρυνση του χρέους. Είναι δεδομένο ότι οι αποφάσεις που θα παρθούν για το ζήτημα αυτό, είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την πορεία της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια, με δύο έννοιες: Πρώτον, διότι από τη ρύθμιση αυτή θα εξαρτηθεί η δυνατότητα της χώρας να συνεχίσει να εξοφλεί, ομαλά, τα χρωστούμενα του παρελθόντος. Δεύτερον, διότι η βιωσιμότητα του υπάρχοντος χρέους είναι αυτή που σε μεγάλο βαθμό θα προσδιορίσει τη στάση των αγορών απέναντι στην Ελλάδα και τα επιτόκια με τα οποία θα αντληθεί ο απαραίτητος μελλοντικός δανεισμός.

Το ΔΝΤ, έχοντας κάνει πολλές «πατάτες» στη διάρκεια των μνημονίων (από τους περίφημους πολλαπλασιαστές μέχρι μία σειρά λανθασμένων παραδοχών και άστοχων εκτιμήσεων, άλλοτε υπερβολικά αισιόδοξων και άλλοτε το ακριβώς αντίθετο) έχει, δικαιωματικά, μπει στο μάτι των περισσοτέρων Ελλήνων. Έχει μπει στο μάτι και του Μαξίμου και όχι άδικα, αφού και από αμιγώς πολιτική σκοπιά, η εμμονή του στις επιταγές του νεοφιλελευθερισμού, το βάζει απέναντι από το ιδεολογικό πρόσημο που -θέλει να- έχει η κυβέρνηση. Ωστόσο, στο θέμα του χρέους, ίσως ακριβώς επειδή το ΔΝΤ λειτουργεί με «αγοραία» νοοτροπία, το Ταμείο έχει, διαχρονικά, τις πιο προωθημένες τοποθετήσεις, κάτι που είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας.

Έστω, λοιπόν, κι αν η αντανακλαστική αντίδραση σχεδόν όλων μας είναι «να πάει… από κει που ‘ρθε το ΔΝΤ» και, πραγματικά, κανένας λόγος δεν υπήρχε να πατήσει το πόδι του σε χώρα της ευρωζώνης το Ταμείο που έσωζε κρατίδια της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής (εκτός από την αδυναμία της ίδιας της Ε.Ε. να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της), ίσως τα πράγματα να μην είναι ακριβώς έτσι. Διότι, εκτός από το γεγονός ότι η πιστοποίηση του ελληνικού χρέους ως βιώσιμο από το ΔΝΤ είναι κάτι που πολύ το θέλουν οι αγορές, οι γερμανικές αντιλήψεις για το κατά πόσο χρειάζεται να γίνει η όποια ρύθμιση και αν ναι, με ποιον τρόπο, είναι επικίνδυνες.

Μέρα με τη μέρα -και προς διάψευση όσων πίστευαν ότι η αποχώρηση Σόιμπλε από το «τιμόνι» των οικονομικών της Γερμανίας σήμαινε πολλά- φαίνεται ότι αυτό που θέλουν, ουσιαστικά, οι Γερμανοί είναι η Ελλάδα να βγει μεν από το πρόγραμμα, αλλά να μείνει σε… μνημόνιο. Και δεν εννοούμε την απαίτηση να υπάρχουν και μετά τη λήξη της στήριξης μηχανισμοί εποπτείας, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχιση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων και να μην «ξανακυλήσουμε» στα ίδια. Αυτό και δεδομένο είναι -κανείς δεν θα αφήσει την Ελλάδα να κάνει ό,τι της γουστάρει, με εκατοντάδες δισ. ευρώ χρεών όχι σε τράπεζες, αλλά σε άλλα κράτη- και μπορεί να πει κανείς, ξέροντας τις «παιδικές ασθένειες» μας, ότι είναι και επιθυμητό.

Δεν είναι, όμως, δυνατόν να πιστεύει στ’ αλήθεια κάποιος με στοιχειώδη γνώση οικονομικών ότι, επειδή καταφέρνουμε να πετυχαίνουμε εδώ και κάποια χρόνια υπερπλεονάσματα, αυτό μπορεί να συνεχιστεί για πάντα και άρα, το χρέος δεν χρειάζεται ρύθμιση. Λίγο-πολύ αυτό λένε οι φίλοι μας οι Γερμανοί και πρέπει να γίνει, άμεσα, κατανοητό ότι αυτή η λογική είναι μία πραγματική βόμβα στα θεμέλια οποιουδήποτε σχεδίου μεταμνημονιακής ανάπτυξης. Μπορεί οι Έλληνες να «μάτωσαν» για πέντε, δέκα χρόνια και με το «αίμα» αυτό να σχηματίστηκαν τα υπερπλεονάσματα, αλλά αν δεν σταματήσει κάποτε αυτό, δεν πρόκειται να υπάρξει ούτε ανάπτυξη ούτε επιστροφή στην κανονικότητα. Αν δεν σταματήσει το «στράγγισμα», ώστε να περισσέψουν στον καθένα, από τον πιο μικρό μέχρι τον πιο μεγάλο, χρήματα για κατανάλωση, επένδυση, αποταμίευση, η οικονομία θα μείνει για πάντα στα «σωληνάκια».

Δεν γίνεται, λοιπόν, να μονιμοποιήσουμε την «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης». Χρειάζεται οπωσδήποτε, ό,τι κι αν λένε οι Γερμανοί, και ουσιαστική ελάφρυνση χρέους, μέσω παρεμβάσεων στα επιτόκια, επιμηκύνσεων κ.λπ. και αυτόματος μηχανισμός που να προσαρμόζει το ύψος των ετήσιων καταβολών για την αποπληρωμή του χρέους με βάση την πορεία του ΑΕΠ και σε δεύτερο χρόνο μία νέα καλόπιστη συζήτηση για το ύψος των πλεονασμάτων. Βλέπετε, οι ελλειμματικοί προϋπολογισμοί φέρνουν τις χρεοκοπίες, αλλά κι οι υπερπλεονασματικοί οδηγούν στο «γαϊδούρι του Χότζα».

Αν με όλα αυτά συμφωνεί το ΔΝΤ, τότε το ΔΝΤ είναι ο σύμμαχός μας.

Το editorial του σημερινού φύλλου της “Finance & Markets Voice”