Moody’s Analytics: Η επίδραση του πολέμου στην ελληνική οικονομία

Ισχυρή ανάπτυξη σημείωσε η Ελλάδα το δ’ τρίμηνο του 2021, με το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας να διαγράφει άνοδο ύψους 7,7% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με τη Moody’s Analytics.

Το πραγματικό ΑΕΠ αναθεωρήθηκε προς τα κάτω για το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, για το σύνολο του 2021 η χώρα κατέγραψε τον μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης στην ιστορία της, αυξημένο κατά 8,3% σε σχέση με το 2020 και πολύ κοντά στην πρόβλεψή μας για 8,2% που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021. Η ανάπτυξη οφείλεται κυρίως στις ισχυρές επενδύσεις και τις εξαγωγές.

Μετά από δύο χρόνια κρίσης Covid-19, το πραγματικό ΑΕΠ της Ελλάδας βρίσκεται οριακά πάνω από το προ της πανδημίας επίπεδό του και ενώ η οικονομία προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της και να κινηθεί προς την επέκταση, μια άλλη διεθνής κρίση έχει φτάσει: Η εισβολή στην Ουκρανία αποτελεί σημαντική απειλή για την παγκόσμια οικονομία και ήδη πολώνει την ελληνική κοινή γνώμη.

Η πρώτη εκτίμηση του πληθωρισμού τον Μάρτιο δείχνει τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από το 1996. Σύμφωνα με τη Eurostat, ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε κατά 8% μετά από αύξηση 6,3% σε ετήσια βάση τον Φεβρουάριο. Παρόλο που εξακολουθούν να ισχύουν οι επιδράσεις βάσης (υπήρξε αποπληθωρισμός 2% τον Μάρτιο του 2021), ο εναρμονισμένος δείκτης δείχνει σχεδόν πληθωρισμό-ρεκόρ. Σε μηνιαία βάση, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 2,7% σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο. Το άλμα στις τιμές της ενέργειας έρχεται να προστεθεί στην ήδη τεράστια αύξηση κατά τη διάρκεια του 2021, ενώ οι τιμές δεν πρόκειται να υποχωρήσουν σύντομα.

Η εισβολή στην Ουκρανία θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στον ελληνικό πληθωρισμό και θα συντρίψει το διαθέσιμο εισόδημα. Η διάρκεια και το μέγεθος των ενεργειακών κραδασμών σημαίνει ισχυρή μετακύλιση στις γενικές τιμές. Σε συνδυασμό με τις ανοδικές πιέσεις στις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων, ο ετήσιος πληθωρισμός θα φθάσει σε τιμές άνω του 8% το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο. Οι μισθολογικές πιέσεις θα αλλάξουν τη δυναμική το 2023, καθώς οι εργαζόμενοι θα παζαρεύουν τη χαμένη αγοραστική τους δύναμη. Η Moody’s Analytics προβλέπει ότι ο ελληνικός εναρμονισμένος ΔΤΚ θα κλείσει στο σχεδόν ρεκόρ του 7,7% το 2022, προτού ομαλοποιηθεί το 2023 στο 3% και στη συνέχεια συγκλίνει στον στόχο του 2% της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Η ανεργία βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας και πλέον. Σύμφωνα με τη Eurostat, τον Φεβρουάριο, η μηνιαία ανεργία διαμορφώθηκε στο 11,9%, μειωμένη κατά 90 μονάδες βάσης σε σχέση με τον Ιανουάριο και το χαμηλότερο καταγεγραμμένο ποσοστό ανεργίας από το 2010.

Η στρατιωτική σύγκρουση στην Ουκρανία μείωσε την πρόβλεψή μας για την αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ για το 2022 σε 4,5%, η οποία είναι 0,8 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερη από το βασικό επίπεδο του Φεβρουαρίου. Οι προοπτικές για την τουριστική περίοδο το 2022 είναι λιγότερο ρόδινες. Παρόλο που ο τομέας ξεπέρασε τις προσδοκίες το 2021, θα εμφανιστούν προκλήσεις λόγω των διεθνών πληθωριστικών πιέσεων και της ουκρανικής κρίσης. Σχεδόν το ένα τέταρτο της πτώσης της αύξησης του ΑΕΠ σε σύγκριση με το βασικό σενάριο του Φεβρουαρίου προέρχεται από την υπόθεση μηδενικών τουριστικών αφίξεων από τη Ρωσία, η οποία μεταφράζεται σε περίπου 400 εκατ. ευρώ λιγότερα έσοδα το 2022. Η υπόθεση αυτή είχε ενσωματωθεί στις προβλέψεις μας του Μαρτίου. Η Ελλάδα απέλασε 12 Ρώσους διπλωμάτες τον Απρίλιο και οι διμερείς σχέσεις βρίσκονται σε πλήρη κατάρρευση.

Στο βασικό σενάριο, η αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ παραμένει πάνω από το δυνητικό επίπεδο μέχρι το 2024. Μετά από υπερθέρμανση για πέντε χρόνια, η ελληνική οικονομία βλέπει τον ετήσιο πληθωρισμό της γύρω από τον στόχο της ΕΚΤ μέχρι το 2026, ενώ η ανεργία φτάνει στο φυσικό της επίπεδο. Η ισχυρή ανάπτυξη και η εμπιστοσύνη των αγορών αντανακλώνται στις αποδόσεις των ομολόγων, επιτρέποντας στην κυβέρνηση να δανείζεται με χαμηλό επιτόκιο και να εξομαλύνει το χρέος της. Μέχρι το τέλος του 2024, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ έχει μειωθεί κάτω από το 170% και το έλλειμμα συγκλίνει στο μηδέν. Το ΑΕΠ αυξάνεται κατά 4,5% το 2022 και κατά 2,8% το 2023.

Στο ανοδικό σενάριο, η στρατιωτική σύγκρουση στην Ουκρανία επιλύεται πολύ ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν. Ως αποτέλεσμα, οι γεωπολιτικές εντάσεις μειώνονται νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν, βάσει του βασικού σεναρίου. Οι κυρώσεις αίρονται γρήγορα, υποστηρίζοντας τις γραμμές εφοδιασμού βασικών εμπορευμάτων από τη Ρωσία. Η πλήρης εξασθένιση της πανδημίας και των γεωπολιτικών εντάσεων οδηγεί σε ισχυρή ανάκαμψη της ζήτησης, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών, με κινητήρια δύναμη τα νοικοκυριά που ξοδεύουν τις πλεονάζουσες αποταμιεύσεις τους. Σε αυτό το σενάριο, το ελληνικό ΑΕΠ διευρύνεται κατά 5,7% το 2022 και κατά 3,9% το 2023.

Στο αρνητικό σενάριο, η στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας επιδεινώνεται σημαντικά και επιμένει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το αναμενόμενο. Η απειλή μιας σημαντικής διακοπής του παγκόσμιου εφοδιασμού με εμπορεύματα διατηρεί τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε υψηλά επίπεδα για την Ευρώπη, με αποτέλεσμα οι ρυθμοί πληθωρισμού να επιταχύνονται σημαντικά πάνω από τα βασικά επίπεδα. Μια άλλη παραλλαγή της Covid-19 εμφανίζεται τον χειμώνα και προκαλεί την επιστροφή σε μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Η πολιτική αστάθεια προκαλεί πολλαπλούς γύρους εκλογών που πλήττουν την οικονομία το 2023 και αυξάνουν σημαντικά το κόστος του χρέους. Το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών συμπιέζεται -αντί να δαπανήσουν τις πλεονάζουσες αποταμιεύσεις, τα νοικοκυριά περιορίζουν σημαντικά τις δαπάνες τους. Οι αρνητικές επιπτώσεις του πλούτου από την πτώση των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων αποθαρρύνουν περαιτέρω τους Ευρωπαίους από τις δαπάνες. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το ΑΕΠ αυξάνεται μόνο κατά 1,9% το 2022 και συρρικνώνεται κατά 1,5% το 2023.