Νομοθέτηση τώρα για τα αναδρομικά των συνταξιούχων

Του Διονύση Τεμπονέρα*
Οι πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (1403/1407/2022) για τα αναδρομικά του 11μήνου, για τις επικουρικές συντάξεις και τα δώρα, αντί να λύσουν το πρόβλημα, το διόγκωσαν.

Το ΣτΕ αποφάσισε ότι, τα αναδρομικά δικαιούνται μόνο όσοι έχουν ασκήσει αγωγές, μέχρι και τον Ιούλιο του 2020, οπότε και δημοσιεύτηκε ο ν.4714/2020. Έτσι όμως, μένει εκτεθειμένη η συντριπτική πλειονότητα των συνταξιούχων, που δεν προσέφυγε στα δικαστήρια και άκουσε τις κυβερνητικές προτροπές, δίχως να ασκήσει ένδικά μέσα.

Αυτό συνέβη καθώς ο ΕΦΚΑ, με τη διαδικασία της πιλοτικής δίκης, αποφάσισε να εισάγει το ζήτημα ξανά στα δικαστήρια, ώστε να υπάρξει οριζόντια ρύθμιση για όλους: Με το άρθρο 1 του ν.3900/2010 εισήχθη ο θεσμός της «δίκης-πιλότου» ενώπιον του ΣτΕ, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα σε διαδίκους και διοικητικά δικαστήρια, να απευθύνονται απευθείας στο Συμβούλιο της Επικρατείας, εφόσον πρόκειται για ζητήματα,  τα οποία από τη φύση τους έχουν γενικότερο ενδιαφέρον και, συνεπώς, αναμένεται να προκαλέσουν σημαντικό αριθμό διαφορών, διασφαλίζοντας έτσι την ενότητα της νομολογίας και την ασφάλεια δικαίου.

Σκοπός λοιπόν της πιλοτικής δίκης, είναι το «ενιαίο» της ρύθμισης. Εφόσον η κυβέρνηση δεν νομοθετήσει και παραπέμψει και όσους έχουν ασκήσει αγωγές, αλλά και όσους δεν το έχουν πράξει, στην «ακριβή και αργή» δικαιοσύνη, ουσιαστικά ευτελίζει τον θεσμό της πρότυπης δίκης. Το ζήτημα δεν είναι νομικό. Είναι αυστηρά πολιτικό, καθώς οποιαδήποτε διαφορετική εξέλιξη θα πλήξει την αξιοπιστία και της δικαιοσύνης, αλλά και του πολιτικού συστήματος, το οποίο οφείλει να τοποθετηθεί.

Η δημοσιονομική διάσταση του ζητήματος, βεβαίως, είναι σημαντική (το κόστος της επέκτασης των αποφάσεων είναι περί τα 2,5 δισ. μικτά, ήτοι 1,4 δισ. καθαρά, για τον κρατικό προϋπολογισμό), αλλά όχι ανυπέρβλητη. Θα μπορούσε να προβλεφθεί είτε η εξόφληση σε ετήσιες δόσεις, είτε ο συμψηφισμός με οφειλές στο Δημόσιο και στα Ταμεία, είτε άλλοι τρόποι.

Το παράδοξο για το ΣτΕ είναι ότι, μπαίνοντας στην ουσία της υπόθεσης, ενστερνίστηκε τα επιχειρήματα της κυβέρνησης, για αδυναμία καταβολής των περικοπών λόγω «τηρήσεως των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχειρίσεως». Η αντίληψη, όμως, αυτή είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, καθώς περιθωριοποιεί όλα τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, τα οποία πλέον, εφόσον έχουν δημοσιονομικό κόστος, ισχύουν με… αστερίσκο.

Οι συνταξιούχοι υπέστησαν τεράστιες περικοπές, στα χρόνια των μνημονίων. Ακόμα περισσότερο σήμερα, εξαιτίας της ακρίβειας και της εκτόξευσης του κόστους ζωής, συνεχίζουν να υφίστανται συρρίκνωση του εισοδήματός τους, αντιμετωπίζοντας πρόβλημα επιβίωσης, δίχως να έχουν τη δυνατότητα συμπληρωματικού εισοδήματος. Τώρα, που το ΣτΕ όφειλε να λάβει υπόψη αυτήν τη συγκυρία και να προστατέψει μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα που θίγεται, λειτουργεί με έναν προσχηματικό, κοινωνικό αυτοματισμό.

Τα Rafale, οι φρεγάτες, η πανδημία και οι προσφυγικές ροές,  γίνονται το άλλοθι της κυβέρνησης, για να αρνηθεί την καταβολή των αναδρομικών, στους συνταξιούχους. Την ίδια ώρα, όμως, διαβάζουμε για εκτόξευση των φορολογικών εσόδων του κράτους (2,83 δισ. αυξημένα έναντι του στόχου) το τελευταίο πεντάμηνο. Τα έσοδα αυτά προέρχονται κατά βάση από τον «πληθωριστικό» ΦΠΑ, δηλαδή από φόρους στα ανατιμημένα, λόγω της ενεργειακής κρίσης, προϊόντα, που φυσικά πληρώνουν και οι συνταξιούχοι.

Συνεπώς, είναι ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης η επιστροφή των περικοπών, πολύ περισσότερο, που οι απώλειες των συνταξιούχων, την τελευταία δεκαετία, έχουν σπάσει κάθε ρεκόρ. Η κυβέρνηση έχει τον λόγο και πρέπει να φανεί δίκαιη.

*Δικηγόρος-Εργατολόγος