Ο διασυρμός της Βρετανίας και το δίλημμα της Ευρώπης

Η «πειραγμένη» φωτογραφία του Τζέιμς Μποντ να λαμβάνει εντολή από την οργισμένη Βασίλισσα Ελισάβετ να «ξεπαστρέψει» όλο το κοινοβουλευτικό σώμα, είναι μόλις ένα από τα παραδείγματα του πως, φίλοι και εχθροί, έχουν τρολάρει ανελέητα τους Βρετανούς, τις τελευταίες ημέρες, για το απίστευτο χάος που επικρατεί γύρω από το Brexit. Το χειρότερο, άλλωστε, είναι πως η κωμικότητα και η γελοιότητα της πραγματικότητας, μάλλον ξεπερνά τα όποια ανέκδοτα και τις γελοιογραφίες που έχουν κατακλύσει το ίντερνετ.

Πραγματικά, μιλώντας τις τελευταίες ημέρες με αρκετούς Βρετανούς φίλους, το αίσθημα απόγνωσης που εκφράζουν είναι κοινό ανεξάρτητα από το ιδεολογικό τους προφίλ και τα πιστεύω τους σε σχέση με το επίμαχο διαζύγιο. Η χώρα αισθάνεται οργή και βαθιά ταπείνωση, όχι μόνο για την αποτυχία της, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο επέτρεψε σε όλο τον πλανήτη να την οικτίρει. Και η πληγή αυτή είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη βρετανική πολιτική σκηνή: ακόμη κι αν βρεθεί τρόπος να ξεμπλέξουν το απίστευτο αυτό κουβάρι, γεγονός που για την ώρα δεν φαντάζει βέβαιο, το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχει υποστεί, ίσως, τη μεγαλύτερη ήττα στην ιστορία του.

Δεν γονάτισε μπροστά σε εχθρούς, δεν γονάτισε μπροστά σε πολέμους, κατάφερε να κρατήσει το γόητρο του παρά και την κατάρρευση της πάλαι ποτέ βρετανικής αυτοκρατορίας και τελικά κατέληξε να διασύρεται σήμερα, με τον χειρότερο δυνατό τρόπο και μάλιστα, χωρίς καν τη δυνατότητα να ρίξει την ευθύνη σε κάποιον άλλον. Δεν φταίνε οι «κακές» Βρυξέλλες, δεν φταίει η Ευρώπη, δεν φταίει κανένας… αόρατος εχθρός. Τα έκαναν μόνοι τους… μαντάρα. Ως πολίτες, ως κοινωνία, ως κυβέρνηση, ως Βουλή. Και αυτό είναι κάτι που θα τους «κατατρώει» για πολλά, πολλά χρόνια ακόμη.

Ορισμένοι Ευρωπαίοι (κυρίως κατά… Βερολίνο μεριά) δεν κρύβουν την χαιρέκακη αντίδραση τους μπροστά στο χάος αυτό. Οι Βρετανοί τους «έπρηζαν» εδώ και χρόνια με τις αντιδραστικές τους διαθέσεις. Δεν θέλησαν ποτέ να μπουν στην Ευρωζώνη και αντιμάχονταν κι αρκετές από τις πρωτοβουλίες που θα βοηθούσαν την ευρωπαϊκή ενοποίηση να προχωρήσει σε επόμενο στάδιο. Ανταγωνίζονταν τις Βρυξέλλες, ανταγωνίζονταν το γαλλογερμανικό άξονα, απαιτούσαν εξαιρέσεις και ειδικό καθεστώς σε διάφορα θέματα προκειμένου να διαφυλάξουν τα κεκτημένα τους και να προστατεύσουν τα σκήπτρα του Σίτυ. Έτσι, όταν στο δημοψήφισμα η πλειοψηφία ψήφισε υπέρ του διαζυγίου, η Ευρώπη σοκαρίστηκε μεν αρχικά, αλλά γρήγορα το ξεπέρασε και εστίασε τις προσπάθειες της στην ανάγκη συσπείρωσης της κάτω από μια κοινή γραμμή, την προστασία του ευρω-οικοδομήματος και τη διασφάλιση των δικών της δικαιωμάτων.

Η εικόνα αποσύνθεσης που παρουσιάζει σήμερα το Λονδίνο μπορεί να δικαιώνει την Ευρώπη ηθικά και πολιτικά, όμως δεν αφαιρεί το πρακτικό πρόβλημα που έχει και η ίδια στη διαχείριση του χάους αυτού. Προφανώς το μπαλάκι παραμένει στο τερέν των Βρετανών για το τι, στο καλό, θα κάνουν. Όμως, και η απάντηση της Ευρώπης θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην έκβαση της κατάστασης. Και ήδη από τις εξελίξεις των τελευταίων ωρών είναι σαφές ότι η στάση που θα κρατήσουν το βράδυ της 12ης Απριλίου, που είναι και η νέα καταλυτική ημερομηνία αποχώρησης της χώρας από την Ε.Ε., μπορεί τελικά να καθορίσει, το αν τελικά το πολύπαθο Brexit θα προχωρήσει.

Το αν θα υλοποιηθεί το διαζύγιο, το αν θα πάρει τη μορφή ενός soft Brexit, το αν θα διοργανωθεί ένα νέο δημοψήφισμα, το αν θα ληφθεί μια νέα μεγαλύτερη παράταση, είναι καταρχάς απόφαση των Βρετανών, όμως δεν εξαρτάται μόνο από τους Βρετανούς. Και όσο οι ίδιοι οι Βρετανοί παραμένουν διχασμένοι, με μια διχασμένη κυβέρνηση, με μια διχασμένη Βουλή και μια διχασμένη κοινωνία, αυξάνεται η ευθύνη που έχει η ευρωπαϊκή πλευρά στο να κατευθύνει τα πράγματα.

Προφανώς η Ευρώπη δεν θέλει την ευθύνη αυτή. Δεν έχει καμιά διάθεση να επωμιστεί το βάρος του να πει «ναι» ή «όχι» στην παραμονή της Βρετανίας στην Ε.Ε., σε μια μεγαλύτερη παράταση, σε μια νέα διαπραγμάτευση και να γίνει το μαύρο πρόβατο κυρίως για τους Brexitiers. Και σαφώς δεν θέλει τη Βρετανία στην ευρω-κάλπη και τους ευρωσκεπτικιστές ευρωβουλευτές της στην Ευρωβουλή, ενώ έχει ήδη σχεδιάσει και τη νέα σύνθεση του Σώματος των «27». Όμως, όπως εξελίσσονται τα πράγματα στο Λονδίνο, μπορεί να βρεθεί ενώπιον του δύσκολου αυτού διλήμματος, που μπορεί και να της κοστίσει πολιτικά, λίγες εβδομάδες πριν τις ευρωεκλογές. Και το χειρότερο είναι να αναγκαστεί να συνεχίσει να συμβιώνει με μια ακόμη πιο εκνευρισμένη και οργισμένη βρετανική κοινωνία.