Ο Ντόναλντ Τραμπ και η (υπαρξιακή) μάχη της λευκής Αμερικής

«Μα πως είναι δυνατόν να ξαναβγεί ο Τραμπ, με όλα αυτά που γίνονται στην Αμερική, με όλες αυτές τις εικόνες των ταραχών και την λαϊκή εξέγερση για τον ρατσισμό και τις φυλετικές διακρίσεις που θυμίζουν άλλες εποχές. Και στην Ευρώπη έχουμε φαινόμενα ρατσισμού, αλλά όχι τέτοιο… χάλι» μου έλεγαν, λίγο πολύ, σε μια συνάντηση που είχα προ ημερών με μια μικρή -λόγω κορονοϊού- παρέα συναδέλφων.

Κατά βάση συμφώνησα μαζί τους. Όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι πράγματι ο πλέον ρατσιστής πρόεδρος που έχουν βιώσει οι Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και δεκαετίες και δεν ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός στο να κρύβει τις εθνικοπατριωτικές, υπερσυντηρητικές και ξενοφοβικές ιδέες του πριν και την εκλογή του, το 2016.

Αυτό σημαίνει πως μεγάλο μέρος όσων επέλεξαν να τον ψηφίσουν τότε, γνώριζαν καλά που «έδιναν» την ψήφο τους, πόσο μάλλον τώρα, τέσσερα χρόνια μετά!  

Μπορεί οι δημοσκοπήσεις σε εθνικό επίπεδο να δείχνουν σταθερά μπροστά τον Τζο Μπάιντεν, όμως η μάχη δεν έχει χαθεί για τον κύριο Τραμπ δεδομένου πως το προβάδισμα του ή η οριακή τους διαφορά σε πολιτείες-κλειδιά καθιστά πιθανή μια επανάληψη του σκηνικού του 2016, όταν η Χίλαρυ κέρδισε την εθνικό ψήφο, αλλά έχασε την προεδρία. Κοινώς μην πέσετε από τα σύννεφα, αν τελικά καταφέρει να κερδίσει μια δεύτερη τετραετία.

Η λαϊκή εξέγερση κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων από τις οποίες, δυστυχώς, εξακολουθεί να μαστίζεται η αμερικανική κοινωνία προβάλλεται ως ένα από τα πιο μελανά σημεία της θητείας του. Όμως, την ίδια ώρα του προσφέρει πόντους στο κοινό που έχει επιλέξει εσκεμμένα να απευθύνεται. Δεν αναφέρομαι μόνο στο βαθιά συντηρητικό κοινό που ταυτίζεται με τη ρητορική του «Νόμου και της Τάξης», αλλά και σε ένα σημαντικό τμήμα της λευκής ψήφου.

Προφανώς, δεν είναι όλοι οι λευκοί Αμερικανοί ρατσιστές, ώστε να έλκονται από τις απόψεις του κυρίου Τραμπ. Όμως, η δημογραφική μεταμόρφωση της Αμερικής, κυρίως τα τελευταία χρόνια, έχει αρχίσει να δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα σε πόλεις και συνοικίες όλης της χώρας που αναπόφευκτα έχει αρχίσει να έχει συνέπειες σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.  

Για να το πούμε πολύ απλά, η λευκή ψήφος συρρικνώνεται σταθερά, με αμείωτο ρυθμό και θα συνεχίσει να μειώνεται τα επόμενα χρόνια, περνώντας ακόμη και στην πλευρά της μειοψηφίας κάτι που αλλάζει τη μορφή της χώρας. Η πίεση αυτή που έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή σε κάποιες περιοχές φέρνει αντιδράσεις και τάσεις συσπείρωσης της, όπως αντιστοίχως ενδυναμώνει τη φωνή των μη λευκών στη διεκδίκηση των δικών τους δικαιωμάτων.

Παράλληλα δε, έχουμε ενδυνάμωση των τριβών μεταξύ των κυριότερων μειονοτήτων μεταξύ τους, με τους Αφροαμερικανούς να συρρικνώνονται απέναντι σε μια ραγδαία αναπτυσσόμενη πληθυσμιακά και οικονομικά κοινότητα των Λατίνων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του έγκριτου Pew Research Center, μεταξύ 2000 και 2018 στο σύνολο των 50 πολιτειών των ΗΠΑ το μερίδιο των λευκών ψηφοφόρων μειώθηκε, σε κάποιες περιπτώσεις σε διψήφιο ποσοστό. Το 2000, η λευκή ψήφος υπολογιζόταν στο 76% του εκλογικού σώματος και το 2008, οκτώ χρόνια μετά, είχε πέσει στο 67% με σταθερές τάσεις περαιτέρω μείωσης. Τα μικρότερα ποσοστά μείωσης καταγράφονται σε πολιτείες όπως το Μέιν και το Μίτσιγκαν (-3%) και τα μεγαλύτερα σε σημαντικές πολιτείες όπως η Φλόριντα (-13%), το Τέξας (-12%), η Καλιφόρνια (-15%) και η Νεβάδα (με το θεαματικό -18%!).

Το ίδιο διάστημα, ο όγκος των Αφροαμερικανών ψηφοφόρων παρέμεινε σχεδόν ο ίδιος, όμως των Λατίνων διπλασιάστηκε! Οι πολιτείες με την μεγαλύτερη αύξηση Λατίνων ψηφοφόρων ήταν η Καλιφόρνια (+11%), η Νεβάδα (+10%), η Φλόριντα (+9%), η Αριζόνα (+8%) και το Τέξας (+8), Στην Καλιφόρνια, πλέον το 30% του εκλογικού σώματος είναι ισπανόφωνοι.  

Συνολικά, μέσα στην ίδια οκταετία ο όγκος του εκλογικού σώματος της χώρας αυξήθηκε σημαντικά από τα 193,4 εκατ. στα 233,7 εκατ. ψηφοφόρους το 2018 -ήτοι αύξηση κατά 40,3 εκατ.- κάτι που οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην αύξηση του όγκου των μειονοτήτων. Το 76% από τους επιπλέον αυτούς ψηφοφόρους είναι μη λευκοί και κυρίως δε, Λατίνοι (σε ποσοστό 39%).

Οι ψηφοφόροι που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες κλίνουν κυρίως προς το Δημοκρατικό Κόμμα, όμως αυτό δεν είναι απαραίτητο και κυρίως αλλάζει με την πάροδο των χρόνων κυρίως μεταξύ των Λατίνων και των Ασιατικής καταγωγής Αμερικανών, όπου το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα έχει καλύτερα ποσοστά διείσδυσης. Αυτό σε αρκετές περιπτώσεις έχει να κάνει και με την κοινωνικό-οικονομική εξέλιξη και αναβάθμιση τους, εισοδηματικά και ταξικά.

Επίσης, ένα πολύ βασικό στοιχείο είναι πως οι Αφροαμερικανοί έχουν γενικά χαμηλότερα ποσοστά προσέλευσης στις κάλπες, ενώ οι Λατίνοι δείχνουν ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα κοινά και τις εκλογές. Αν και οι λευκοί ψηφοφόροι παραμένουν μακράν το σταθερότερο κοινό που προσέρχεται τακτικά, σε κάθε εκλογική μάχη, στις κάλπες.

Τα στοιχεία αυτά είναι στα χέρια των κομμάτων και της… στρατιάς των ειδικών που διαθέτει το κάθε πολιτικό στρατόπεδο. Γνωρίζει σε ποιο κοινό απευθύνεται ο υποψήφιος του και ποιο κοινό ανταποκρίνεται στις ιδέες του, σε κάθε περιοχή της χώρας.

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επιλέξει να απευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά στη λευκή Αμερική «παίζοντας» εσκεμμένα με τους φόβους της και τη βούληση της να κρατήσει τα ηνία σε επίπεδο ιδεών, στρατηγικών, προτεραιοτήτων, σε μια Αμερική που μεταμορφώνεται. 

Δημογραφικά η μεταμόρφωση αυτή δεν φαίνεται να μπορεί να ανακοπεί. Οι στατιστικές εκθέσεις δείχνουν πως μέχρι το 2050 οι λευκοί θα έχουν χάσει την πλειοψηφία στον εθνικό πληθυσμό της χώρας, πέφτοντας στο 47%. Και τριάντα χρόνια δεν είναι τόσο μακριά, ώστε η πίεση κοινωνικά και πολιτικά να μην είναι ήδη αισθητή…