O «Ορθόδοξος Εμφύλιος» και οι Ιερές Μπίζνες

Πακτωλός χρημάτων και ισχυρές παρεμβάσεις στις γεωπολιτικές εξελίξεις κρύβονται πίσω από τον «πόλεμο», ο οποίος έχει ξεσπάσει στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με επίκεντρο την Κωνσταντινούπολη, τη Μόσχα και το Κίεβο, αλλά και με ισχυρούς… μετασεισμούς στην Αθήνα και τις άλλες πρωτεύουσες των Πατριαρχείων.

Λίγους μήνες μετά από το σοβαρό επεισόδιο με τις εκατέρωθεν απελάσεις διπλωματών, που «πλήγωσε» τις ελληνορωσικές σχέσεις, οι εκρηκτικές σχέσεις μεταξύ του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης και του αντίστοιχου της Μόσχας, δημιουργούν νέα ένταση, με απροσδιόριστες επιπτώσεις στη συνεργασία Ελλάδας και Ρωσίας.

Εκρηκτικό κλίμα

Σχεδόν δύο μήνες πριν την επίσημη επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στη ρωσική πρωτεύουσα και την προγραμματισμένη συνάντησή του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, οι εξελίξεις στις σχέσεις των δύο Ορθόδοξων Εκκλησιών δυναμιτίζουν και πάλι το κλίμα.

Η απόφαση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου να αποσύρει τον αφορισμό από το αυτοανακηρυγμένο Πατριαρχείο Ουκρανίας και τον επικεφαλής του Φιλάρετο, πυροδότησε την αντίδραση του Πατριαρχείου Πασών των Ρωσιών, η σύνοδος του οποίου αποφάσισε να διακόψει την Κοινωνία με το Φανάρι. Αυτό, στην πραγματικότητα σημαίνει ότι ούτε οι ιερωμένοι, ούτε οι πιστοί επιτρέπεται να συλλειτουργούν με όσους ανήκουν πνευματικά στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.

Η απόφαση του ρωσικού Πατριαρχείου επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό και την Ελλαδική Εκκλησία, καθώς μεγάλο μέρος των περιοχών της χώρας μας (Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Βόρειο Αιγαίο) χαρακτηρίζονται ως «Νέες Χώρες» και υπάγονται απευθείας στο Φανάρι, ενώ περίπου στο ίδιο καθεστώς βρίσκονται η ημιαυτόνομη Εκκλησία της Κρήτης, οι Μητροπόλεις της Δωδεκανήσου και η Εξαρχία της Πάτμου.

Από εκκλησιαστικούς και διπλωματικούς κύκλους θεωρείται βέβαιο ότι, ο «πόλεμος» μεταξύ Κύριλλου και Βαρθολομαίου θα επιφέρει ισχυρούς κλυδωνισμούς στο Άγιο Όρος, όπου ο Μονή του Αγίου Παντελεήμονος θεωρείται από τις μεγαλύτερες και πιο πλούσιες.

Εκεί, άλλωστε, επικεντρώνεται και το μεγαλύτερο οικονομικό ενδιαφέρον των σχέσεων των Εκκλησιών, καθώς είναι γνωστό ότι, οι «Ιερές Μπίζνες» θεωρούνται από τις πιο αποδοτικές, τόσο σε υλικά, όσο και σε πνευματικά αποτελέσματα…

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επισκεφθεί επίσημα, τουλάχιστον, δύο φορές το Άγιο Όρος, ενώ συχνοί και σταθεροί επισκέπτες του είναι πολλοί επιφανείς ηγέτες, όπως ο Κάρολος της Αγγλίας, ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος, ο Ζισκάρ Ντ’ Εστέν και άλλοι. Φυσικά, όλοι αυτοί δεν ασπάστηκαν το Ορθόδοξο δόγμα…

Τεράστια ποσά από πιστούς

Η «σύρραξη» μεταξύ των προκαθήμενων της Κωνσταντινούπολης, Βαρθολομαίου και της Μόσχας, Κυρίλλου ξεκίνησε με μία -σχεδόν αιφνίδια για όσους δεν γνωρίζουν- επίσκεψη του προέδρου της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο στο Φανάρι, τον περασμένο Απρίλιο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ουκρανός ηγέτης ζήτησε από τον Πατριάρχη να αναγνωριστεί το Πατριαρχείο της Ουκρανίας και ο ηγέτης του Φιλάρετος, ως αυτόνομη εκκλησιαστική οντότητα, ενώ από τον 17ο αιώνα αποτελούσε Μητρόπολη του Ρωσικού Πατριαρχείου, με τους εκπροσώπους της να συμμετέχουν και στην εκλογή του εκάστοτε Πατριάρχη της Μόσχας.

Η απόφαση του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης να αφαιρέσει τον αφορισμό και να αναγνωρίσει τις δύο άλλες Εκκλησίες, που αυτοπροβάλλονται ως εκπρόσωποι των Ορθόδοξων της Ουκρανίας, θεωρήθηκε ως ύψιστη πρόκληση εναντίον της Μόσχας, η οποία υποστηρίζει ότι, εκπροσωπεί περί τα 180 εκατ. ορθόδοξους σε όλες τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Το κρίσιμο στοιχείο στη διαμάχη αυτή αποτελεί το γεγονός ότι, οι Ορθόδοξοι της Ουκρανίας αποτελούν το μεγαλύτερο πληθυσμιακό τμήμα του εκκλησιαστικού σώματος, που ανήκει έως σήμερα στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Αυτό σημαίνει ότι, θα χαθεί ένα μεγάλο κομμάτι της ισχύος του ρωσικού ανώτατου εκκλησιαστικού οργάνου, αλλά και μεγάλο μέρος από τα έσοδα που έχει, από πιστούς, τελετές και άλλες εισφορές…

Αφόρητες πιέσεις

Στη διαμάχη των Πατριαρχείων, για τον έλεγχο του Ουκρανικού εκκλησιαστικού σώματος, υπάρχουν πολλά σκοτεινά σημεία.

Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ εκείνης της εποχής, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος απάντησε στο αίτημα του Ουκρανού προέδρου ότι, αφενός αναγνωρίζει το αυτοκέφαλο της Ουκρανικής Εκκλησίας, αλλά χωρίς την άδεια του Πατριαρχείου Μόσχας δεν μπορεί να το πράξει επίσημα.

Όπως δείχνει η εξέλιξη των πραγμάτων, στη συνέχεια ασκήθηκαν αφόρητες πιέσεις, καθώς η πνευματική και οικονομική δραστηριότητα του αυτοανακηρυγμένου Πατριάρχη Φιλάρετου και του Μακαρίου, του επικεφαλής της δεύτερης σχισματικής οντότητας, που αυτοαποκαλείται Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία, προσελκύει το ενδιαφέρον για «ιερές επενδύσεις» ακόμη και από επενδυτές, που απέχουν έτη φωτός από το Ορθόδοξο δόγμα.

Ωστόσο, το σχίσμα μεταξύ Φαναρίου και Μόσχας αποτελεί μία εξίσου μεγάλη απειλή για τις ελληνορωσικές πολιτικές και οικονομικές σχέσεις, σε μία περίοδο κατά την οποία το Κρεμλίνο εμφανίζεται (έστω καλυμμένα) ενοχλημένο από την ισχυροποίηση των δεσμών της χώρας μας με τις ΗΠΑ. Κι αυτή η «πολεμική ατμόσφαιρα» αναμένεται να αφήσει το αρνητικό της στίγμα, σε μία σειρά από τομείς της ελληνικής οικονομίας, όπως ο τουρισμός και οι εμπορικές ανταλλαγές με τη Μόσχα.