Μεγάλη ανησυχία επικρατεί στην κυβέρνηση για τις επιπτώσεις των αμερικανικών δασμών στη διεθνή οικονομία και τις εξαιρετικά δυσμενείς διεθνείς εξελίξεις που προκαλούν.
Αρμόδιες πηγές κάνουν λόγο για επιβράδυνση της διεθνούς οικονομίας και αυξημένο κίνδυνο διεθνούς παγκόσμιας χρηματιστηριακής κρίσης, επισημαίνοντας παράλληλα ότι είναι άγνωστο εάν αυτός ο εμπορικός πόλεμος θα είναι βραχυχρόνιος ή μακροχρόνιος, καθώς υπάρχουν αβεβαιότητες για το αν οι δασμοί που μπαίνουν έχουν στόχο την αλλαγή των όρων εμπορίου ή το δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ και για το εάν οι δασμοί θα είναι μόνιμοι ή προσωρινοί.
Ειδικά για την χώρα μας οι άμεσοι κίνδυνοι, όπως επισημαίνεται, αφορούν στις ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, όμως οι επιπτώσεις αναμένεται να επεκταθούν και σε άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες εντός της χώρας μας καθώς οι δασμοί που αποφάσισε να επιβάλει ο Τραμπ θα δημιουργήσουν σοβαρές αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και θα ενισχύσουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Οι ελληνικές επιχειρήσεις που εξαρτώνται από πρώτες ύλες και προϊόντα αμερικανικής προέλευσης ενδέχεται να δουν το κόστος προμηθειών τους να εκτοξεύεται, γεγονός που αναμένεται να πλήξει άμεσα την ανταγωνιστικότητά τους. Ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος που ξεσπά αναμένεται, εξάλλου, να αυξήσει σημαντικά τις διακυμάνσεις στις τιμές ενέργειας, πρώτων υλών και συνολικά το κόστος της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, πυροδοτώντας ένα νέο κύμα πληθωρισμού. Αυτό θα έχει άμεσες αρνητικές συνέπειες για το διαθέσιμο εισόδημα, την κατανάλωση και την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.
Η άλλη ορατή στον ορίζοντα επίπτωση αφορά τουριστικό ρεύμα από τις ΗΠΑ καθώς η Ελλάδα υποδέχεται κάθε χρόνο σημαντικό αριθμό Αμερικανών τουριστών, οι οποίοι αποτελούν υψηλής αγοραστικής δύναμης ταξιδιώτες. Η αβεβαιότητα που προκαλεί ο εμπορικός πόλεμος και η πιθανή επιβάρυνση του κόστους ζωής στις ΗΠΑ μπορεί να επηρεάσει τις ταξιδιωτικές δαπάνες και να οδηγήσει σε μείωση των αφίξεων από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού καθώς οι εισπράξεις από 1,1 εκατ. Αμερικανούς τουρίστες που ήρθαν στη χώρα μας το 2024 άγγιξαν τα 1,9 δισ. ευρώ.
Η ελληνική κυβέρνηση θα βρεθεί αντιμέτωπη και με τις δημοσιονομικές επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου, καθώς η επιβράδυνση των εξαγωγών ενδέχεται να οδηγήσει σε μείωση των φορολογικών εσόδων που προέρχονται από τις εξαγωγικές δραστηριότητες. Αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, δημιουργώντας πρόσθετες πιέσεις στον κρατικό προϋπολογισμό. Παράλληλα, εάν απαιτηθούν παρεμβάσεις για τη στήριξη των πληττόμενων κλάδων – όπως η αγροτική παραγωγή, η μεταποίηση και ο τουρισμός – οι αυξημένες δημόσιες δαπάνες μπορεί να περιορίσουν τα διαθέσιμα δημοσιονομικά περιθώρια της χώρας. Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την άνοδο του κόστους των πρώτων υλών και τις πληθωριστικές πιέσεις, θα διαμορφώσει ένα δύσκολο περιβάλλον για τη δημοσιονομική πολιτική. Η κυβέρνηση ενδέχεται να βρεθεί μπροστά στην ανάγκη αναπροσαρμογής της φορολογικής της στρατηγικής, με στόχο να απορροφήσει μέρος των επιπτώσεων χωρίς να διαταραχθεί η πορεία της οικονομίας.
Γενικότερα, στην κυβέρνηση θεωρούν ότι “μπαίνουμε σε μία περίοδο ακραίας αβεβαιότητας”, ωστόσο εκτιμούν πλέον ως πολύ πιθανές πλέον τις ακόλουθες εξελίξεις:
1) Οι δασμοί του Τραμπ θα μειώσουν τον όγκο του παγκοσμίου εμπορίου με συνέπεια τη μείωση του πλούτου που δημιουργεί η παγκόσμια οικονομία, τη μείωση δηλαδή του παγκοσμίου ΑΕΠ, η οποία δεν αποκλείεται να είναι της τάξεως του 1% μόνο εξ αυτού του λόγου.
2) Η Κίνα σίγουρα θα αντιδράσει επιβάλλοντας δασμούς σε όλα τα αμερικανικά προϊόντα.
3) Θα υπάρχει μία πολύ μεγάλη αναταραχή, μία επίπτωση στις αλυσίδες εφοδιασμού και αξίας παγκοσμίως. Η παγκοσμιοποίηση έχει δημιουργήσει περίπλοκες αλυσίδες αξίας που στηρίζονται σε πάρα πολλές διαφορετικές χώρες για να καταλήξει να δημιουργηθεί ένα τελικό προϊόν. Όταν προκαλούνται τόσο βίαιες αλλαγές σε μια οικονομία που αφορά το 1/4 του πλανήτη και επηρεάζει το υπόλοιπα 3/4, είναι σίγουρο ότι οι αλυσίδες αυτές αξίας θα διαταραχθούν πολύ σημαντικά και η επίπτωση αυτών των διαταραχών θα φανεί και σε επίπεδο πληθωρισμού και σε επίπεδο πρόσθετης μείωσης του παγκόσμιου ΑΕΠ, προσωρινής αλλά σημαντικής.
4) Θα υπάρξει τεράστια αβεβαιότητα για τις επενδύσεις και ειδικά για τις διεθνείς επενδύσεις. Ο λόγος που θα συμβεί αυτό είναι ότι βραχυπρόθεσμα παραμένει άγνωστο αν αυτοί οι δασμοί είναι μόνιμοι ή προσωρινοι. Αλλά και μεσοπρόθεσμα υπάρχει αβεβαιότητα. Δεν είναι γνωστό δηλαδή – σε περίπτωση που οι δασμοί είναι μόνιμοι για την σημερινή κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών – αν αυτή η κυβέρνηση θα παραμείνει μετά την τετραετία ή η Αμερική θ’ αλλάξει πολιτική, θα επιστρέψει δηλαδή μεσοπρόθεσμα στο διεθνές εμπόριο. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι επενδύσεις θ’ αναβληθούν, λόγω αβεβαιότητας για το αποτέλεσμά τους. Οι επενδύσεις -και αυτές που θα γίνονται μέσα στην Αμερική και αυτές που θα γίνονται εκτός Αμερικής- οι μεγάλες βιομηχανικές επενδύσεις παγκοσμίως θα τείνουν ν’ αναβάλλονται. Συνεπώς θα σημειωθεί πολύ μεγάλη πτώση στο ύψος των διεθνών επενδύσεων. Αυτό συνέβη και το 2018-2020, με έναν πολύ μικρότερης σημασίας εμπορικό πόλεμο που έγινε μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Αυτό τώρα σ’ αυτή τη φάση θα έχει πολύ βαρύτερες επιπτώσεις.
5) Θα σημειωθεί αύξηση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ και όχι μόνο.
6) Θα ενσκήψει μεγάλη κρίση στα παγκόσμια χρηματιστήρια. Τα χρηματιστήρια κυρίως των μεγάλων χωρών είχαν μια περίοδο σημαντικής ανόδου την περασμένη 4ετία-5ετία. Στην Αμερική ανέβηκαν περίπου 70-80% πάνω. Κι αυτό συνέβη επειδή οι αγορές περίμεναν ένα πολύ καλύτερο μέλλον. Αυτό το μέλλον τώρα για 4 χρόνια χάνεται. Και αντίθετα μπορεί να υπάρξουν ακόμη και χρεοκοπίες. Και παραμένει άγνωστο πώς αυτό θα επιδράσει σε χρηματιστήρια που πήγαν (εκτός από το βρετανικό λόγω Βrexit) στον ουρανό τα τελευταία 5 χρόνια.
Οι κίνδυνοι και οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία
7) Για την Ελλάδα, οι περιστάσεις που έρχονται θα είναι ιδιαίτερα δύσκολες. Οι επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου του Τραμπ στην ελληνική οικονομία αναμένονται να «χτυπήσουν» στους εξής τομείς:
Εξαγωγές: Οι εξαγωγές της Ελλάδας στις ΗΠΑ, κυρίως προϊόντα όπως τρόφιμα και ποτά, καθώς και πετρελαιοειδή, αναμένεται να πληγούν από την αύξηση των δασμών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πτώση των εξαγωγών και σε απώλεια εσόδων για την αγροτική παραγωγή και τη βιομηχανία.
Τουρισμός: Ο τουρισμός από τις ΗΠΑ μπορεί να μειωθεί, καθώς η αύξηση του κόστους και ο πληθωρισμός στην αμερικανική αγορά θα περιορίσουν τις δαπάνες των Αμερικανών για ταξίδια στο εξωτερικό. Αυτό ενδέχεται να επηρεάσει τα έσοδα από τον τουρισμό, ο οποίος είναι σημαντικός τομέας για την ελληνική οικονομία.
Διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού: Οι εμπορικοί περιορισμοί και η αύξηση των δασμών μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού, με αποτέλεσμα καθυστερήσεις ή αυξήσεις στις τιμές των εισαγωγών, κάτι που θα επηρεάσει αρνητικά τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Ξένες Άμεσες Επενδύσεις: Η αβεβαιότητα που προκύπτει από τον εμπορικό πόλεμο μπορεί να περιορίσει τις ξένες άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη και τις επενδύσεις σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας.
Ανάπτυξη: Επειδή η Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ευρωπαϊκές αγορές, η επιβράδυνση της ανάπτυξης στην ΕΕ λόγω του εμπορικού πολέμου μπορεί να μεταφερθεί στην ελληνική οικονομία, πλήττοντας τις εξαγωγές και τη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα.
