Οι χαμένοι και οι κερδισμένοι της βουτιάς του ευρώ

Mε τον πληθωρισμό των ΗΠΑ να εκτοξεύεται στο 9,1%, αγγίζοντας υψηλό 40ετίας, και τις αγορές να προεξοφλούν αύξηση των επιτοκίων κατά 0,75% από τη Fed, το ευρώ διασπώντας την απόλυτη ισοτιμία με το δολάριο έφθασε σε νέο χαμηλό 20 ετών, έως τα 0,9998 δολάρια, περιοχή στην οποία κινούνταν τον Δεκέμβριο του 2002, σημειώνοντας απώλειες 12% από την αρχή του έτους, ενώ κινείται και κοντά στο ιστορικό χαμηλό των 0,8230 δολαρίων του Οκτωβρίου του 2000.

Οι φόβοι ακόμα και για ολική άρση της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά και η ταχεία επιδείνωση των όρων εμπορίου της περιοχής, αυξάνουν τους φόβους για ύφεση στην Ευρώπη και δυσκολεύουν τον άθλο της ΕΚΤ για μείωση του πληθωρισμού αυξάνοντας τα επιτόκια, επιτείνοντας έτσι και την αδυναμία του κοινού νομίσματος.

Την ίδια στιγμή, η Fed προχωρά σε επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων διευρύνοντας την επιτοκιακή διαφορά με το ευρώ, αφού η ΕΚΤ θα αυξήσει τα επιτόκια για πρώτη φορά τα τελευταία 11 χρόνια στις 21 Ιουλίου, ενώ οι επενδυτές προχώρησαν το προηγούμενο διάστημα σε αύξηση των πτωτικών (short) θέσεων εναντίον του ευρώ πιέζοντας το κοινό νόμισμα. Σε συνθήκες γεωπολιτικών εντάσεων και υπό το πρίσμα της στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ, αλλά και οικονομικών αναταραχών, το δολάριο αναδεικνύεται ως «safe haven» (ασφαλές καταφύγιο) των επενδυτών.

Αντίθετα τώρα, την ώρα που παραμένουν οι διαφορές Βορρά-Νότου, η ΕΚΤ ετοιμάζει ένα νέο νομισματικό εργαλείο που λέγεται πως θα φέρει τον τίτλο Μηχανισμός Προστασίας Μετάδοσης (Transmission Protection Mechanism), ώστε να μετριαστούν τα σοκ κατακερματισμού, αλλά θα πρέπει πρώτα να πείσει για την αποτελεσματικότητά του τις αγορές, συγκρατώντας τα spreads της περιφέρειας.

Ποιοι κερδίζουν και ποιοι χάνουν από την πτώση του ευρώ; Το αδύναμο ευρώ ευνοεί τις ελληνικές εξαγωγές προς τις χώρες που χρησιμοποιούν το δολάριο ή νομίσματα συνδεδεμένα κυρίως με το δολάριο, αλλά από την άλλη πλευρά πολλά από τα προϊόντα χρησιμοποιούν πρώτες ύλες που αγοράζονται με βάση το δολάριο (π.χ. πετρελαιοειδή).

Η πτώση του ευρώ καθιστά πιο φθηνές τις διακοπές για τους τουρίστες από τις ΗΠΑ, τη Μέση Ανατολή και την Κίνα, αλλά και τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, μετοχές ή ομόλογα) και ενισχύει τη διάθεση για άμεσες ξένες επενδύσεις. Ενέργεια και πρώτες ύλες γίνονται ακριβότερες, αφού η διαπραγμάτευσή τους γίνεται σε δολάρια, ενώ έχουμε μαζικό κύμα ανατιμήσεων στα εισαγόμενα προϊόντα από χώρες της ζώνης του δολαρίου, όπως τρόφιμα, ποτά και διαρκή καταναλωτικά αγαθά, πιέζοντας τα εισοδήματα των νοικοκυριών και το κόστος των επιχειρήσεων. Ο εισαγόμενος πληθωρισμός αυξάνει τις πληθωριστικές πιέσεις καθιστώντας συνολικά δυσκολότερο τον στόχο της ΕΚΤ.

Σύμφωνα με την ING, βραχυπρόθεσμα οι πιθανότητες διάσπασης της απόλυτης ισοτιμίας στην περιοχή του 0,98-0,99 είναι μεγαλύτερες από μια ουσιαστική ανάκαμψη για το ευρώ. Για την Deutsche Bank, το ευρώ θα υποχωρήσει κάτω από την απόλυτη ισοτιμία έναντι του δολαρίου, ιδιαίτερα εάν υπάρξει ολική διακοπή της παροχής του ρωσικού φυσικού αερίου. Τα 0,95 δολάρια ανά ευρώ δεν θεωρούνται κάτι απίθανο, ακόμα και αν η παροχή αερίου επιστρέψει σε κανονικά επίπεδα, καθώς το risk premium (ασφάλιστρο κινδύνου) εκτιμάται πως δεν θα μειωθεί τόσο εύκολα. Αναλυτές των Nomura, UBS και BCA Research αναμένουν πως η ισοτιμία θα φτάσει τα 0,90 δολάρια ανά ευρώ μέχρι τον χειμώνα στο δυσμενές σενάριο, ενώ συνολικά εκτιμάται πως τα θεμελιώδη στοιχεία της οικονομίας αυτή τη στιγμή υποστηρίζουν το δολάριο.

Αν η Ρωσία αποφασίσει να σταματήσει τις προμήθειες αερίου, οι συνέπειες για το ευρώ θα είναι σοβαρές, εκτίμησε και η JP Morgan, προβλέποντας τώρα ισοτιμία ευρώ/δολαρίου στο 0,95, αν και πλήρης διακοπή του φυσικού αερίου θα οδηγούσε το ευρώ στα 0,90 δολάρια. Η Goldman Sachs εκτίμησε πως μια πτώση της ανάπτυξης κατά 1% στην ευρωζώνη οδηγεί σε πτώση της ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου κατά 2%. Ετσι, στο δυσμενές σενάριο της ύφεσης «βλέπει» επιπλέον πτώση του ευρώ κατά 5%, αν και οι επίσημες προβλέψεις της αναφέρουν ισοτιμία ευρώ/δολαρίου στο 1,05 το επόμενο τρίμηνο, στο 1,10 το επόμενο εξάμηνο και στο 1,15 το επόμενο δωδεκάμηνο. Αναλυτές της Citigroup δεν αποκλείουν μεσοπρόθεσμα ισοτιμία ευρώ/δολαρίου στο 0,95, με τις μακροπρόθεσμες προβλέψεις να κάνουν λόγο για ισοτιμία στο 1,04 στο τέλος του 2022 και στο 1,06 στο τέλος του 2023.