ΟΟΣΑ: Φορολογική λεηλασία για τα αυτοκίνητα με… πράσινο περιτύλιγμα

Φορολογικά και άλλα δημοσιονομικά και διαρθρωτικά μέτρα για τη μείωση των επιβαρύνσεων του περιβάλλοντος από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα εισηγείται στην κυβέρνηση ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.) σε ειδικό κεφάλαιο της έκθεσής του για την ελληνική οικονομία.

Ο Οργανισμός προτείνει τη θέσπιση φορολογικών και άλλων κινήτρων για την αντικατάσταση μεγάλου αριθμού αυτοκινήτων και λοιπών οχημάτων που κινούνται σήμερα με ορυκτά καύσιμα (βενζίνη, πετρέλαιο κ.λπ.) από άλλα, νέας τεχνολογίας κυρίως ηλεκτροκίνητα, τα οποία δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτό ζητά να αλλάξει το καθεστώς φορολόγησης της χρήσης οχημάτων με την θέσπιση ελαχίστου ορίου στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης των καυσίμων προσδιοριζόμενου με βάση τις εκπομπές ρύπων διοξειδίου του άνθρακα, την κλιμάκωση του ύψους των συντελεστών ΕΦΚ ανάλογα με τις εκπομπές ρύπων και την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των τελών κυκλοφορίας όλων των οχημάτων, ώστε το ύψος τους να προσδιορίζεται αφενός με βάση τις εκπομπές ρύπων διοξειδίου του άνθρακα και αφετέρου με βάση τον αριθμό των χιλιομέτρων που διανύει κάθε χρόνο το κάθε όχημα. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο Ο.Ο.Σ.Α. ζητά η βασική χρέωση για κάθε όχημα να προσδιοριστεί στα 0,003 ευρώ το χιλιόμετρο από το 2025 και σταδιακά να φθάσει μέχρι τα 0,021 ευρώ το χιλιόμετρο το 2050! Εισηγείται επίσης την καθιέρωση περιορισμών στην κυκλοφορία βενζινοκίνητων και πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων εντός των αστικών κέντρων.

Ειδικότερα, ο Ο.Ο.Σ.Α. προτείνει στην κυβέρνηση να προχωρήσει στις ακόλουθες φορολογικές και λοιπές δημοσιονομικές παρεμβάσεις για τη μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα:

1) Εφαρμογή εναρμονισμένων και αυξανόμενων ειδικών φόρων κατανάλωσης στα καύσιμα με κατώτατο όριο ελάχιστης τιμής για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

2) Αντικατάσταση των επιδοτήσεων των τιμών της ενέργειας με στοχευμένες μεταβιβάσεις εισοδήματος.

3) Αύξηση των επενδύσεων στις δημόσιες μεταφορές.

4) Αντικατάσταση των επιχορηγήσεων για αγορές οχημάτων χαμηλών εκπομπών ρύπων με επιδοτούμενα δάνεια.

5) Αναπροσαρμογή των φόρων επί των οχημάτων και θέσπιση περιορισμών στη χρήση αυτοκινήτων ορυκτών καυσίμων μέσα σε πόλεις.

6) Αύξηση των επιβαρύνσεων από τα τέλη χρήσης του οδικού δικτύου.

7) Θέσπιση αυστηρότερων κανονισμών για την ελάχιστη ενεργειακή απόδοση με πρότυπα για τα περισσότερα υφιστάμενα κτίρια. Επέκταση των μέτρων χρηματοδοτικής στήριξης με προτεραιότητα στα επιδοτούμενα δάνεια και λιγότερο στις επιχορηγήσεις.

8) Θέσπιση κανονισμών που διευρύνουν την ασφαλιστική κάλυψη έναντι ζημιών από ακραία καιρικά φαινόμενα.

Σύμφωνα, εξάλλου, με τα όσα επισημαίνει ο Οργανισμός στο κεφάλαιο της έκθεσής του για τα αναγκαία μέτρα αντιμετώπισης της ρύπανσης του περιβάλλοντος:

• Οι φόροι στις οδικές μεταφορές, για παράδειγμα οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης καυσίμων, αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων για κυβερνήσεις, ιδίως στην Ελλάδα. Τα τέλη οδικών μεταφορών υποστηρίζουν επίσης τους στόχους αποδοτικότητας, ως μέσο επιβολής τελών για τη χρήση του οδικού δικτύου με σκοπό να περιοριστούν η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η ρύπανση και ο θόρυβος.
• Η αλλαγή του συστήματος μεταφορών για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών ρύπων στις μεταφορές συνεπάγεται ότι, σύμφωνα με τα ισχύοντα φορολογικά συστήματα και συστήματα επιβολής τελών, τα έσοδα από τις οδικές μεταφορές θα μειώνονται σημαντικά καθώς τα οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης (βενζινοκίνητα, πετρελαιοκίνητα κ.λπ.) θα δίνουν τη θέση τους σε οχήματα χαμηλών και μηδενικών εκπομπών και τα ορυκτά καύσιμα θα χρησιμοποιούνται λιγότερο. Νέα εμπειρική ανάλυση από τον ΟΟΣΑ και το Διεθνές Φόρουμ Μεταφορών (ITF), προτείνει τα έσοδα από τις οδικές μεταφορές – ιδίως οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης καυσίμων, τα τέλη ταξινόμησης, τα τέλη κυκλοφορίας και τα διόδια – θα μπορούσαν να είναι κατά ένα πέμπτο χαμηλότερα έως το 2050 σε ένα σενάριο μετασχηματιστικής αλλαγής.
• Μια σταθερή φορολογική βάση για ένα σύστημα μεταφορών που εξαρτάται λιγότερο από τα συμβατικά αυτοκίνητα θα μπορούσε να επιτευχθεί με τη μετατόπιση από τα τέλη κυκλοφορίας βάσει καυσίμων στα τέλη κυκλοφορίας βάσει απόστασης που αντικατοπτρίζουν το κόστος που σχετίζεται με την απόσταση.

Το μοντέλο του Διεθνούς Φόρουμ Μεταφορών δείχνει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να διατηρήσει τα φορολογικά έσοδα μετασχηματίζοντας παράλληλα το σύστημα μεταφορών με το να χρεώνει περίπου 0,003 ευρώ ανά χιλιόμετρο το 2025 και με το να αυξήσει σταδιακά τη χρέωση σε 0,021 ευρώ το 2050. Τα έσοδα που θα αποκτούνταν κατ’ αυτόν τον τρόπο θα αντιστοιχούσαν σε 86 ευρώ ανά ενήλικα και ανά έτος κατά μέσο όρο, και θα ισοδυναμούσαν με τη μείωση στα έσοδα από τέλη κυκλοφορίας σε σύγκριση με το βασικό σενάριο.

• Η Ελλάδα σχεδιάζει να αυξήσει το μερίδιο των αυτοκινήτων μηδενικών εκπομπών στις νέες ταξινομήσεις από 0,8 % το 2020 σε 30 % το 2030. Η αντικατάσταση παλαιότερων αυτοκινήτων με μεγαλύτερη ένταση εκπομπών με νεότερους κινητήρες εσωτερικής καύσης θα έφερνε ορισμένες μέτριες μειώσεις εκπομπών. Από το 2024 και το 2026, η θέσπιση περιορισμών, όρων και προϋποθέσεων στην ίδρυση νέων επιχειρήσεων που εκμεταλλεύονται οχήματα, ταξί ή ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα, θα συμβάλει στο να αυξηθούν τα οχήματα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών ρύπων.
• Η στοχευμένη χρηματοδοτική στήριξη για την αγορά καθαρότερων οχημάτων θα μπορούσε να επιταχύνει την υιοθέτησή τους. Η Ελλάδα προσφέρει γενναιόδωρα επιχορηγήσεις αγοράς έως 8000 ευρώ επιπλέον των μειώσεων ή απαλλαγών από τον φόρο οχημάτων ή επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των τελών ταξινόμησης. Επιπλέον 1000 ευρώ προσφέρονται για τη διάλυση ενός παλαιού συμβατικού οχήματος. Η φθηνότερη αγορά αυτοκινήτων μηδενικών εκπομπών βοηθά στην επανεκκίνηση της αγοράς, αλλά είναι δημοσιονομικά δαπανηρός τρόπος για την προώθηση της ευρύτερης υιοθέτησης. Για παράδειγμα, η παροχή επιδοτήσεων αγοράς για την αντικατάσταση του ενός τρίτου του αποθέματος οχημάτων, με το ίδιο μέσο κόστος ανά όχημα με το πρόγραμμα της Ελλάδας που λειτούργησε στα μέσα του 2020, θα απαιτούσε επιχορηγήσεις ύψους 12 δισεκατομμυρίων ευρώ (6,5% του ΑΕΠ του 2021). Επιπλέον, τα νοικοκυριά που αγοράζουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα και επωφελούνται από αυτές τις επιδοτήσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό υψηλά εισοδήματα.
• Επιδότηση δανείων και όχι επιχορηγήσεις για την αγορά οχημάτων μηδενικών εκπομπών, όπως έγινε στη Σκωτία, αντιμετωπίζει τους οικονομικούς περιορισμούς ξεπερνώντας το υψηλό αρχικό κόστος των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και κινητοποιεί περισσότερη ιδιωτική χρηματοδότηση.
• Η προσαρμογή των φόρων επί των οχημάτων, για παράδειγμα όσον αφορά την ταξινόμηση και την ιδιοκτησία, θα μπορούσε να ενθαρρύνει την ταχύτερη ανανέωση του στόλου.
• Τα μέτρα για την επιβολή ειδικού περιβαλλοντικού φόρου στα εισαγόμενα μεταχειρισμένα οχήματα υψηλών εκπομπών είναι ευπρόσδεκτα. Ωστόσο, σε αντίθεση με τα επιβατικά αυτοκίνητα, οι φόροι επί των οχημάτων για τα επαγγελματικά οχήματα, τα πούλμαν και τα λεωφορεία δεν είναι με βάση τις εκπομπές CO2. Οι φόροι οχημάτων για μεταχειρισμένα επιβατικά αυτοκίνητα, συμπεριλαμβανομένου του φόρου πολυτελείας, μειώνονται με την ηλικία του οχήματος.
• Η εξάρτηση όλων των φόρων επί των οχημάτων από τις εκπομπές CO2 και η εξάλειψη της αρνητικής σύνδεσης μεταξύ των φόρων επί των οχημάτων και της ηλικίας των αυτοκινήτων θα ενίσχυε τα οικονομικά κίνητρα για μετάβαση σε νέα οχήματα μηδενικών εκπομπών.

Προτάσεις για «πράσινα» κίνητρα

Ο Ο.Ο.Σ.Α. επισημαίνει εξάλλου ότι η Ελλάδα μπορεί να βελτιώσει τη βεβαιότητα των πράσινων επενδύσεων των επιχειρήσεων, εξασφαλίζοντας φορολογικές πιστώσεις ή επιδοτήσεις για πράσινη ενέργεια ή επενδύσεις στην πράσινη τεχνολογία σε μεγάλους χρονικούς ορίζοντες.

Ο διεθνής οργανισμός ζητά στήριξη της καινοτομίας των επιχειρήσεων για την υιοθέτηση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, μέσω δημόσιας στήριξης για ιδιωτικές επενδύσεις στην καινοτομία και την τεχνολογία, δηλαδή μέσω επιχορηγήσεων, φορολογικών πιστώσεων ή βραβείων για καινοτομίες, δημοσίων συμβάσεων και επιτάχυνσης συντελεστών απόσβεσης.

Υποστηρίζει δε ότι η προσωρινή μείωση των φόρων επιτηδεύματος μπορεί να στηρίξει τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν υψηλότερο κόστος από την αύξηση στα τέλη εκπομπών, καθώς οι μειωμένοι φόροι επί των επιχειρήσεων θα απελευθέρωναν κάποιες ταμειακές ροές, ενώ το τέλος εκπομπών ενθαρρύνει τη λήψη μέτρων για τη μείωση των εκπομπών. Ωστόσο, η στόχευση της στήριξης μπορεί να είναι δύσκολη.