Πάνος Τόμπρας (Top Mentor): «Η Αθήνα πρέπει να ξανασχεδιαστεί από την αρχή»
Συνέντευξη στη Φιλίππα Ταμπάρη
Ο σημερινός μας καλεσμένος κατάγεται από τη Σπάρτη και διακρίνεται από γνήσια σπαρτιατική κουλτούρα, κάτι το οποίο διαφαίνεται από τα όσα έχει καταφέρει. Θα τολμούσα να πω πως οι κινήσεις του, οι απόψεις του, αλλά και η διορατικότητα που τον διακατέχει στον τομέα του, θα μπορούσαν να τον χαρακτηρίσουν ως τον… άνθρωπο μετά τα μνημόνια!
Τόλμησε να φύγει από την Ελλάδα μέσα σε μια μέρα, όπως χαρακτηριστικά μου αποκάλυψε και να μεταναστεύσει στην Αυστραλία. Η επιστροφή του συνοδεύτηκε από μεγάλα και σημαντικά πρότζεκτ στο κεφάλαιο «αρχιτεκτονική». Αυστραλία, Κατάρ, Ντουμπάι, Αίγυπτος ήταν οι κυριότεροι σταθμοί, ως σήμερα, για τον αρχιτέκτονα Παναγιώτη Τόμπρα, που έχει διευθύνει με επιτυχία σημαντικά κατασκευαστικά έργα, πολλών εκατομυρίων ευρώ.
Κάποιοι ισχυρίζονται πως αρχίζουμε να διανύουμε μια εποχή ευμάρειας, αλλά και αλλαγών. Σήμερα θα συζητήσουμε για αυτό όπως και για πολλά άλλα, για την Αθήνα του μέλλοντος, για αποφάσεις που λαμβάνονται και επηρεάζουν τη ζωή μας ως πολίτες. Ομολογώ πως χρειάστηκε να… ρίξω αρκετό διάβασμα πριν συνομιλήσω μαζί του, νομίζω όμως πως τελικά η συζήτησή μας είχε πολύ ενδιαφέρον.
Παναγιώτη, σε καλωσορίζω στην One Voice. Είναι μια από τις σπάνιες για εμένα συνεντεύξεις, που έπρεπε να ενημερωθώ καλά πριν σε συναντήσω, γιατί έχεις κάνει αρκετά και σπουδαία πράγματα στον τομέα σου. Πριν τα δούμε, όμως, αναλυτικά θα ήθελα να σε ρωτήσω, πόσα χρόνια είσαι στην Ελλάδα, πλέον;
Βρίσκομαι στην Ελλάδα μόνιμα από την άνοιξη του 2021, επιστρέφοντας από το Κάιρο της Αιγύπτου και την κατασκευή του Grand Egyptian Museum (GEM), του μεγαλύτερου σε έκταση μουσείου στον κόσμο, όπου μου ανέθεσαν την ολοκλήρωση της κατασκευής ως σύμβουλος.
Τι θεωρείς πως άλλαξε -αν άλλαξε- στον χώρο των κατασκευών μετά το 2010, χρόνια-ορόσημο για τον τομέα σου;
Στον τομέα της κατασκευής αλλά και του σχεδιασμού, πλέον, αρχίζουμε να χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο την τεχνολογία, ώστε να σχεδιάζουμε γρήγορα, να συγκεντρώνουμε πολλές κοινές πληροφορίες και να κάνουμε πιο ασφαλή την κατασκευή. Έτσι χρησιμοπούμε το μοντέλο BIM (Building Implementation Model) και τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence, AI), είτε ως λογισμικό είτε ως συσκευές-ρομπότ.
Αυτή τη στιγμή κάποιος που είναι «δυνατός» οικονομικά στη χώρα του, που διαθέτει το απαραίτητο κεφάλαιο, μπορεί να επενδύσει στην Ελλάδα; Θα βρει πρόσφορο έδαφος;
Είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για μια επιτυχημένη επένδυση, να διαθέτεις επενδυτικά ένα μεγάλο ποσοστό κεφαλαίου. Αυτό, όμως, δεν αρκεί αν η ομάδα που το διαχειρίζεται, δεν εχει γνώση και εμπειρία. Τα περισσότερα έργα σε παγκόσμια κλιμακα πάσχουν από την έλλειψη των κατάλληλων ανθρώπων για να διαχειριστούν ένα μπάτζετ.
Πολλά ξένα funds επιχειρούν κατά καιρούς στην Ελλάδα, δυστυχώς όμως, αν οι αρχικές επαφές με τη χώρα μας, ξεκινώντας από το real estate ως τα αρχιτεκτονικά γραφεία αλλά και τις κατασκευαστικές εταιρίες, δεν ανταποκρίνονται στα επαγγελματικά επίπεδα του εξωτερικού, σταματάνε, απογοητεύονται και, συνήθως, δεν ξαναεπιχειρούν.
Το Ελληνικό είναι ένα έργο πολύ σημαντικό για τη χώρα μας.
Ωστόσο, χρειάζεται ανθρώπους ανάλογης εμπειρίας,
όπως γίνεται σε όλα τα διεθνή μεγάλα πρότζεκτ
Από τη μεγάλη εμπειρία που διαθέτεις, ποια είναι η γνώμη σου για το έργο του Ελληνικού;
Το Ελληνικό είναι ένα έργο πολύ σημαντικό για τη χώρα μας. Θα πρέπει, ωστόσο, να δυναμώσει πολύ σε ανάλογα σημαντική στελέχωση και εμπειρία, η ομάδα διαχείρισής του. Πρόκειται για ένα master plan, που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα και χρειάζεται ανθρώπους ανάλογης εμπειρίας, όπως γίνεται σε όλα τα διεθνή μεγάλα πρότζεκτ, σαν αυτό που διηύθυνα στο Ντουμπάι, την EXPO 2020.
Πώς βλέπεις την Αθήνα του μέλλοντος;
Η Αθήνα πρέπει να αλλάξει, πρέπει να ξανασχεδιαστεί. Είναι απαραίτητο ένα νέο master plan, μια νέα πολεοδομική μελέτη, με ρυθμίσεις κυκλοφορίας, νέους πολεοδομικούς κανόνες, δημιουργία ενός Business Center με high rise κτήρια. Μεμονωμένες και αποσπασματικές παρεμβάσεις, όπως στο παραλιακό μέτωπο ή αυτές που γίνονται κατά καιρούς από κάποιους δήμους δεν είναι σωστή παρέμβαση, ούτε αρχιτεκτονικά ούτε πολεοδομικά.
Ακούμε συνέχεια πως ζούμε σε μια «μεταμνημονιακή» εποχή. Εσύ πώς βλέπεις το «μετά» σε σχέση με το «πριν»;
Το «μετά» είναι πολύ καλύτερο, πλέον, έχουμε ξεπεράσει τη βαθιά επικίνδυνη εποχή της κρίσης. Το σύστημα είναι πολύ πιο ασφαλές οικονομικά, με πολλές επενδύσεις να γίνονται πια με χρήμα από το εξωτερικό. Αυτό έκανε και πολλούς Έλληνες, πλέον, να επενδύουν στη χώρα μας.
Πρόσφατα ακούσαμε για κάποιες ανατροπές σε ό,τι έχει να κάνει με τις κατασκευές κτηρίων. Τι ακριβώς σημαίνει πρακτικά αυτό; Και τι συνέπειες θα έχει;
Χρειάζεται να έχουμε σταθερούς κανόνες, πολεοδομικούς και φορολογικούς. Χρειάζεται να μην υπάρχουν κενά σε νομοθεσίες, που να ρισκάρουν ένα επενδυτικό πλάνο. Το να έχεις βγάλει νόμιμα μια οικοδομική άδεια, όπως έγινε στον Άλιμο πρόσφατα, χρησιμοποιώντας τα ισχύοντα ύψη ή τα μπόνους δόμησης και ξαφνικά ένας Δήμος με μια καταγγελία δημοτών να αναιρεί ένα επενδυτικό πλάνο, είναι απαράδεκτο. Δημιουργεί ανασφάλεια στην αγορά και στους επενδυτές.
Είσαι ένας «πολίτης του κόσμου», όμως, η καταγωγή σου είναι από τη Σπάρτη. Θα έλεγες ότι, διαθέτεις τη σπαρτιατική τόλμη και δύναμη;
Είμαι πολύ περήφανος για την καταγωγή μου! Έχω μεγαλώσει με το πρότυπο της αρχαίας Σπάρτης, της πειθαρχίας, της τόλμης και του «never give up». Είναι στο DNA μου, πλέον! Διακατέχομαι από αρχές και αξίες, επηρεασμένες πολύ από τη Σπάρτη, αλλά και γενικώς από την Ελλάδα και την ιστορία της.
Σκέφτεσαι να μείνεις στην Ελλάδα;
Δεν το σκέφτομαι, πλέον, μένω μόνιμα εδώ. Έχουμε ιδρύσει την εταιρία μας, Top Mentor Consultants, με βάση την Αθήνα και έχουμε τα τμήματα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, της κατασκευής, του project management, αλλά και του επενδυτικού συμβούλου – real estate. Πελάτες μας είναι, κυρίως, ξένοι επενδυτές αλλά και Έλληνες, που ενεργοποιούνται στην Ελλάδα στον χώρο της κατασκευής κατοικιών και ξενοδοχείων.
