«Πόδι» στα πετρέλαια Κύπρου – Νοτίου Αιγαίου θέλει να βάλει ο Ερντογάν

Θέμα αυξημένης συμμετοχής της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου και του νοτίου Αιγαίου, έθεσε, πριν από λίγες ημέρες, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Αλέξη Τσίπρα, για να λάβει την απάντηση ότι, μόνο με πολύ αυστηρούς όρους, θα μπορούσε να υπάρξει η όποια προσέγγιση!

Από την F&M Voice*

Στη συνάντηση των δύο ηγετών, που πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, ο Τούρκος πρόεδρος απαίτησε από τον Έλληνα πρωθυπουργό να γίνουν αποδεκτές οι τουρκικές θέσεις και, στην ουσία, διεκδίκησε μεγαλύτερο «μερίδιο από την πίτα» των υδρογονανθράκων, δηλαδή του πετρελαίου που ενδέχεται να υπάρχει στην περιοχή.

Η ελληνική πλευρά φαίνεται ότι επέμεινε πως η όποια συνεργασία θα πρέπει να σέβεται τη διαδικασία των «διαπόντιων νησιών», που έχει προκύψει από τη διαπραγμάτευση με την ΑΟΖ της Αλβανίας, βάζοντας στην ουσία «πάγο» στις τουρκικές επιδιώξεις…
Είναι προφανές ότι με τον τρόπο αυτό, η Τουρκία επιδιώκει να αποκτήσει και επίσημα «γερό πάτημα» στην περιοχή. Η τουρκική διπλωματία επεξεργάζεται, επί μήνες, το συγκεκριμένο σενάριο, αφού διαπιστώνει ότι στο πεδίο της ευρύτερης βαλκανικής χερσονήσου, κινδυνεύει να υποστεί διαδοχικές ήττες: Τόσο στο σκέλος του Σκοπιανού όσο και σε εκείνο του Αλβανικού μετώπου με την ΑΟΖ που, επίσης, δημιουργείται, η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι ο ρόλος της περιορίζεται σημαντικά. Στο πλαίσιο αυτό, η ενεργός συμμετοχή στην ΑΟΖ του νοτίου Αιγαίου-Κύπρου, δηλαδή στην ευρύτερη περιοχή που περιβάλλει το Καστελόριζο, είναι εξαιρετικά σημαντική για την τουρκική εξωτερική πολιτική. Παράλληλα, στο ενδεχόμενο που διαπιστωθεί ότι η περιοχή είναι πλούσια σε υδρογονάνθρακες, αυτό μεταφράζεται σε κέρδος από το πετρέλαιο που θα αντληθεί.

Πρόκληση Τσαβούσογλου

Η τουρκική διπλωματία έχει πρόσφατα προβεί σε «εμπρηστικές» δηλώσεις γύρω από το θέμα της κυπριακής ΑΟΖ. Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωνε λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές στη χώρα του, για το ζήτημα του Αιγαίου, ότι «ακόμη και σε θέματα ερευνών δεν μπορεί να πετάξει ούτε πουλί χωρίς την άδεια της Τουρκίας. Δεν έχει παραχωρηθεί ούτε ένα κομμάτι βράχου». Μάλιστα, πρόσθεσε ότι, η Τουρκία ξεκινάει με δικό της πλοίο γεώτρησης έρευνες γύρω από την Κύπρο. Προειδοποίησε, δε, ότι η χώρα του δεν θα αφήσει «να χαθούν τα δικαιώματα των τουρκοκύπριων και της τουρκικής δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου από την άποψη οικονομικών συμφερόντων, όπως φυσικού αερίου, πετρελαίου και φυσικού πλούτου γύρω από την Κύπρο».
Στον αντίποδα, η ελληνική πλευρά έχει βιώσει επί μήνες την τουρκική προκλητικότητα στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, με έμφαση σε αυτό ακριβώς το πεδίο της συγκεκριμένης ΑΟΖ.

Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι η αποκλιμάκωση της έντασης στην περιοχή, ευνοεί και τα ελληνικά συμφέροντα. Η κυβέρνηση θα προτιμούσε ο γείτονας εξ ανατολών να πάψει να… βρυχάται, έτσι ώστε να μπορεί απερίσπαστα να εστιαστεί στην ανάταξη της οικονομίας.
Όμως, συμφωνία χωρίς αποδοχή συγκεκριμένων παραμέτρων που άπτονται των ΑΟΖ δεν πρόκειται να υπάρξει. «Μπούσουλας» θα είναι το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης για τη δημιουργία ΑΟΖ στην Αλβανία. Το μείζον θέμα εκεί, είναι εάν θα έχουν δική τους ΑΟΖ τα διαπόντια ελληνικά νησιά που βρίσκονται βόρεια της Κέρκυρας, στοιχείο που αποτελεί πάγια πρόταση της ελληνικής πλευράς. Σε ένα τέτοιο θέμα, θα ζητηθεί από την Τουρκία να αποδεχτεί κάτι αντίστοιχο για τα ελληνικά νησιά που περικλείονται της ΑΟΖ του νοτίου Αιγαίου-Κύπρου (π.χ. Καστελόριζο). Η Άγκυρα, όμως, διαφωνεί κάθετα με μία τέτοια προοπτική, που αγγίζει πολύ ευαίσθητα ζητήματα, όπως είναι αυτό της υφαλοκρηπίδας των νησιών του Αιγαίου, ευρύτερα.

Ο ρόλος των ΗΠΑ και το ενδιαφέρον από Γαλλία και Ιταλία

Σε όλα τα παραπάνω ξεχωριστή σημασία διαδραματίζει και ο… εξωτερικός παράγοντας. Η πρόθεση των ΗΠΑ έως τώρα ήταν να περιχαρακώσουν τα συμφέροντά τους στη συγκεκριμένη ΑΟΖ, προστατεύοντας και με τη συνδρομή του ναυτικού, τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Άλλωστε, οι ΗΠΑ έχουν διαγνώσει από καιρό την έντονη κινητικότητα που έχουν η Τουρκία και η Ρωσία στην κρίσιμη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Διαφαίνεται, όμως, ότι η αμερικανική διπλωματία, βρίσκεται σε φάση βελτίωσης των σχέσεών της, με την Τουρκία και με τη Ρωσία. Ίσως αυτή η αλλαγή πλεύσης να οδηγήσει στο να λυθούν τα προβλήματα που έχουν ανακύψει στην Κύπρο και στο νότιο Αιγαίο, από την ΑΟΖ.

Την ίδια στιγμή, η συγκεκριμένη περιοχή ερευνών δείχνει ότι ενδιαφέρει, άμεσα, τόσο τη Γαλλία όσο και την Ιταλία, που επίσης έχουν δικές τους εταιρίες που έχουν αναπτύξει ενεργό ρόλο στις έρευνες. Αυτό σημαίνει ότι η άποψή τους έχει βαρύνουσα σημασία, ως προς το ποια θα είναι η τελική σύνθεση της ΑΟΖ, αν δηλαδή θα προκύψουν διμερείς συμφωνίες που θα αλλάζουν το ισχύον καθεστώς, επ’ ωφελεία της Τουρκίας, της Κύπρου ή της Ελλάδας.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι έχει αρχίσει ένα νέο «τουρκικό παζάρι» στην περιοχή…

* Ρεπορτάζ του Βασίλη Αγγελόπουλου από τη Finance & Markets Voice της 19.07.2018