Πολιτισμός και Αριστερά

Του Πάνου Σκουρολιάκου*
Από τις αρχές του 19ου αιώνα ως και σήμερα, το κίνημα της Αριστεράς, της Προόδου και της Δημοκρατίας, περιλαμβάνοντας στο σύνολό τους όλα τα ιστορικά ρεύματά της, είχαν ως προνομιακό πεδίο αντιπαράθεσης με τη Δεξιά τον τομέα του Πολιτισμού στο σύνολο του συγχρόνου κόσμου, αλλά και στην χώρα μας.

Οι άνθρωποι της Αριστεράς αποτέλεσαν παράλληλα και σπουδαίες προσωπικότητες στον σύγχρονο πολιτισμό. Η δράση των αγωνιστών, αποτέλεσε και πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία πολιτιστικών έργων οικουμενικής αξίας και αναγνώρισης. Ο Πικάσο εμπνέεται από τον ισπανικό εμφύλιο και ακόμα ζωγραφίζει το πορτρέτο του Νίκου Μπελογιάννη με το γαρίφαλο. Πολλά ακόμα έργα σύγχρονου πολιτισμού μετέφεραν το μήνυμα στις κοινωνίες, πως το πεδίο της αντιπαράθεσης δεν ήταν μόνο στο πεδίο διαχείρισης της οικονομίας, αλλά και της πολιτιστικής διαφοράς ανάμεσα στις δυνάμεις της προόδου, απέναντι σε αυτές της συντήρησης.

Ταξιδεύοντας μέσα στις γραμμές της σύγχρονης ιστορίας, μπορούμε να καταλάβουμε τις διαφορές στην πολιτική διαχείρισης του πολιτισμού σε χώρες, όπως στην Ελλάδα. Η κλασσική δεξιά πολιτιστική πολιτική υπήρξε πάντοτε συντηρητική στο σύνολό της. Ταύτισε τον πολιτισμό με το «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» και έμεινε αμετακίνητη σε αυτές τις θέσεις, αποφεύγοντας τον δημιουργικό διάλογο.

Από την άλλη, ένα παράλληλο σύστημα ανεξάρτητων και προοδευτικών καλλιτεχνών αναπτύσσεται σαν απάντηση στην πλούσια οικονομικά, κρατικοδίαιτη συντηρητική κουλτούρα. Πριν αλλά και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου, στην Κατοχή, την Αντίσταση και έως την περίοδο μετά τη χούντα των συνταγματαρχών.

Αναγκαίες είναι για την Αριστερά, θεσμικές παρεμβάσεις που θα μπορέσουν να δώσουν την δυνατότητα ανάπτυξης του πολιτισμού και της απεύθυνσής του σε πλατιά λαϊκά στρώματα. Όποτε τις τύχες της χώρας μας τις είχε στα χέρια της η Δεξιά, ο σύγχρονος πολιτισμός και οι άνθρωποί του παρήκμασαν, με τελευταία παραδείγματα τη δεκαετή οικονομική κρίση και τα μνημόνια, όπου πρώτα απ’ όλα συρρικνώθηκε ο πολιτισμός. Να θυμηθούμε την κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, την κατάργηση του Οργανισμού Βιβλίου, την υπολειτουργία των ΔΗΠΕΘΕ και τη μετατροπή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς σε εμπορικό προϊόν. Να θυμηθούμε, βέβαια, και σκάνδαλα όπως η αρχαιοκαπηλική συλλογή κυκλαδικών ειδωλίων Στερν, που την «ξέπλυνε» ο Κυριάκος Μητσοτάκης, το θέμα της βυζαντινής Πομπηίας στην Θεσσαλονίκη και άλλα πολλά.

Για την κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη, ο Πολιτισμός έχει θέση στον δημόσιο βίο, μόνο αν φέρνει οικονομικά κέρδη. Πλασάρει η συντηρητική παράταξη στην Ελλάδα τη φούσκα του «αυτοχρηματοδοτούμενου» Πολιτισμού. Πουθενά και ποτέ ο Πολιτισμός δεν ήταν αυτοχρηματοδοτούμενος! Παράλληλα βέβαια, υπάρχουν κονδύλια για τους «ημέτερους», τα οποία μοιράζονται αδιαφανώς.

Όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας μας ο ΣΥΡΙΖΑ, με το μαχαίρι των μνημονίων στο λαιμό, καταφέραμε να ανατρέψουμε πολλά πράγματα. Επαναφέραμε τις Συλλογικές Συμβάσεις στα κρατικά θέατρα, κάναμε θεσμική παρέμβαση στη διαχείριση των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων, δώσαμε ξανά πνοή στην περιφερειακή ανάπτυξη του Πολιτισμού, θεσμοθετήσαμε το ηλεκτρονικό εισιτήριο στα μουσεία και στους αρχαιολογικούς χώρους, φέραμε νόμο για την επαναφορά του Οργανισμού Βιβλίου και, ουσιαστικά, προσπαθήσαμε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, βήμα-βήμα να ανατρέψουμε τις καταστροφικές πολιτικές των προηγούμενων κυβερνήσεων στον Πολιτισμό.

Όμως, από το καλοκαίρι του 2019 που ανέλαβε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ο Πολιτισμός της χώρας δέχθηκε τεράστιο πλήγμα, ήδη πριν από την πανδημία, διότι από την πρώτη μέρα φάνηκε πως υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο νεοφιλελεύθερης έμπνευσης. Και μετά την πανδημία, αποτυπώθηκε ξεκάθαρα και με τον χειρότερο δυνατό τρόπο πως η συγκεκριμένη κυβέρνηση θέλει να μετατρέψει τον Πολιτισμού από αγαθό σε εμπορικό προϊόν, παραχωρώντας τα πάντα σε ιδιώτες και συρρικνώνοντάς ακόμα περισσότερο τα ελάχιστα εργασιακά δικαιώματα, που είχαν απομείνει στους εργαζόμενους στον σύγχρονο πολιτισμό.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. οφείλει ενόψει της πολιτικής αλλαγής για την οποία παλεύουμε, να είναι έτοιμος όχι μόνο να ανατρέψει τις καταστροφικές πολιτικές της Νέας Δημοκρατίας, αλλά με την σύμφωνη γνώμη του ελληνικού λαού, να οργανώσει έναν νέο οδικό χάρτη Πολιτισμού που θα αγκαλιάσει όλη την Ελλάδα, όλες τις Ελληνίδες και τους Έλληνες.

* Βουλευτής Ανατ. Αττικής, αν. Τομεάρχης Πολιτισμού ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.