Πώς οι ΗΠΑ καθυστερούν την παγκόσμια φορολογική μεταρρύθμιση

Οι περισσότερες κυβερνήσεις συμφωνούν ότι, οι εταιρίες πρέπει να σταματήσουν να χρησιμοποιούν φορολογικά «παράθυρα» για να αποφύγουν να πληρώσουν το μερίδιό τους. Αλλά το να συμβεί κάτι τέτοιο σε παγκόσμιο επίπεδο, φαίνεται πολύ δύσκολο και δεν είναι λίγοι αυτοί που κατηγορούν τις ΗΠΑ για αυτήν την εξέλιξη. Η αμερικανική συμμετοχή είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της πρωτοβουλίας για επιβολή παγκόσμιου ελάχιστου φόρου στις πολυεθνικές.

Όλα φαίνονταν πολύ καλά για να είναι αληθινά: μια παγκόσμια εκστρατεία για την εξάλειψη της φοροαποφυγής και την εναρμόνιση των διεθνών φορολογικών κανόνων για εταιρίες που δραστηριοποιούνται πέρα από τα εθνικά σύνορα.

Στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για διαφάνεια είναι ο ελάχιστος φορολογικός συντελεστής για τις πολυεθνικές εταιρείες, ανεξάρτητα από το πού δραστηριοποιούνται. Κάτι που θα βάλει τέλος στην εκμετάλλευση των φορολογικών κενών, των φορολογικών παραδείσων και τη μετατόπιση κερδών σε χώρες με χαμηλό φορολογικό συντελεστή, όπως συμβαίνει τώρα με τις πολυεθνικές, για να αποφύγουν την καταβολή του δίκαιου μεριδίου φόρων που τους αναλογούν στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται.

Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) λέει ότι, περί τα 240 δισ. δολάρια (223 δισ. ευρώ) χάνονται κάθε χρόνο λόγω αυτής της φοροαποφυγής. Οι συζητήσεις για την ενοποίηση της φορολογίας των εταιριών συνεχίζονται εδώ και χρόνια. Το 2021, φάνηκε ότι είχε επιτευχθεί συναίνεση, στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ και των G20, χωρίς εξαιρέσεις. Τώρα περισσότερες από 140 χώρες, από την Αλβανία έως τη Ζάμπια, διαπραγματεύονται για την εφαρμογή της συμφωνίας.

Δύο πυλώνες

Η συμφωνία παγκόσμιας φορολογικής συνεργασίας έχει δύο πυλώνες:

1. Ορισμένα φορολογητέα εισοδήματα θα μεταφερθούν και θα φορολογηθούν εκεί όπου κερδίζονται.
2. Στις εταιρίες θα επιβληθεί ένας παγκόσμιος ελάχιστος φόρος.

Ο δεύτερος πυλώνας, ένας παγκόσμιος ελάχιστος φόρος, είναι ένας μηχανισμός που διασφαλίζει ότι, οι εταιρίες πληρώνουν φόρους χωρίς να χρησιμοποιούν κενά ή δικαιοδοσίες με χαμηλή φορολογία για να φοροαποφύγουν.

Το τρέχον μοντέλο ορίζει συντελεστή εταιρικού φόρου 15% στις πολυεθνικές με έσοδα άνω των 750 εκατ. ευρώ σε τουλάχιστον δύο από τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Οι εταιρίες που πληρώνουν κάποιο ποσό φόρου, αλλά όχι 15%, θα πρέπει να βάλουν «το χέρι στην τσέπη», ώστε να φτάσουν σε αυτό το ποσοστό.

Ορισμένες χώρες έχουν, ήδη, εισαγάγει τους νέους κανόνες στη νομοθεσία τους, ενώ άλλες βρίσκονται ακόμη στη διαδικασία. Στην Ιρλανδία, για παράδειγμα, οι κανόνες ελάχιστου φόρου τέθηκαν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2024. Ωστόσο, δεδομένου ότι, ισχύουν μόνο για επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών 750 εκατ. ευρώ, πάνω από το 99% των εταιριών που δραστηριοποιούνται στη χώρα θα εξακολουθούν να φορολογούνται με 12,5%, όπως εξηγεί ο Ρόμπερτ Ντέβερ, από το Δουβλίνο, επικεφαλής για τη φορολογική πρακτική της Ιρλανδίας στην Pinsent Masons, μια πολυεθνική δικηγορική εταιρία.

Εκεί όπου βγαίνουν τα κέρδη

Ο άλλος πυλώνας του σχεδίου του ΟΟΣΑ αποδεικνύεται πιο δύσκολο να εφαρμοστεί, ενώ και πάλι ισχύει για τις πολύ μεγάλες πολυεθνικές. Αυτός ο κανονισμός αφορά το πού πληρώνονται οι φόροι από τις πολυεθνικές που είναι κερδοφόρες. Αυτό σημαίνει την πληρωμή φόρων εκεί όπου πραγματοποιούνται τα κέρδη, ανεξάρτητα από το αν μια εταιρία έχει φυσική παρουσία σε μια χώρα ή πού έχει την έδρα της.

Αυτό έχει ως στόχο να κάνει τη φορολογία πιο δίκαιη και οι εταιρίες να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα φορολογικά «κενά». Μία τέτοια συμφωνία θα έφερνε φορολογικά έσοδα σε πολλές χώρες -ιδιαίτερα φτωχότερες- που θα μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν ώστε να τονώσουν το εισόδημα των πολιτών τους, που είναι μικρό.

Για να πραγματοποιηθεί η συμφωνία, οι χώρες είπαν ότι δεν θα εφαρμόσουν τους δικούς τους νόμους και κανόνες, αλλά αυτούς της νέας παγκόσμιας πραγματικότητας. Επιπλέον, οι τοπικοί φόροι ψηφιακών υπηρεσιών πρόκειται να μειωθούν, δίνοντας προτεραιότητα στην παγκόσμια συμφωνία. Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια στη διεθνή συνεργασία.

Η συμφωνία επρόκειτο να υπογραφεί έως τις 30 Ιουνίου, αλλά κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί, κανένας δεν γνωρίζει αν θα προχωρήσει, ενώ πολλές χώρες επανεξετάζουν τη συμμετοχή τους σε αυτήν την προσπάθεια. Το μεγαλύτερο αδιέξοδο το προκαλούν οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο ΟΟΣΑ έχει υπολογίσει ότι, οι νέοι κανόνες θα καλύπτουν πάνω από το 90% της παγκόσμιας φορολογικής βάσης εταιρικού εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένου εκείνου των διεθνών κολοσσών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Οι ΗΠΑ προκαλούν χάος

Η αμερικανική συμμετοχή είναι ζωτικής σημασίας για την πρωτοβουλία, απλώς και μόνο επειδή τόσες πολλές εταιρίες με έδρα τις ΗΠΑ θα επηρεαστούν, είπε ο Ντέβερ. «Δυστυχώς, αυτό σημαίνει ότι, η επιτυχία της συμφωνίας πιθανότατα θα παραμείνει όμηρος της πολιτικής κατάστασης στην Ουάσιγκτον και ενός αδιεξόδου στη Γερουσία των ΗΠΑ», τόνισε στη DW.

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υποστηρίζει το σχέδιο, αλλά δεν έχει αρκετές ψήφους για να το προωθήσει. Ο προκάτοχος του Μπάιντεν και νυν Ρεπουμπλικανός υποψήφιος, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είναι κατά μιας τέτοιας συνθήκης, θα έβαζε το… τελευταίο καρφί στο φέρετρό της, εάν εκλεγόταν.

«Η αποτυχία της συμφωνίας είναι μια πραγματική πιθανότητα λόγω της μη συμμετοχής των ΗΠΑ σε αυτήν», δήλωσε ο Ντέβερ, ο οποίος έχει εμπειρία στη συμβουλευτική μεγάλων εγχώριων και πολυεθνικών εταιριών.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν παρέμβει και έχουν «βάλει στο τραπέζι» ένα δικό τους σχέδιο για παγκόσμια φορολογική συνεργασία, με την επιμονή των αναπτυσσόμενων χωρών που θέλουν περισσότερο λόγο. Αυτή η διαμάχη εξουσίας έχει αποδυναμώσει το σχέδιο του ΟΟΣΑ, αν και δεν φαίνεται να συγκεντρώνει μια ευρύτερη συναίνεση.