“Ασφαλιστικό Πινοσέτ” υπόσχεται μεγαλύτερες επικουρικές μετά το 2060!

Ανατροπές στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης το οποίο λειτουργεί στη βάση της αλληλεγγύης των γενεών, υπό την έννοια ότι οι εισφορές των σημερινών εργαζομένων καλύπτουν σημαντικό μέρος του κόστους καταβολής επικουρικών συντάξεων στους σημερινούς συνταξιούχους φέρνει το νέο “σύστημα Πινοσέτ” που αποφάσισε να νομοθετήσει η κυβέρνηση.

Βάσει των νεοφιλελεύθερων κυβερνητικών σχεδιασμών, όσοι εργαζόμενοι θα εξακολουθούν να είναι δικαιούχοι επικουρικών συντάξεων προσδιοριζόμενων με το ισχύον σήμερα αναδιανεμητικό σύστημα κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο δραματικής μείωσης ή ακόμη και … εξαφάνισης των επικουρικών τους συντάξεων. Πρόκειται για τους νυν εργαζομένους άνω των 35 ετών.

Οι πόροι για την διασφάλιση των επικουρικών συντάξεων των εργαζομένων αυτών θα είναι ολοένα και λιγότεροι με δεδομένο ότι σταδιακά οι εισφορές των νεοτέρων συναδέλφων τους δεν θα κατευθύνονται πλέον για τη στήριξη των επικουρικών συντάξεων των παλαιοτέρων τους αλλά θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται με σκοπό να “αυγατίσουν”για να εξασφαλίσουν, μετά από δεκαετίες εργασιακού βίου, αξιοπρεπείς επικουρικές συντάξεις για τους ίδιους.

Ουσιαστικά, με το νέο “σύστημα Πινοσέτ” της νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης Μητσοτάκη δημιουργούνται μελλοντικά συνταξιούχοι δύο ταχυτήτων, αυτοί που θα λαμβάνουν επικουρικές-φιλοδωρήματα, δηλαδή οι νυν εργαζόμενοι άνω των 35 ετών, και οι νεότεροι που θα δικαιούνται να εισπράξουν πολύ πιο υψηλές επικουρικές συντάξεις επειδή οι εισφορές τους θα κατευθύνονται, μέσω αποταμιεύσεων και επενδύσεων, αποκλειστικά για να χρηματοδοτήσουν τις δικές τους επικουρικές συντάξεις και όχι για την ενίσχυση των επικουρικών των παλαιοτέρων συναδέλφων τους.

Η έννοια της “αλληλεγγύης των γενεών” θα καταργηθεί, δηλαδή, σταδιακά. Όμως ακόμη και η διασφάλιση υψηλότερων επικουρικών συντάξεων παραμένει μια απλή υπόσχεση που αφορά σημερινούς νέους εργαζόμενους οι οποίοι θα συνταξιοδοτηθούν ουσιαστικά μετά το 2060.

Σύμφωνα, ειδικότερα, με το νομοσχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 13 Ιουλίου, καθιερώνεται νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης, το οποίο προβλέπει «ατομικό κουμπαρά» για όσους μπουν από την επόμενη χρονιά στην αγορά εργασίας, αλλά και για όσους είναι σήμερα έως 35 ετών και επιλέξουν να υιοθετήσουν τη νέα πρόταση. Οι εισφορές των νέων αυτών εργαζομένων θα καλύπτουν πλέον τις μελλοντικές ανάγκες διασφάλισης επικουρικών συντάξεων για τους ίδιους και όχι για τους νυν συνταξιούχους.

Το κείμενο του νομοσχεδίου συνοδεύεται και με τρεις αναλογιστικές μελέτες για το δημοσιονομικό κόστος που συνεπάγεται η εφαρμογή του νέου συστήματος. Οι μελέτες αυτές αποτυπώνουν θετικές επιπτώσεις σύμφωνες με το κυβερνητικό αφήγημα ότι θα υπάρξει θετικός αντίκτυπος στο δημόσιο χρέος, άνοδος του ΑΕΠ, μικρή αλλά σημαντική ενίσχυση της απασχόλησης και εξασφάλιση υψηλότερων συντάξεις σε σχέση με αυτές που δίνει το σημερινό σύστημα.

Ωστόσο από τις ίδιες τις μελέτες προκύπτει ότι η εφαρμογή του νέου συστήματος θα έχει ως συνέπεια μετά το 2030 να απαιτηθεί σημαντική επιπρόσθετη χρηματοδότηση στο ισχύον σύστημα, το οποίο βάσει του σχεδιασμού θα συνεχίσει να λειτουργεί μέχρι να συνταξιοδοτηθεί και να πεθάνει και ο τελευταίος σημερινός ασφαλισμένος στο ΕΤΕΑΕΠ.

Η Εθνική Αναλογιστική Αρχή εκτιμά την παρούσα αξία της επιπρόσθετης αυτής χρηματοδότησης -το λεγόμενο κόστος μετάβασης- μεταξύ 49 και 78 δισ. ευρώ. Στο βασικό σενάριο, με επιτόκιο προεξόφλησης 3,5% και παραδοχή ότι στο νέο σύστημα θα ενταχθεί το 20% των νέων έως 35 ετών που βρίσκονται σήμερα ασφαλισμένοι στο ΕΤΕΑΕΠ, καθώς και το 5% των ελεύθερων επαγγελματιών που δεν έχει σήμερα υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση, το κόστος μετάβασης εκτιμάται σε 56 δισ. ευρώ.

Στο βασικό σενάριο της αναλογιστικής μελέτης, το κόστος της μετάβασης για την πρώτη δεκαετία ανέρχεται σωρευτικά σε 3 δισ. ευρώ.

Η εθνική αναλογιστική αρχή σημειώνει ότι ο αριθμός των ασφαλισμένων του νέου Ταμείου θα αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, όπως και οι εισφορές που θα κατευθύνονται προς το σύστημα. Αυτό θα έχει ως συνέπεια, από το 2030 και έως το 2070, η εξέλιξη της περιουσίας του Ταμείου ως ποσοστό του ΑΕΠ να είναι πολύ σημαντική (ξεκινά το 2030 με 1,19% του ΑΕΠ με αποδόσεις 3% και φθάνει 38% του ΑΕΠ το 2070, και παραδοχή αποδόσεων 4,5%).

Η αναλογιστική μελέτη δείχνει επίσης τη δυσοίωνη εξέλιξη του υπάρχοντος συστήματος επικουρικής ασφάλισης, που σταδιακά θα στερείται ασφαλισμένων και των ανάλογων πόρων. Είναι ενδεικτικό ότι ενώ το 2021 η αναλογία ενεργών ασφαλισμένων προς συνταξιούχους είναι 2,67:1, ήδη το 2045 προβλέπεται να μειωθεί σε 1,60:1. Κατά συνέπεια, τα ποσοστά αναπλήρωσης που θα μπορεί να υποστηρίξει η υφιστάμενη διανεμητική επικουρική σύνταξη, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, αναμένεται να μειωθούν.

Όπως μάλιστα εκτιμούν οι ειδικοί, η δημογραφικά αναπόφευκτη «υποτίμηση» των παροχών επικουρικής είναι πολύ πιθανό να εγείρει κλιμακούμενες πιέσεις είτε για συμπλήρωση των παροχών της Επικουρικής Ασφάλισης μέσω του Κρατικού Προϋπολογισμού είτε για αλλαγές στην αρχιτεκτονική της Επικουρικής Ασφάλισης, ώστε να θωρακίζεται από τις δημογραφικές τάσεις. Και το υπουργείο Εργασίας επισημαίνει ότι αυτόν ακριβώς τον στόχο υπηρετεί η σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση. Να «θωρακίσει» εγκαίρως την Επικουρική Ασφάλιση έναντι του δημογραφικού κινδύνου.

Τέλος, η Εθνική Αναλογιστική Αρχή εκτιμά ότι, στο βασικό σενάριο και υποθέτοντας ότι οι αποδόσεις των αποθεματικών του κεφαλαιοποιητικού συστήματος ισούνται με την απόδοση των μακροπρόθεσμων ομολόγων του ελληνικού δημοσίου, το νέο σύστημα θα αποφέρει στους συνταξιούχους παροχή επικουρικής σύνταξης κατά μέσον όρο 11%-13% υψηλότερη από την παροχή που υπολογίζεται χωρίς τη μεταρρύθμιση.