“Σφυρί δρεπάνι / ελιά στεφάνι”. Το σύνθημα της πιο παράδοξης βασιλο- κομμουνιστικής συμμαχίας ενισχύει τον Κεμαλισμό

Κυριακή βράδυ. Προετοιμάζω την εισήγησή μου για την αυριανή ημερίδα που διοργανώνει το ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΌ ΙΔΡΥΜΑ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ στον δήμο Νέας Φιλαδέλφειας  – Νέας Χαλκηδόνας στην αίθουσα διαλέξεων ΠΠΙΕΔ,  ώρα 17.00

Η ημερίδα έχει τίτλο: “Από το «εκεί στο εδώ» Όψεις της εγκατάστασης των Μικρασιατών Προσφύγων στη Μητέρα Ελλάδα”

Θα μιλήσω με θέμα:  “Ο ερχομός των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, ο εμφύλιος ρατσισμός, η αλλαγή της κοινωνικής τους τάξης και της ταξικής τους συνείδησης, η καθοριστική επίδρασή τους στον πολιτισμό και την πολιτική”

Το πρόγραμμα ημερίδας

Δευτέρα 29 Μαΐου 2023

Μέρος 1ο: 17.00 – 17.45

Έναρξη – χαιρετισμός.

Θέμα: “Η παρουσία του ελληνισμού στη Μικρά Ασία”

Πρόεδρος: Καπετάνου Λίτσα: Χημικός, Επίτιμη Διευθύντρια του Πολυκλαδικού (σήμερα 3ου ¨Λυκείου) Ν.Φιλαδέλφειας (Μίλτος Κουντουράς).

Παπαθεοφάνους Παύλος, Εκπαιδευτικός, Συγγραφέας: “Η ζωή στην Κοσμοπολίτισσα Σμύρνη.”

Δίγκα Κλεοπάτρα, Ζωγράφος: Διαβάζει αποσπάσματα από το βιβλίο της «Το βιβλίο Νο 512».

Μέρος 2ο: 17.45 – 20.30

Θέμα: Πτυχές της εγκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα.

Πρόεδρος: Πολύκαρπος Πολυκάρπου, Θεατρολόγος, Σκηνοθέτης, Ηθοποιός.

Χρήστου Θανάσης, Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου: “Μικρασιατική Καταστροφή: 101 χρόνια μετά. Οι πολλαπλές αναγνώσεις των στρατηγικών της υποδοχής των Μικρασιατών προσφύγων στο Ελληνικό κράτος”.

Ελληνιάδης Στέλιος, Δημοσιογράφος: “1922, η Ελλάδα μεγαλώνει, ο ελληνισμός μικραίνει”.

Χαραλαμπίδης Μενέλαος, Διδάκτορας Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών: “Η πολιτική συμπεριφορά των Μικρασιατών Προσφύγων σε Αθήνα και Πειραιά μέσα από την περίπτωση του Βύρωνα (1926 – 1967)”.

Ρουμελιώτης Ανδρέας, Δημοσιογράφος: “Ο ερχομός των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, ο εμφύλιος ρατσισμός,

η αλλαγή της κοινωνικής τους τάξης και της ταξικής του συνείδησης, η καθοριστική επίδρασή τους στον πολιτισμό και την πολιτική”

Κουνάδης Παναγιώτης, Μελετητής ελληνικού τραγουδιού: “Ασύμβατες πορείες – Η εξουσία και οι δημιουργοί”

Μέρος 3ο 20.45 – 21.30

Θέμα: Νέα Φιλαδέλφεια, η ίδρυση ενός προσφυγικού συνοικισμού

Πρόεδρος: Διαχειρίστρια Πολιτισμού – Μουσειολόγος.

Ησαΐας Δημήτρης, Αρχιτέκτονας – Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ: “Ο προσφυγικός συνοικισμός της Νέας Φιλαδέλφειας”.

Βογιατζόγλου Όλγα, Αρχαιολόγος “Μνήμη βιομηχανίας στη Νέα Φιλαδέλφεια – Η ένταξή της στο βιομηχανικό τοπίο των Ποδαράδω”.

Οργανωτική επιτροπή:

Καπόπουλος Αλέξης: Αρχιτέκτονας Πολεοδόμος, Ερευνητής Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας EHESS

Καπετάνου Λίτσα: Χημικός, Επίτιμη Διευθύντρια του Πολυκλαδικού(σήμερα 3ου ¨Λυκείου) Ν. Φιλαδέλφειας (Μίλτος

Κουντουράς)

Κουντουράς Λίνος: Μηχανολόγος Μηχανικός

Παπαθεοφάνους Παύλος: Εκπαιδευτικός, Συγγραφέας

Χριστομόγλου Στέλλα: Κεραμίστρια, Εικαστικός

Χωρέμη – Θωμοπούλου Ρένα: Διαχειρίστρια Πολιτισμού –Μουσειολόγος τ. Διευθύντρια Πνευματικού Κέντρου

Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας

Πάρτε μια γεύση από τις ενότητες της εισήγησης που γράφω:

– Ο Δημήτρης Γληνός και ο Γιώργος Σκληρός, οι κορυφαίοι του μικρασιατικού σοσιαλιστικού κινήματος, όπως και ο Νίκος Γιαννιός από την Άνδρο – αρχισυντάκτης στη σοσιαλιστική εφημερίδα «Ο Λαός» που εκδιδόταν στην Κωνσταντινούπολη – τάσσονται ενάντια στις  σωβινιστικές υπερβολές των Νεοτούρκων, στις αυταπάτες περί ελληνο-οθωμανικής συνεννόησης που παρήγαγε ο «εθνικισμός του βαλκανικού ελληνισμού» και εξέφραζε ο Ίων Δραγούμης και στο νεοτουρκικό κίνημα του 1908. «Ο ιστορικός ρόλος της Ελλάδας είναι η απελευθέρωση των αλύτρωτων Ελλήνων», αναφέρει ο Σκληρός.

– Το ίδιο και η …Ρόζα Λούξεμπουργκ: “Η σημερινή μας θέση στο Ανατολικό ζήτημα είναι να αποδεχτούμε τη διαδικασία διάλυσης της Τουρκίας σαν μια υπαρκτή πραγματικότητα και να μην κάνουμε τη σκέψη ότι θα μπορούσε ή θα έπρεπε κανείς να τη σταματήσει και να εκδηλώσουμε στους αγώνες για την αυτοδιάθεση των χριστιανικών εθνών την αμέριστη συμπαράστασή μας”

– Η ιδεολογία της εθνικής ολοκλήρωσης και οι απόψεις του ιταλικού γαριβαλδινού κινήματος, καθώς και η Κομμούνα των Παρισίων επηρέασαν αποφασιστικά την νεοσύστατη Ελληνική Αριστερά στην υποστήριξη της αυτονομίας των Μικρασιατικών μειονοτικών πληθυσμών.

– Ο αποτυχημένος πόλεμος του 1897 όπου πολέμησαν μαζί τα μέλη της Εθνικής Εταιρείας, οι Γαριβαλδινοί, οι Αριστεροί της εποχής και οι Ιταλοί αναρχικοί.

– Οι ταυτόσημες απόψεις του πρώτου σοσιαλιστή Σταύρου Καλλέργη ο οποίος συμμετείχε, μαζί με τον Μαρίνο Αντύπα, στην εθνική Κρητική Επανάσταση και εξελέγη αντιπρόσωπος της Επαναστατικής Συνέλευσης Αρκαδίου.

– Η Ελληνική Κομμουνιστική Ομάδα Οδησσού  υποστηρίζει στα κείμενά της ότι η Τραπεζούντα, η Μικρά Ασία και η Κωνσταντινούπολη αποτελούν αδιαμφισβήτητες ελληνικές περιοχές

– Όλα αλλάζουν 180 μοίρες στην πολιτική της πρώιμης Ελληνικής Αριστεράς με την ίδρυση της Θεσσαλονικιώτικης Φεντερασιόν με ηγέτη τον Αβραάμ Μπεναρόγια, μετά τους βαλκανικούς πολέμους. Αλλάζει ριζικά η θέση της Αριστεράς, λόγω της επικράτησης του εβραϊκού διεθνισμού και της επιρροής του ισχυρού Κομμουνιστικό Κινήματος της Βουλγαρίας.

– Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ίδιο και το ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας), το οποίο μετεξελίχθηκε στη συνέχεια σε ΚΚΕ και στηρίχτηκε στη Φεντερασιόν, το οποίο αντιτάχθηκε πλήρως στη μικρασιατική εκστρατεία, υποστηρίζοντας την ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και… αντιμετώπισε θετικά το εθνικιστικό κεμαλικό κίνημα.

– Το ΣΕΚΕ στην εφημερίδα του: «Η φωνή του εργάτη» δημοσιεύει άρθρα κατά του πολέμου η αντιπολεμική εκστρατεία της Αριστεράς αρχίζει…

– Η, υπό βουλγαρικό έλεγχο, Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία καλεί  τους κομμουνιστές στρατιώτες να αντισταθούν στην εκστρατεία των Ελλήνων.

– Η ελληνική Αριστερά συμμαχεί εκλογικά συμμαχία με την, επίσης αντιπολεμική, αντιβενιζελική βασιλική παράταξη με συνθήματα “Οίκαδε”, “επιστροφή από το μέτωπο”, “αποχώρηση του στρατού από τη Μικρά Ασία”.

– Και “σφυρί δρεπάνι/ ελιά στεφάνι”, το σύνθημα της πιο παράδοξης βασιλοκομμουνιστικής συμμαχίας

– Μετά την νίκη του αντιπολεμικού μετώπου στις εκλογές του Νοεμβρίου του ’20 . Την πρωτομαγιά του 1921 οργανώνει στη Θεσσαλονίκη μεγάλες διαδηλώσεις στις οποίες επικρατούν τα συνθήματα: “Κάτω ο πόλεμος” και “Συναδέλφωση των λαών πάνω από σύνορα και πατρίδες”. Γίνονται συγκρούσεις με τη χωροφυλακή στο Κουλέ Καφέ, στο Τσινάρ και στις εβραϊκές συνοικίες.

– Υπο την καθοδήγησή του ΣΕΚΕ ένα σύνταγμα στρατού αρνείται να να επιβιβαστεί στα πλοία για τη Μικρά Ασία.

– Υπεύθυνος της κομμουνιστικής οργάνωσης «Κεντρική Επιτροπή των Κομμουνιστών Στρατιωτών του Μετώπου» της Μικράς Ασίας αναλαμβάνει ο τροτσκιστής Παντελής Πουλιόπουλος και έχουν στόχο: « να υπονομεύσουν την πολεμική προσπάθεια, να επιταχύνουν την «ήττα των ιμπεριαλιστών»,, δηλαδή τη νίκη του κεμαλικού στρατού επί των Ελλήνων και να διαδώσουν τις ιδέες για μια κομμουνιστική επανάσταση»

– Ο Αβραάμ Μπεναρόγια αναφέρεται στην «οργάνωση κομμουνιστικών αντιπολεμικών πυρήνων στο μέτωπο»: «Μια ευρεία αντιπολεμική προπαγάνδα εις το μέτωπον και τα μετόπισθεν αναπτύσσεται. Οργανώνονται ενιαχού στρατιωτικοί κύκλοι προς μελέτη και συζήτηση. Ένα κόμμα αντιπολεμικό δημιουργείται στο μέτωπο».

– «Στα σπίτια μας»! Αυτό είναι το σύνθημα του επικρατεί στο μέτωπο. Οι «Κομμουνιστικοί Πυρήνες» παίρνουν υπό τον έλεγχό τους το μεγαλύτερο μέρος των σιδηροδρόμων του μετώπου, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για τη μεταφορά των λιποτακτών.

– Στις 13 Ιανουαρίου του 1918 διατυπώνεται στην εφημερίδα Πράβδα το νέο «δόγμα ακεραιότητας της Τουρκίας». Οι μπολσεβίκοι τήρησαν με απόλυτη συνέπεια τη γραμμή αυτή όλα τα επόμενα χρόνια. Με τη Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ το Μάρτιο του 1918, παραδίδουν στην Τουρκία τον Ανατολικό Πόντο και τις περιοχές Καρς και Αρνταχάν του Καυκάσου και στους Γερμανούς όλη σχεδόν την Ουκρανία. Μόνον η νίκη της Αντάντ επιτρέπει στους Σοβιετικούς να επανακτήσουν και πάλι τις δυτικές περιοχές της εκπεσούσης Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

– Ο σοβιετικός καθηγητής Α. Νόβιτσεφ γράφει: “Χάρη στην εκτεταμένη προπαγάνδα του Ελληνικού Κομμουνιστικού Κόμματος, που συνεργάστηκε με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Τουρκίας 100.000 φυγόστρατοι ή λιποτάκτες απέφυγαν τον ελληνικό στρατό. Ομάδες των κομμουνιστών παλαιμάχων της Μικράς Ασίας καυχώνταν ότι είχαν παίξει “οργανικό ρόλο” διαδίδοντας τη σύγχυση και τον πανικό ανάμεσα στις ελληνικές μονάδες, τις κρίσιμες μέρες του Αυγούστου του 1922, όταν ο τουρκικός στρατός διέσπασε τις ελληνικές γραμμές. Αν και η αποτελεσματικότητα των κομμουνιστών πρακτόρων την κρίσιμη στιγμή δεν πρέπει να υπερτιμηθεί, συνέβαλαν στην περαιτέρω διάσπαση του μετώπου όταν η τουρκική επίθεση έφτασε στο αποκορύφωμά της”.

– Ο Δ. Λιβιεράτος στο βιβλίο του Το ελληνικό εργατικό κίνημα 1918-1923 γράφει: “Μέσα σε λίγες εβδομάδες ολόκληρο το Μέτωπο καταρρέει, όχι τόσο από τα χτυπήματα του αντιπάλου, όσο γιατί οι Έλληνες στρατιώτες βαρέθηκαν να πολεμάνε και γυρίζουν στα σπίτια τους. Κάνουν ‘απεργία πολέμου’ κατά μια έκφραση της εποχής.

– Ο Αβραάμ Μπεναρόγια στη βιογραφία του αναφέρειΙ: «Η απεργία του στρατού στο μέτωπο έλυσε τη μικρασιατική τραγωδία»

– Χρόνια μετά, ο ηγέτης του ΚΚΕ, Ν. Ζαχαριάδης, σε άρθρο του στον «Ριζοσπάστη» θα γράψει: «Η Μικρασιατική Εκστρατεία δεν χτυπούσε μόνο τη νέα Τουρκία, μα στρεφότανε και ενάντια στα ζωτικότατα συμφέροντα του ελληνικού λαού. Γι’ αυτό και μεις, όχι μόνο δεν λυπηθήκαμε για την αστικοτσιφλικάδικη ήττα στη Μικρά Ασία μα και την επιδιώξαμε».

Μετά από όλα αυτά γιατί οι πρόσφυγες εντάχθηκαν στην Αριστερά; Στο ΚΚΕ..Η απάντηση στις 5 μ.μ. στη Νέα Φιλαδέλφεια.