Σε κρίσιμο σημείο η απορρόφηση του ΤΑΑ και του ΕΣΠΑ

Τα δεδομένα μέχρι και το τέλος του 2022 δείχνουν ότι στο Ταμείο Ανάκαμψης οι πραγματικές πληρωμές ανέρχονται σε μόλις 1,25 δισ. ευρώ, ενώ στην προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ που λήγει στα τέλη του 2023 απομένει να απορροφηθούν πόροι που αντιστοιχούν στο 30%-45% των συνολικών πόρων σε 5 βασικά προγράμματα.

Σε κρίσιμο σημείο βρίσκονται η απορρόφηση πόρων και η υλοποίηση έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ ή RRF) και του ΕΣΠΑ της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, με την απειλή της απώλειας πόρων να γίνεται κάθε μήνα που περνάει και πιο πραγματική. Η περίοδος απορρόφησης πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας εκτείνεται μέχρι και το 2026, ενώ η προγραμματική περίοδος του ΕΣΠΑ 2014-2020 ολοκληρώνεται στα τέλη του τρέχοντος έτους, όταν λήγει η τριετής παράταση που προβλέπεται.

Ο κίνδυνος γίνεται πιο έντονος αν πάρουμε υπόψη μας ότι ταυτόχρονα αρχίζει η υλοποίηση της προγραμματικής περιόδου 2021-2027 του ΕΣΠΑ. Ενώ απομένουν 4 χρόνια για την απορρόφηση όλων των πόρων του ΤΑΑ και 10 μήνες για την απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020, τα δεδομένα μέχρι και το τέλος του 2022 αποκαλύπτουν ότι στο ΤΑΑ οι πραγματικές πληρωμές ανέρχονται σε μόλις 1,25 δισ. ευρώ (μόλις 4% των διαθέσιμων πόρων!), ενώ στην προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ που λήγει στα τέλη του 2023 απομένει να απορροφηθούν πόροι που αντιστοιχούν στο 30%-45% των συνολικών πόρων σε 5 βασικά προγράμματα! Φυσικά, ούτε λόγος να γίνεται για το ΕΣΠΑ 2021-2027, όπου η πραγματική απορρόφηση των πόρων δεν έχει καν ξεκινήσει…

Η ανησυχητική αυτή εικόνα αποκαλύπτεται με αναλυτικά στοιχεία στο Ετήσιο Ενημερωτικό Σημείωμα (Report) για το 2022 του «Παρατηρητηρίου Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0” και ΕΣΠΑ 2014-2020/2021-2027» που εκδίδει το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ).

Αναλυτικότερα τα δεδομένα που αφορούν την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι συνοπτικά τα εξής:

● Το σύνολο των διαθέσιμων μέχρι σήμερα πόρων του ΤΑΑ ανέρχεται σε 11,11 δισ. ευρώ.

● Το σύνολο των πληρωμών μέχρι 31.12.2022 ανέρχεται σε 4,35 δισ. ευρώ (39,2% των διαθέσιμων έως σήμερα πόρων).

● Στα 4,35 δισ. ευρώ πληρωμών, οι πραγματικές (χρήματα που έχουν φτάσει στους δικαιούχους) ανέρχονται σε μόλις 1,25 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 4% (!) των διαθέσιμων πόρων. Τα υπόλοιπα 3,2 δισ. ευρώ είναι λογιστικές πληρωμές και ανέρχονται σε 14% των διαθέσιμων πόρων. Με τον όρο λογιστικές πληρωμές νοούνται οι (ενδιάμεσες) μεταφορές μεταξύ λογαριασμών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης στην Τράπεζα της Ελλάδος και όχι πληρωμές προς τους δικαιούχους των δράσεων και έργων. Οι λογιστικές πληρωμές (περισσότερο γνωστές ως «παρκάρισμα πόρων») δεν συμμετέχουν στον υπολογισμό του ΑΕΠ και δεν έχουν επίπτωση στην πραγματική οικονομία.

● Σημαντικό τμήμα των διαθέσιμων πόρων που ανέρχεται σε 6,76 δισ. ευρώ (το 60,8%) δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί μέσω δράσεων και προγραμμάτων. Πρόκειται για -ιδιαίτερα υψηλούς- λιμνάζοντες πόρους.

● Οσον αφορά το σκέλος των δανείων του ΤΑΑ, από την έναρξη του σχεδίου μέχρι και τις 31/12/2022 έχουν κατατεθεί προς έγκριση στα τραπεζικά ιδρύματα 291 επενδυτικά σχέδια συνολικού προϋπολογισμού 10,53 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 4,50 δισ. ευρώ είναι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, 3,51 δισ. ευρώ είναι ίδια κεφάλαια των επενδυτών και 2,52 δισ. ευρώ κεφάλαια των τραπεζών. Από τα 291 επενδυτικά σχέδια έχουν συμβασιοποιηθεί μέχρι 31/12/2022 μόλις τα 68, ήτοι το 23% των επενδυτικών σχεδίων, συνολικού προϋπολογισμού 3,22 δισ. ευρώ. Οι πόροι του «Ελλάδα 2.0» που αντιστοιχούν στα 68 συμβασιοποιημένα επενδυτικά σχέδια ανέρχονται σε 1,20 δισ. ευρώ, από τα οποία όμως έχουν εκταμιευτεί προς τις επιχειρήσεις, μέχρι και την 31/12/2022, μόλις τα 118,5 εκατ. ευρώ. Συνεπώς το συνολικό ποσό που έχουν λάβει οι επιχειρήσεις από τους πόρους του «Ελλάδα 2.0» αντιστοιχεί σε πραγματικό ποσοστό απορρόφησης 0,9% επί των συνολικών δανειακών πόρων και 2,2% επί των διαθέσιμων δανειακών πόρων.

Για την προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ που λήγει στα τέλη του 2023, τα δεδομένα έχουν ως εξής:

● Σε 5 προγράμματα παρατηρείται πολύ μεγάλη υστέρηση στην απορρόφηση πόρων (η οποία κυμαίνεται από 30 έως 45% του συνόλου των πόρων και πρέπει να καλυφθεί στους επόμενους 10 μήνες!): Στο Πρόγραμμα Υποδομών, Μεταφορών και Περιβάλλοντος η απορρόφηση ανέρχεται σε 65%, στο Πρόγραμμα Θάλασσας και Αλιείας σε 53%, στο Πρόγραμμα Μεταρρύθμισης Δημόσιου Τομέα σε 66%, στο Περιφερειακό Πρόγραμμα Δυτικής Μακεδονίας σε 69%, στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης σε 67%. Πρόκειται για τα προγράμματα υψηλής επικινδυνότητας για την απώλεια πόρων.

● Η συνολική πραγματική απορρόφηση όλων των προγραμμάτων (πλην του ΠΑΑ) ανέρχεται σε 83%, που σημαίνει ότι απομένει να απορροφηθεί ένα σημαντικό ποσοστό 17%.