Σήμα κινδύνου για το ρέμα της Πικροδάφνης
Οργή προκαλούν οι αποκαλύψεις για τη συνεχιζόμενη ρύπανση του ρέματος της Πικροδάφνης. Μετά τον Κηφισό και τον Ιλισό, το ρέμα της Πικροδάφνης συνιστά το τρίτο μακρύτερο ποτάμι στο λεκανοπέδιο της Αττικής, έχοντας μήκος περίπου 9,3 χιλιόμετρα. Είναι, μάλιστα, το τελευταίο ρέμα της νότιας Αττικής που διατηρείται στη φυσική του μορφή και έχει χαρακτηριστεί περιοχή «ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος» (με απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ το 1993).
Οι αποκαλύψεις για τη ρύπανση του ρέματος, που προέρχεται και από τα λύματα των αποχετεύσεων, προκαλούν ανησυχία λόγω της σπουδαιότητας του οικοσυστήματος που φιλοξενεί, καθώς και της βιοποικιλότητας της περιοχής. Το ρέμα διαθέτει πλούσια θαμνώδη και δασική βλάστηση, με πολλές πικροδάφνες, καλαμιές και πεύκα, αποτελώντας φυσικό καταφύγιο για πτηνά, ζώα, ερπετά και έντομα. Δυστυχώς, όμως, σε πολλά σημεία του έχει υποβαθμιστεί σε τέτοιο βαθμό, που πλήττεται η φυσική του ομορφιά και η λειτουργία τού οικοσυστήματος.
Βοθρολύματα επί δεκαετίες
Το πρόβλημα της ρύπανσης του ρέματος, σύμφωνα με τις καταγγελίες του δημάρχου Αλίμου κ. Ανδρέα Κονδύλη, εντοπίζεται κυρίως σε περιόδους έντονης βροχόπτωσης ή αυξημένης χρήσης του δικτύου αποχέτευσης. «Τα λύματα της αποχέτευσης εκρέουν στο φυσικό περιβάλλον όταν το δίκτυο αποχέτευσης είναι υπερφορτωμένο από τη χρήση και όταν υπάρχει έντονη βροχόπτωση. Τότε, τα λύματα δεν καταλήγουν στην Ψυτάλλεια, όπως θα έπρεπε, αλλά χύνονται απευθείας στο περιβάλλον, προκαλώντας ρύπανση και μόλυνση.
Συγκεκριμένα, όταν το αντλιοστάσιο της ΕΥΔΑΠ δίπλα στη Μαρίνα Αλίμου υπερφορτώνεται, ό,τι ξεχειλίζει από το δίκτυο οδηγείται απευθείας στη Μαρίνα. Επίσης, όταν το αντλιοστάσιο της ΕΥΔΑΠ στην οδό Έλλης υπερφορτώνεται, τα λύματα ξεχειλίζουν και οδηγούνται μέσα στο ρέμα Πικροδάφνης, το οποίο καταλήγει στη θάλασσα».
Αυτήν την αδιανόητη, απαράδεκτη και τριτοκοσμική κατάσταση κατήγγειλε ο δήμαρχος Αλίμου, Ανδρέας Κονδύλης, μετά τα δύο επεισόδια στην παραλιακή λεωφόρο Ποσειδώνος, όπου τα λύματα ξεχείλισαν από το δίκτυο της αποχέτευσης της ΕΥΔΑΠ στο ύψος του Αλίμου, στον δρόμο και ακολούθως στη θάλασσα.
Τέλος εδώ και τώρα
Δεν μπορούμε να κλείνουμε άλλο τα μάτια σε αυτό το συνεχιζόμενο περιβαλλοντικό έγκλημα. Η αποκατάσταση του ρέματος της Πικροδάφνης απαιτεί άμεσα μέτρα για την απορρύπανση, την προστασία και την ανάδειξή του ως έναν ανεκτίμητο φυσικό πλούτο για την περιοχή και τις επόμενες γενιές. Ο κ. Κονδύλης περιγράφει την υποβάθμιση της περιοχής γύρω από το ρέμα, που ταλαιπωρεί τους κατοίκους για δεκαετίες, ενώ τόνισε την ανάγκη για άμεση λύση του προβλήματος, προκειμένου να αποκατασταθεί η υγειονομική και περιβαλλοντική κατάσταση της περιοχής.
«Η δυσοσμία στο ρέμα της Πικροδάφνης είναι απάνθρωπη, αφόρητη και διαρκής. Οι άνθρωποι έχουν ξεπεράσει τα όρια της υπομονής τους, είναι σε μία κατάσταση απερίγραπτη. Η ΕΥΔΑΠ έχει δεσμευτεί να προχωρήσει σε έργα που θα επιλύσουν το πρόβλημα, όπως η κατασκευή αγωγού που θα μεταφέρει τα λύματα από το σημείο υπερχείλισης στο αντλιοστάσιο της περιοχής. Αναμένουμε ότι, η ΕΥΔΑΠ θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της» αναφέρει ο δήμαρχος.
Διάσωση του ρέματος
Το ρέμα της Πικροδάφνης δεν αντιμετωπίζει μόνο το πρόβλημα της ρύπανσης. Σήμερα, Κυριακή 26 Ιανουαρίου, θα πραγματοποιηθεί άλλη μία συνάντηση-συζήτηση του Δικτύου Πολιτών για τη διάσωσή του. Το Δίκτυο, βασιζόμενο σε μελέτες, υποστηρίζει μεταξύ άλλων τα εξής:
• Το ρέμα Πικροδάφνης δεν χρειάζεται βαριά έργα διευθέτησης με συρματοκιβώτια και μπετόν, καθώς αυτά επιφέρουν επιπλέον υποβάθμιση στο οικοσύστημα του ποταμού.
• Αντίθετα, απαιτείται διευθέτηση της κοίτης του ποταμού σε ορισμένα σημεία και απομάκρυνση των καταπατήσεων.
• Είναι επιτακτική η ανάγκη για μια έντιμη οριοθέτηση, βασισμένη στον πραγματικό χώρο που χρειάζεται το ποτάμι για να εκτελεί τις υδραυλικές του λειτουργίες και να συνεχίζει να προστατεύει την περιοχή από πλημμύρες.
• Η οριοθέτηση αυτή πρέπει να στοχεύει στη σωτηρία του ποταμού και όχι στην προστασία των καταπατητών, ενώ παράλληλα θα επιτρέψει την απελευθέρωση παραρεμάτιων εκτάσεων από την πίεση της οικοδόμησης.
Η Περιφέρεια Αττικής, από την πλευρά της, έχει προγραμματίσει έργα στην περιοχή του ρέματος της Πικροδάφνης με στόχο την προστασία της από πλημμυρικά φαινόμενα:
• Αντιπλημμυρικά έργα και έργα διευθέτησης: Θα εξασφαλιστεί η ομαλή ροή των υδάτων και η σωστή λειτουργία του ρέματος.
• Ανακατασκευή έξι πεζογεφυρών: Θα αντικατασταθούν οι μεταλλικές δικτυωτές πεζογέφυρες που βρίσκονται στην περιοχή.
• Προστασία της κοίτης και των πρανών: Θα γίνουν έργα για την αποτροπή της διάβρωσης της περιοχής και την καλύτερη προστασία τού ρέματος και των γύρω περιοχών.
«Εξαφανίστηκαν» τα δύο τρίτα των ρεμάτων της Αττικής
Αξίζει να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, τα ανοιχτά ρέματα της Αττικής το 1945 είχαν συνολικό μήκος 1.280 χιλιόμετρα, ενώ σήμερα υπολογίζονται σε μόλις 434 χιλιόμετρα. Αυτό σημαίνει ότι, περίπου 850 χιλιόμετρα ρεμάτων έχουν μπαζωθεί, σκεπαστεί και χτιστεί, γεγονός που έχει προκαλέσει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Επιπλέον, όπως προκύπτει από μελέτη του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), πριν από μερικά χρόνια το 80% των βρόχινων υδάτων απορροφούνταν από το έδαφος και μόνο το 20% κατέληγε στη θάλασσα. Σήμερα, η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά, με την πλειονότητα των υδάτων να καταλήγουν άμεσα στις θάλασσες, λόγω της αστικοποίησης και της τσιμεντοποίησης.
Η σύγχρονη τάση στις μεγάλες πρωτεύουσες του κόσμου είναι να επαναφέρουν τα ποτάμια που είχαν τσιμεντοποιηθεί στην πρότερη φυσική τους κατάσταση, όπως έγινε στον ποταμό Cheonggyecheon στηΣεούλ της Νότιας Κορέας και στη Μαδρίτη με τον ποταμό Μανθανάρες.
Όσον αφορά τη χώρα μας, η αποκατάσταση των φυσικών ρευμάτων και ποταμών είναι πράγματι μια πρόκληση, ειδικά όταν στις μέρες μας υπάρχουν ακόμη σχέδια υπογειοποίησης ή εγκιβωτισμού των υδάτων.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι, τα ρέματα στην πόλη συμβάλλουν σε μείωση των θερμοκρασιών και της ηχορύπανσης, στη δημιουργία πολύπλοκων και αλληλοεξαρτώμενων οικοσυστημάτων και, συνεπώς, περισσότερων δημόσιων και πράσινων χώρων για αναψυχή και ανάπαυση. Στην Αττική, που ουσιαστικά βρίσκεται στον «πάτο» της λίστας των πράσινων πόλεων, καθώς σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ έχει αναλογία μόλις 0,96 τετραγωνικά πρασίνου ανά κάτοικο, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δίνει ως ελάχιστη ανεκτή αναλογία τα 9 τετραγωνικά, η προστασία των ρεμάτων είναι επιτακτική.