Σπύρος Βούγιας: «Να βάλουμε τέλος στην “ασημαντότητα” της Θεσσαλονίκης»
Συνέντευξη στην Ντίνα Σύρπου
Ονειρεύεται μια Θεσσαλονίκη, που θα καταφέρει επιτέλους να αποτινάξει την «ασημαντότητά» της. Που θα βρει τον τρόπο να συνοψίσει αυτό το υπέροχο μωσαϊκό ιδεών και επιθυμιών των ανθρώπων της και το οποίο, όπως λέει, «διαμόρφωσε διαχρονικά το παλίμψηστο της ιστορίας της».
Οραματίζεται μια πόλη με βιώσιμη κινητικότητα, ανθρώπινη, λειτουργική, που θα αποκαταστήσει την ιστορική και πολιτισμική σχέση της με τη θάλασσα. Μια πόλη με ένα μέλλον πολύχρωμο, χωρίς βία, μίσος ή μισαλλοδοξία.
Οι απόψεις του Σπύρου Βούγια συνδυάζουν πάντα τον ρομαντισμό ενός ανθρώπου που διαθέτει ξεχωριστή αισθητική και ευαισθησίες, με τον ρεαλισμό ενός συγκοινωνιολόγου, ο οποίος ξέρει να «διαβάζει» τις ανάγκες μιας κοινωνίας που εξελίσσεται διαρκώς.
Αυτό το μίγμα ενσυναίσθησης και πρακτικότητας είναι, άλλωστε, που τον έφερε κοντά στον Στέλιο Αγγελούδη και οδήγησε στην απόφασή του να διακόψει την… ιδιωτική αγρανάπαυσή του. Γιατί, όπως τονίζει, διέκρινε ότι, ο νέος δήμαρχος διαθέτει τα χαρακτηριστικά ενός αποτελεσματικού και αποφασιστικού «city manager» που δίνει, όμως, ταυτόχρονα έμφαση στο λαϊκό στοιχείο και στις «ξεχασμένες», μη προνομιούχες, γειτονιές.
Από τη συζήτησή μας με τον Σπύρο Βούγια δεν ήταν δυνατόν βέβαια να απουσιάζουν τα προβλήματα που έχουν ανακύψει από τις εργασίες του FlyOver, οι τρόποι βελτίωσης της καθημερινότητας των πολιτών και η διεύρυνση των προοπτικών της Θεσσαλονίκης. Αφετηρία όμως, όπως ήταν φυσικό, υπήρξε ο νέος θεσμικός του ρόλος στο «τιμόνι» του Δημοτικού Συμβουλίου, κάτι που, σύμφωνα με τον ίδιο, ίσως αποτελεί την ανταμοιβή της πόλης απέναντι στην πολύχρονη- αν και… Σισύφεια- προσπάθειά του για βελτίωση της καθημερινής ζωής στη Θεσσαλονίκη.
Κύριε Βούγια, η αλλαγή στον Δήμο Θεσσαλονίκης σάς βρίσκει με έναν θεσμικό ρόλο, αυτόν του προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου. Ποιος είναι ο στόχος που έχετε θέσει για την καλύτερη λειτουργία του σώματος, σε μια εποχή που τα προβλήματα της Θεσσαλονίκης είναι τεράστια, οπότε θα χρειασθεί να ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον της πόλης;
Οφείλω να ομολογήσω, αρχικά, πως αισθάνομαι πολύ τυχερός που προεδρεύω σε ένα Δημοτικό Συμβούλιο με ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, τόσο ως προς τη θεσμική, όσο και ως προς την πολιτική του λειτουργία. Εννοώ, αφενός, τη διασφαλισμένη δυνατότητα τελικής κατάληξης σε χρήσιμες αποφάσεις λόγω της «δεδηλωμένης» ισχυρής πλειοψηφίας της διοίκησης και αφετέρου, τη δημιουργική συμβολή των παρατάξεων της αντιπολίτευσης και του συνόλου των δημοτικών συμβούλων στην εύρυθμη διαδικασία των συνεδριάσεων.
Από την πλευρά μου, στόχος είναι να αποκαταστήσω την βέλτιστη και αποτελεσματική λειτουργία του σώματος και να επινοήσω τρόπους, ώστε αυτό το μοναδικό εργαλείο δημοκρατικής εκπροσώπησης και συμμετοχικής διαβούλευσης να καταστεί ένα ανοιχτό εργαστήριο ιδεών, στοχασμού και δράσης πάνω στα προβλήματα, τη νέα ταυτότητα και το μέλλον της Θεσσαλονίκης.
Ποια ήταν, μέχρι στιγμής, η πιο άβολη στιγμή μέσα στο Δημοτικό Συμβούλιο;
Άβολη στιγμή δεν υπήρξε καμία, μέχρι σήμερα τουλάχιστον. Η πολύχρονη παρουσία μου σε Δημοτικά Συμβούλια -και ειδικά από τη θέση της αντιπολίτευσης- αλλά και η καλή προσωπική μου σχέση με τους περισσότερους συναδέλφους, μου προσφέρει την απαραίτητη αυτοπεποίθηση και ηρεμία που χρειάζεται για να συντονίζω την όλη διαδικασία με ενσυναίσθηση και συμπεριληπτική διάθεση. Και η ανταπόκριση από το Δημοτικό Συμβούλιο είναι, ως τώρα, αμοιβαία.
Εσείς, παρά το γεγονός ότι στο παρελθόν είχατε διεκδικήσει τη θέση του δημάρχου, στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση, επιλέξατε να εμπιστευτείτε τον σημερινό δήμαρχο Στέλιο Αγγελούδη και να συστρατευτείτε μαζί του. Τι διακρίνατε στο πρόσωπό του, που σας ώθησε να λάβετε αυτή την απόφαση και πώς πιστεύετε ότι θα νοιαστεί για την πόλη;
Την τελευταία μέρα της κατάθεσης των ψηφοδελτίων στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, παρασυρμένος από τη μεγάλη μου επιθυμία να υπάρξει οπωσδήποτε μια αλλαγή στη διοίκηση του Δήμου, διέκοψα απότομα τη γλυκιά, αλλά και λιγάκι βαρετή ηρεμία της ιδιωτικής αγρανάπαυσης και εντάχθηκα στη δημοτική παράταξη «Ομάδα για τη Θεσσαλονίκη». Διέγνωσα πως η δημοτική αυτή παράταξη, που είχε συγκροτήσει ο Στέλιος Αγγελούδης, εξέπεμπε μια έντονη ενεργητικότητα και μια πολύ ενδιαφέρουσα «λαϊκότητα», που απηχούσε περισσότερο τις ανάγκες των πιο ξεχασμένων γειτονιών και τα προβλήματα των λιγότερο προνομιούχων περιοχών, εκτός του κέντρου της πόλης. Επιπλέον, το προφίλ και το βιογραφικό του επικεφαλής, έδειχναν πως ο υποψήφιος δήμαρχος διαθέτει τα χαρακτηριστικά ενός «city manager», ενός δηλαδή αποφασιστικού και αποτελεσματικού διαχειριστή των τεράστιων προβλημάτων της πόλης, που έχουν συσσωρευτεί δραματικά τα τελευταία χρόνια.
H προεκλογική περίοδος αποδείχθηκε για μένα μια ευχάριστη και ενδιαφέρουσα εμπειρία, που συνδυάστηκε μάλιστα και με εξαιρετική επιτυχία, όχι μόνο προσωπική αλλά και συλλογική, καθώς η παράταξη κέρδισε θριαμβευτικά τις εκλογές. Στη συνέχεια, καθώς το ένα βήμα φέρνει το άλλο, αποδέχθηκα την ιδιαίτερα τιμητική πρόταση του νέου δημάρχου να αναλάβω τη θέση του προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης σ’ αυτή την κρίσιμη καμπή του θεσμού και της πόλης.
Σήμερα αισθάνομαι πως αυτή η συμβολική διάκριση αποτελεί, ίσως, και μια άυλη ανταπόδοση της πόλης στην πολύχρονη -αν και Σισύφεια- προσπάθειά μου για τη βελτίωση της καθημερινής ζωής στη Θεσσαλονίκη.
Επειδή, λοιπόν, αναφερθήκατε στην καθημερινότητα των πολιτών, οι Θεσσαλονικείς ίσως επειδή, χρόνια τώρα, βιώνουν την ταλαιπωρία των ανολοκλήρωτων συγκοινωνιακών έργων, αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τη νέα δύσκολη πραγματικότητα του FlyOver.
Η Θεσσαλονίκη, εκτός από το αρχετυπικό πρόβλημα με τις ανεφάρμοστες συγκοινωνιακές μελέτες που συγκροτούν ένα πλούσιο αρχείο ματαιωμένων σχεδίων, βίωσε σταδιακά και την τραυματική εμπειρία της αδυναμίας ολοκλήρωσης των μεγάλων συγκοινωνιακών έργων που άρχισαν να κατασκευάζονται τα τελευταία χρόνια. Το αποτέλεσμα αυτής της αποτυχημένης πορείας ήταν η σταδιακή κυριαρχία στην πόλη ενός έντονου αισθήματος ατελέσφορου, που εξελίχθηκε τελικά σε ένα είδος γενικευμένης «εργοφοβίας» απέναντι σε κάθε καινούργιο προτεινόμενο έργο, όπως τώρα το FlyOver, κάτι που πρέπει και μπορεί άμεσα να ξεπεραστεί με συγκεκριμένες δράσεις.
Θα ήθελα τη γνώμη σας, λόγω και του επιστημονικού σας αντικειμένου, για τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε πιο αποτελεσματικά τα πιεστικά προβλήματα που έχουν ανακύψει από τις εργασίες κατασκευής του FlyOver.
Διαθέτοντας, πλέον, την πολύχρονη θετική αξιολόγηση από τη χρησιμότητα της εσωτερικής περιφερειακής, αλλά και την τραυματική εμπειρία από την καθυστέρηση του μετρό και τη ματαίωση της υποθαλάσσιας αρτηρίας, η πόλη πρέπει να αντιμετωπίσει το πιεστικό πρόβλημα του FlyOver όχι μόνο «αμυντικά» αλλά και «επιθετικά», με γνώση, αυτοπεποίθηση και αίσθημα ευθύνης. Είναι βέβαιο πως μια βιαστική απόφαση αναστολής των εργασιών κατασκευής του -που μπορεί να προκύψει, εάν οι συνθήκες της κυκλοφορίας συνεχίσουν να επιδεινώνονται δραματικά- θα τροφοδοτήσει ακόμη περισσότερο το κυρίαρχο αίσθημα του ατελέσφορου σε σχέση με την τύχη των μεγάλων έργων στη Θεσσαλονίκη. Είναι ενδεχομένως προτιμότερη μια πιο αισιόδοξη και δημιουργική προσέγγιση, με προώθηση όλων των παράλληλων έργων και παρεμβάσεων (μετρό, τραμ, λεωφορεία, θαλάσσια συγκοινωνία, μετακινήσεις πεζών) που θα αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις της κατασκευής του FlyOver, ώστε να δημιουργηθεί ένα νέο και μόνιμο πλαίσιο βιώσιμης συγκοινωνιακής υποδομής αλλά και συμπεριφοράς των μετακινουμένων, που θα διατηρηθούν μόνιμα στο μέλλον και θα κάνουν, επιτέλους, την πόλη λειτουργική και ανθρώπινη.
Πιστεύετε πάντως ότι, η επιλογή του FlyOver ήταν η πλέον ενδεδειγμένη λύση ή ίσως η κατασκευή της εξωτερικής περιφερειακής, όπως προέβλεπε το master plan του 2012, θα ήταν ένα έργο το οποίο θα εξυπηρετούσε καλύτερα, καθώς δεν θα επιβάρυνε την -έτσι κι αλλιώς- κακή κυκλοφοριακή κατάσταση της Θεσσαλονίκης;
Η λεγόμενη εξωτερική περιφερειακή (που συζητείται ως εναλλακτική του FlyOver) είναι ένα έργο πολύ πιο ακριβό, που θα απαιτούσε σύνθετα τεχνικά έργα (τούνελ, κοιλαδογέφυρες με υψηλά πρανή και υπόγεια διέλευση του Πανοράματος) σε δασική περιοχή, προκαλώντας δυσανάλογες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε σχέση με το κυκλοφοριακό της όφελος. Η επιλογή αυτή θα είχε πολύ πιο σοβαρές οικολογικές συνέπειες, χωρίς όμως να επιβαρύνει την πόλη στη διάρκεια της κατασκευής της, αφού παράλληλα θα λειτουργούσε και η εσωτερική περιφερειακή.
Πώς ονειρεύεστε εσείς την εικόνα της Θεσσαλονίκης τα επόμενα χρόνια; Ποιες είναι οι λύσεις που προτείνετε για τη βελτίωση της καθημερινότητάς της αλλά και για τη διεύρυνση των προοπτικών της;
H Θεσσαλονίκη, μια μεγάλη πόλη -όχι όμως Μητρόπολη-, με σπουδαία και συνεχή ιστορία, περιμένει ανυπόμονα να τελειώσει επιτέλους η βασική γραμμή του μετρό, η επέκτασή του στην Καλαμαριά και το αεροδρόμιο και στη συνέχεια δυτικά, εκεί που αναπτύσσεται σήμερα το πιο ζωντανό και πυκνοκατοικημένο κομμάτι της πόλης. Ταυτόχρονα, πρέπει να ενισχυθεί η παράλληλη εξυπηρέτηση με σύγχρονα λεωφορεία (τουλάχιστον 500 κάθε μέρα) με ενιαίο ηλεκτρονικό εισιτήριο. Είναι χρήσιμο να επανεξεταστεί και η προκαταρκτική μελέτη του ΟΣΕΘ για τη χάραξη μιας γραμμής σύγχρονου τραμ, που θα καλύπτει τη λεγόμενη «κάτω διαδρομή» (Βασ. Όλγας-Τσιμισκή) μέχρι τον σταθμό των ΚΤΕΛ.
Τέλος, υπάρχει πάντοτε διαθέσιμη η ιδέα της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας (που συνάδει και με το μεγάλο σχέδιο της Περιφέρειας για ένα συνεχές «παραλιακό μέτωπο» από το Καλοχώρι ως το Αγγελοχώρι), ώστε να αποκατασταθεί η ιστορική και πολιτισμική σχέση της Θεσσαλονίκης με τη θάλασσα.
Το νέο αυτό ολοκληρωμένο αφήγημα θα σηματοδοτήσει το τέλος της ασημαντότητας της πόλης -δηλαδή, της απουσίας νοήματος στη βιωμένη καθημερινότητά της- συνοψίζοντας όλες τις παλιές και νέες επιθυμίες και προθέσεις των ανθρώπων της δουλειάς, της τέχνης και της επιστήμης, που διαμόρφωσαν διαχρονικά το παλίμψηστο της ιστορίας της.
Κλείνοντας, επειδή η Θεσσαλονίκη τον τελευταίο καιρό βίωσε μία μοναδικής αγριότητας ομοφοβική επίθεση -και, μάλιστα, από νέα παιδιά- θα ήθελα τη γνώμη σας για τα αίτια που οδήγησαν στις σοκαριστικές εικόνες που αντικρίσαμε, αλλά και με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι, μπορούμε να αντιδράσουμε σε όλο αυτό το υπερσυντηρητικό σκηνικό που έχει στηθεί γύρω μας;
Στη Θεσσαλονίκη, που είναι κοινωνικά πιο ενιαία και συμπαγής από την Αθήνα και πολεοδομικά μονοκεντρική, αυτές οι τελετουργικές παραστάσεις βίας, που εκκολάπτονται κυρίως στην «άγρια», δυτική πλευρά της πόλης, δημιουργούν μεγαλύτερη εντύπωση, γιατί «ανεβαίνουν» συνήθως στην πλατεία Αριστοτέλους, για να γεμίσουν με κάποιο νόημα τη «Μεγάλη Πλατεία» του Νίκου Μπακόλα που, στερημένη πλέον από τις πολυάνθρωπες πολιτικές συγκεντρώσεις, τις υποδέχεται φιλόξενα και τις απορροφάει στη δίνη του δικού της αχανούς χωρικού κενού. Στα αίτια που προκάλεσαν τα άγρια αυτά επεισόδια, συνέβαλε και η σύγχυση που προκάλεσε η λυτρωτική ψήφιση του νομοσχεδίου για τα ομόφυλα ζευγάρια στο συντηρητικό ακροατήριο της πόλης. Εύφλεκτη ύλη προστέθηκε και από τους ακραίους του οπαδικού χουλιγκανισμού, που τους τελευταίους μήνες είχαν στερηθεί τις δικές τους εκκρίσεις αδρεναλίνης. Και αυτό το εκρηκτικό μίγμα, συνδυάστηκε συγκυριακά με τη διάχυτη πάντοτε ελευθεριότητα του καρναβαλισμού που, όταν δεν μπορεί να εκφραστεί ζωτικά, καταντάει θλιβερή έκφραση στείρας αρρενωπότητας και χοντροκομμένης επαρχιώτικης πλάκας.
Ωστόσο, ο υψηλού επιπέδου, πολιτισμένος διάλογος που ακολούθησε, ανάμεσα στον νέο Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Φιλόθεο και τη διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ελίζ Ζαλαντό, σκόρπισε μακριά τα σύννεφα που σκέπαζαν τη Θεσσαλονίκη, που θα συνεχίσει ανέμελα να ονειρεύεται ένα πολύχρωμο μέλλον χωρίς βία, μίσος και μισαλλοδοξία, κατηφορίζοντας αισιόδοξη προς την πλατεία Αριστοτέλους για να ενωθεί με τη θάλασσα.
