Στα 7 πιο απειλούμενα μνημεία της ΕΕ Εντάχθηκε το Κάστρο της Μονεμβασιάς

Έντονες αντιδράσεις και ανησυχίες για το μέλλον του ιστορικού και περιβαλλοντικού μνημείου του Βράχου της Μονεμβασιάς έχουν προκαλέσει η απόφαση της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, και του Δήμου Μονεμβασίας να κατασκευάσουν ένα «φαραωνικό» τελεφερίκ, με βαριές κατασκευές και πολύ τσιμέντο στον Βράχο. Η παρέμβαση αυτή, όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, αλλοιώνει το φυσικό τοπίο και ενδέχεται να επηρεάσει το αρχαιολογικό και πολιτιστικό αποτύπωμα της περιοχής.

Η χώρα μας, παρά την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της, φαίνεται να μην προστατεύει όπως θα έπρεπε τους ανεκτίμητους αυτούς θησαυρούς. Το κενό αυτό έρχονται να καλύψουν ευρωπαϊκοί οργανισμοί, οι οποίοι προβαίνουν σε ενέργειες για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και την αποτροπή της θυσίας της στον βωμό της ανάπτυξης χωρίς όρια. Στο πλαίσιο αυτό ο Βράχος της Μονεμβασιάς ανακηρύχθηκε ως ένα από τα 7 πιο απειλούμενα μνημεία και τοποθεσίες πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2025, «7 Most Endangered», σύμφωνα με τον κατάλογο της Europa Nostra και του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), μετά από της Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Το σχέδιο είναι αλήθεια πως είχε προκαλέσει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τις συνέπειες για την περιοχή, καθώς ο Βράχος της Μονεμβασίας αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς ιστορικούς και πολιτιστικούς θησαυρούς της Ελλάδας. Η Μονεμβασιά είναι στολισμένη με κατασκευές από τη βυζαντινή έως τη σύγχρονη εποχή, ενώ το Κάστρο της είναι σκαρφαλωμένο σε έναν τεράστιο ασβεστολιθικό βράχο με απότομους βράχους, που προεξέχουν από τη νοτιοανατολική ακτή της Πελοποννήσου. Ο βράχος συνδέεται με τη στεριά με ισθμό και γέφυρα.

Η κατασκευή ενός ευμεγέθους εναέριου αναβατορίου (τελεφερίκ) μόλις 150 μέτρα από την είσοδό του Κάστρου δρομολογήθηκε με το προσχηματικό επιχείρημα να καταστεί προσβάσιμη η Ανω Πόλη σε εμποδιζόμενα άτομα και ΑμεΑ. Σύμφωνα με τους ειδικούς που έχουν μελετήσει το έργο από το τελεφερίκ θα μπορούν να εξυπηρετούνται περίπου 160 άτομα την ώρα και υπερπολλαπλάσια μέσα στη μέρα. Δηλαδή πρόκειται για μία κατασκευή με προσανατολισμό όχι μόνο άτομα με αναπηρίες αλλά και εκατοντάδες τουρίστες καθημερινά. Το συγκεκριμένο έργο του τελεφερίκ κινδυνεύει σαφώς να μειώσει την περιβαλλοντική και πολιτιστική αξία του συνολικού χώρου.

Για την εγκατάσταση του τελεφερίκ εκπονήθηκε Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, για την οποία η Ελληνική Εταιρεία έχει προσφύγει στο ΣτΕ καθώς όπως επισημαίνει «στερείται σαφήνειας και λεπτομέρειας σχετικά με τις επιπτώσεις του έργου στην πανίδα και τη χλωρίδα, στην ηχορρύπανση και στην κυκλοφοριακή συμφόρηση. Συνολικά, το έργο φαίνεται να εμπνέεται περισσότερο από κερδοσκοπικά ενδιαφέροντα, παρά από ζητήματα προσβασιμότητας». Η Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΕΛΛΕΤ) έχει αντιπροτείνει την κατασκευή ενός μικρότερου αναβατορίου, στα πρότυπα εκείνου της Ακρόπολης, που θα συνιστά ηπιότερη παρέμβαση.

Οι δηλώσεις των Ευρωπαίων

Ο Αντιπρόεδρος της Europa Nostra, Guy Clausse, ανέφερε ότι σε συνεργασία με ευρωπαίους και εθνικούς εταίρους, θα προσφέρουν τεχνική υποστήριξη στην κοινωνία των πολιτών, θα εντοπίσουν πηγές χρηματοδότησης και θα κινητοποιήσουν το δίκτυό τους για να βοηθήσουν στη διάσωση των 7 πιο απειλούμενων τοποθεσιών πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη.

Ο Επικεφαλής του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Shiva Dustdar, υπογράμμισε ότι η πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης αποτελεί θεμελιώδης στοιχείο της κοινής ταυτότητας και της οικονομικής ανάπτυξης. Τόνισε ότι η προστασία αυτών των περιοχών είναι επένδυση στον πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό ιστό της Ευρώπης, διασφαλίζοντας τη διαρκή αξία τους για τις μελλοντικές γενιές.

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Δικαιοσύνη, τη Νεολαία, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό, Glenn Micallef, τόνισε ότι ο πολιτισμός είναι θεμελιώδης για τη ζωή μας και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί συλλογική ευθύνη.

Ομάδες εμπειρογνωμόνων που εκπροσωπούν την Europa Nostra και το Ινστιτούτο ΕΤΕπ, μαζί με τους οργανισμούς και τα άτομα που υπέδειξαν τις 7 επιλεγμένες τοποθεσίες και άλλους εταίρους, θα συλλέξουν πληροφορίες και θα συναντηθούν με βασικά ενδιαφερόμενα μέρη για να αξιολογήσουν τους χώρους και να εκδώσουν μια τεχνική έκθεση με συστάσεις για δράση.

Κάθε καταγεγραμμένος χώρος είναι επιλέξιμος για χρηματικό έπαθλο ύψους €10.000 από το ταμείο της ΕΤΕπ, προκειμένου να βοηθήσει στην υλοποίηση δραστηριοτήτων που θα συμβάλουν στην προστασία του. Οι υπόλοιπες 6 πιο απειλούμενες τοποθεσίες και μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2025 είναι: η Μονή και Οικισμός Arakelots, Αρμενία, το Κάστρο Nyborg, Δανία, η Μεγάλη Συναγωγή στην Orla, Πολωνια, το Μοντερνιστικό συγκρότημα Generalštab στο Βελιγράδι, Σερβια, το Κολυμβητήριο Valhalla, Γκέτεμποργκ, Σουηδία και οι Κήποι του Πύργου της Βασίλισσας Βικτωρίας, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο.