Συγχωνεύσεις και λουκέτα σε χρηματιστηριακές εταιρείες

Αυξημένες επενδύσεις και λειτουργικά κόστη λόγω της Mifid II εντείνουν τα φαινόμενα ασφυξίας των «μικρών» φέρνουν αλλαγές στο χάρτη της αγοράς.

Μπροστά σε ένα νέο γύρο συγκέντρωσης, με «λουκέτα» και συγχωνεύσεις, βρίσκονται οι ελληνικές χρηματιστηριακές εταιρείες, με αφορμή και την έναρξη ισχύος της Mifid II από τις αρχές του 2018, καθώς το νέο ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο επιβάλλει αυξημένες επενδύσεις και μόνιμη αύξηση του λειτουργικού κόστους.

Στα τέλη του 2016, ο χάρτης των ελληνικών χρηματιστηριακών εταιρειών είχε αλλάξει δραματικά. Ύστερα από πολλά χρόνια οικονομικής και χρηματιστηριακής κρίσης, που εξουθένωσε τις εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών (ΑΕΠΕΥ), ο αριθμός τους είχε μειωθεί σε μόλις 32, ενώ τα τρία τέταρτα των κεφαλαίων των εταιρειών που είχαν απομείνει στην αγορά κατείχαν οι πέντε μεγάλοι του κλάδου (οι θυγατρικές των συστημικών τραπεζών και η IBG).

Η διετία 2016-2017, με όλα τα δραματικά γεγονότα της (αποκορύφωμα η επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων και το προσωρινό κλείσιμο του Χρηματιστηρίου), σώρευσε ζημιές άνω των 40 εκατ. ευρώ στις χρηματιστηριακές, ενώ και το 2017 δεν θα είναι πολύ καλύτερο, αφού ο τζίρος των συναλλαγών παραμένει «αναιμικός» και τα ποσοστά των προμηθειών πολύ χαμηλά.

Σε αυτό το ζοφερό τοπίο προστίθεται πολύ σύντομα η έναρξη εφαρμογής της ευρωπαϊκής οδηγίας Mifid II, που, όπως τόνισε πρόσφατα ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Χαρ. Γκότσης, είναι «παιδί της κρίσης» και έχει στόχο την ενίσχυση της σταθερότητας των αγορών και την αυξημένη προστασία των επενδυτών, με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τις αποτυχίες των αγορών, τα προηγούμενα χρόνια.

Το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο, όμως, στο οποίο καλούνται να προσαρμοσθούν οι ελληνικές εταιρείες, που είναι πολύ μικρές για τα δεδομένα της ευρωπαϊκής αγοράς, είναι αρκετά «ακριβό». Η προσαρμογή προϋποθέτει αρκετά σημαντικές επενδύσεις, κυρίως στις τεχνολογικές υποδομές των εταιρειών, ενώ μόνιμη θα είναι η αύξηση του λειτουργικού κόστους, από τον Ιανουάριο, καθώς η συμμόρφωση με την Mifid II δεν θα είναι μια απλή υπόθεση.

Πρόσφατη έρευνα της Expand (όμιλος Boston Consulting) και της IHS Markit ανέδειξε τις τεράστιες ανάγκες επενδύσεων σε τεχνολογικές υποδομές που δημιουργεί η Mifid II για τις ευρωπαϊκές επενδυτικές τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων. Οι 40 μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες και οι 400 μεγαλύτερες εταιρείες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων εκτιμήθηκε ότι θα επενδύσουν φέτος 2,1 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση των συστημάτων τους.

Οι επενδυτικές δαπάνες θα είναι πιο «βαριές», όσο χαμηλότερα κατεβαίνουμε στην κλίμακα των εταιρειών, σύμφωνα με την ίδια έρευνα. Για παράδειγμα, οι επενδυτικές τράπεζες πρώτης κατηγορίας (tier 1) θα δαπανήσουν μόλις 4,2% του προϋπολογισμού τους για τεχνολογικές επενδύσεις σε επενδύσεις που συνδέονται με τη συμμόρφωση με την Mifid II, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό εκτινάσσεται σε 22,6% για τις επενδυτικές τράπεζες της τρίτης κατηγορίας μεγέθους (tier 3).

Αυτά ισχύουν για την ευρύτερη αγορά της Ευρώπης. Για την ελληνική, όπως αναφέρουν στελέχη χρηματιστηριακών εταιρειών, η ίδια η έννοια της αύξησης επενδύσεων σε τεχνολογικές υποδομές ή της αύξησης προσωπικού (εξειδικευμένου, μάλιστα) φαντάζει εξωτική, όταν πολλές εταιρείες πασχίζουν να καλύψουν ακόμη και βασικά λειτουργικά έξοδα.

Η κατάσταση στο Χρηματιστήριο, παρά την φετινή άνοδο, προβληματίζει ακόμη και τις μεγάλες εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών. Όταν ο συνολικός τζίρος παραμένει χαμηλός, ενώ το 60% των συναλλαγών γίνονται από ξένους διαχειριστές κεφαλαίων με πολύ χαμηλά ποσοστά προμηθειών και οι Έλληνες επενδυτές, που αποτελούν το target group των μικρότερων εταιρειών, παραμένουν στο περιθώριο, είναι προφανές ότι ο κλάδος δίνει αγώνας επιβίωσης και η προσαρμογή στην Mifid II μπορεί να αποτελέσει τη σταγόνα που κάνει το ποτήρι να ξεχειλίσει για πολλές από τις χρηματιστηριακές.

Η διοίκηση του ΧΑ δεν διστάζει να προβλέψει νέο γύρο συγκέντρωσης, ενώ αυτή την περίοδο βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετές ζυμώσεις, καθώς πολλές εταιρείες αναζητούν τον τρόπο για την πιο ανώδυνη έξοδο από τον κλάδο, μέσα από συγχωνεύσεις, χωρίς να αποκλείονται και τα «λουκέτα», για όσες δεν βρουν άλλη διέξοδο.

Στο νέο περιβάλλον που δημιουργείται, από το συνδυασμό της κρίσης και του «βαρύτερου» κανονιστικού πλαισίου, το μοντέλο των μικρών, συχνά προσωποπαγών χρηματιστηριακών εταιρειών, που βασίζονται στις προμήθειες από λίγους πελάτες, δεν μπορεί να σταθεί άλλο, εκτιμούν στελέχη της αγοράς…