Σύνοδος Κορυφής: με το… αριστερό ξεκινά η συζήτηση για προϋπολογισμό και κράτος δικαίου

Μπορεί η στάση που θα κρατήσουν τελικά οι Ευρωπαίοι στο ζήτημα της Τουρκίας να είναι το νούμερο ένα θέμα που μας απασχολεί, όμως η προκλητικότητα του Σουλτάνου και η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα είναι το μόνο θέμα συζήτησης στη διήμερη Σύνοδο Κορυφής που ξεκινά σήμερα, ούτε καν το κυριότερο για τα περισσότερα μέλη.

Μείζον θέμα αποτελεί η τελική μορφή του κοινοτικού προϋπολογισμού και κατ’ επέκταση του περίφημου Ταμείου Ανάκαμψης, με τα χρονικά περιθώρια να εξαντλούνται δεδομένου πως εκπνέει η προθεσμία για την κύρωση τους από την Ευρωβουλή και τα εθνικά κοινοβούλια.

Παρά τα στενά περιθώρια, οι διαπραγματεύσεις που «τρέχουν» από τη γερμανική προεδρία σκαλώνουν συνεχώς, τόσο μεταξύ των «27» όσο και σε σχέση με την Ευρωβουλή, που αυτή τη φορά εμφανίζεται λίαν… αγριεμένη ως προς την πρόθεση της να ασκήσει την εξουσία που διαθέτει προς όφελος της στήριξης των οικονομιών της περιοχής σε μια εποχή που η πανδημία τις έχει… τσακίσει.

Το Ταμείο Ανάκαμψης  

Για παράδειγμα, η Ευρωβουλή επιμένει στην αποσύνδεση της διαπραγμάτευσης για τον προϋπολογισμό από τη συζήτηση για το Ταμείο Ανάκαμψης, θεωρώντας πως οι διαδικασίες για το δεύτερο θα πρέπει να δρομολογηθούν ταχύτατα λόγω των αυξημένων αναγκών των οικονομιών, ώστε τα κονδύλια να αρχίσουν να συρρέουν έστω από την άνοιξη (και όχι προς τα τέλη του πρώτου εξαμήνου, όπως εκτιμούν τα χειρότερα σενάρια).

Η πρόταση της Ευρωβουλής βρίσκει στήριξη σε αρκετές πρωτεύουσες, κυρίως του νότου, «σκοντάφτει» ωστόσο κλασικά στους σκληρούς του βορρά. Η ομάδα των «4 φειδωλών» που είπαν «ναι» στο Ταμείο Ανάκαμψης λαμβάνοντας ανταλλάγματα, όπως σημαντικές αυξήσεις στις επιστροφές που λαμβάνουν (rebates) από τον προϋπολογισμό, δεν έχουν καμία διάθεση να αποσυνδέσουν τα δύο θέματα και να ρισκάρουν κατόπιν να δεχτούν πιέσεις στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό.

Σημειωτέον δε, πως για το ίδιο το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί η συμφωνία του Ιούλιου (στο πλαίσιο του αξέχαστου, τότε, πολυήμερου ευρωπαϊκού συμβουλίου) να αποτελεί μια βάση εκκίνησης, όμως άφησε αρκετές τεχνικές λεπτομέρειες ανοιχτές.

Το Κράτος Δικαίου

Μια από αυτές, που τα τελευταία 24ωρα, έχει εξελιχτεί σε μέγα πεδίο διαμάχης αφορά την περίφημη ρήτρα για το Κράτος Δικαίου, που αφορά σχεδόν φωτογραφικά χώρες όπως η Πολωνία και κυρίως η Ουγγαρία. 

Η Σύνοδος του Ιούλιου είχε κλείσει με μια… δημιουργικά ασαφή φρασεολογία για τη διασύνδεση της ροής των κοινοτικών κονδυλίων με την τήρηση των δημοκρατικών αξιών της Ε.Ε. και των αρχών του Κράτους Δικαίου από τα κράτη μέλη. Δεν είναι τυχαίο πως, μετά το πέρας της Συνόδου, οι ηγέτες της Ουγγαρίας και της Πολωνίας πανηγύριζαν αναφανδόν ότι απέκρουσαν επιτυχώς τις πιέσεις που δέχθηκαν για το Κράτος Δικαίου. Στην πορεία, ωστόσο, τα πράγματα περιπλέχθηκαν διότι η Ευρωβουλή στήλωσε τα πόδια απαιτώντας σαφέστερο πλαίσιο και αυστηρές ποινές για τους παραβάτες. Και την ίδια άποψη συνέχισαν να εκφράζουν με σθένος και κάποια κράτη-μέλη, όπως η Ολλανδία.

Γερμανική υποχώρηση στον Όρμπαν

Τη Δευτέρα, εν όψει του σημερινού συμβουλίου, δημοσιοποιήθηκε η πρόταση της γερμανικής προεδρίας για το θέμα που, αντί να ηρεμήσει τα πράγματα, μάλλον τα έκανε χειρότερα. Η αρχική πρόταση της Κομισιόν προέβλεπε τη δυνατότητα αναστολής της κοινοτικής χρηματοδότησης με απόφαση της Επιτροπής, η οποία θα μπορούσε να ανατραπεί κατόπιν με ειδική πλειοψηφία από το ευρωπαϊκό συμβούλιο. Αντιθέτως, η νέα πρόταση προβλέπει επιβολή των κυρώσεων – αντί της ακύρωσης τους- με ειδική πλειοψηφία από το συμβούλιο, κάτι που πρακτικά σημαίνει πως η υιοθέτηση τους θα είναι, μάλλον, απίθανη.

Η κυβέρνηση Μέρκελ δέχτηκε βροχή επικρίσεων κυρίως από Ευρωβουλευτές ότι ενέδωσε στις πιέσεις του Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος απείλησε ευθέως ότι η Ουγγαρία θα καταψηφίσει τον προϋπολογισμό και το σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης και στην εθνική βουλή και στην ευρωβουλή.  

Επιπρόσθετα, ο Ούγγρος πρωθυπουργός τράβηξε κι άλλο το σχοινί χθες απαιτώντας, με επιστολή που έστειλε προς την πρόεδρο της Κομισιόν, την παραίτηση-απομάκρυνση της αντιπροέδρου Βέρα Γιούροβα, υπό την εποπτεία της οποίας περιλαμβάνεται η επιτήρηση της συμμόρφωσης των κρατών-μελών με το Κράτος Δικαίου. Κι αυτό διότι η Τσέχα πολιτικός «τόλμησε» σε συνέντευξη της στο γερμανικό Spiegel να εκφράσει την ανησυχία της για το κράτος δικαίου στην Ουγγαρία κάνοντας λόγο, μεταξύ άλλων, για «άρρωστη δημοκρατία».

Ως εκ τούτου, η Σύνοδος θα ξεκινήσει με τις χειρότερες δυνατές προϋποθέσεις μέσα σε κλίμα γενικής έντασης που είναι απορίας άξιον αν και τι είδους συμβιβασμό μπορεί να παράγει.