Σύνοδος στη Μπρατισλάβα: Μεγάλα ζητήματα σε… μικρό καλάθι

Μία νέα πορεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δίχως τη Βρετανία, σκοπεύουν να χαράξουν οι 27 ηγέτες κατά την αυριανή άτυπη Σύνοδο Κορυφής στη Μπρατισλάβα.

Γράφουν η Μαριλίζ Φασουλοπούλου και ο Πέτρος Παπαβασιλείου

Μόνο που η ανάγκη να προτάξουν ένα μέτωπο ενότητας, έτσι ώστε να αποδείξουν ότι η Ε.Ε. μπορεί να επιβιώσει και μετά το Brexit, μοιάζει ένας ιδιαίτερα φιλόδοξος στόχος σε ένα διάστημα που οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ Βορρά και Νότου, παλαιών και νέων μελών, είναι πιο βαθιές από ποτέ, λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης και κυρίως του Προσφυγικού.

Έχοντας ως τίτλο το γενικόλογο θέμα της «ασφάλειας» -που αγκαλιάζει από την ασφάλεια των συνόρων και την τρομοκρατία έως την οικονομία- το ραντεβού στη σλοβακική πρωτεύουσα έχει τόσο συμβολική, όσο και πρακτική αξία. Συμβολική, διότι θέλει να στείλει το μήνυμα της επιβίωσης της Ε.Ε, χωρίς τη Βρετανία -η οποία δεν έχει καν προσκληθεί-, αλλά και πρακτική, διότι στοχεύει στη δρομολόγηση συγκεκριμένων πρωτοβουλιών που θα θωρακίσουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Χαμηλές προσδοκίες

Όμως, το γεγονός ότι οι «27» δεν μοιάζουν καν να συμφωνούν στη γραμμή άμυνας που θα υιοθετηθεί, διαφωνώντας πάνω στο δομικό ερώτημα του αν η λύση βρίσκεται στην «περισσότερη Ευρώπη» (όπως θέλει η Κομισιόν και αρκετά μέλη της περιφέρειας) ή στην «ποιοτικότερη Ευρώπη» (όπως θέλει η Γερμανία και οι δορυφόροι της), το πιθανότερο είναι η συνάντηση να περιοριστεί σε πρωτοβουλίες που θα έχουν περισσότερο συμβολικό, παρά ουσιαστικό χαρακτήρα.

Γεγονός εξαιρετικά θλιβερό, δεδομένου ότι η Ευρώπη και, δη, η οικονομία της δεν έχουν την πολυτέλεια να αντέξουν μία πολιτική ηγεσία που αναλώνεται σε ευχολόγια και διστάζει να «σκαλίσει» κάτω από την επιφάνεια, φοβούμενη μην κλονιστεί η… καρέκλα της. Και αυτό με δεδομένο ότι η Ισπανία είναι πρακτικά ακέφαλη και οδεύει προς τρίτη κάλπη, η Γερμανία και η Γαλλία έχουν την ερχόμενη χρονιά εκλογές, όπως, επίσης, η Ολλανδία και Τσεχία, ενώ η Ιταλία έχει μπροστά της ένα δημοψήφισμα που μπορεί να «ρίξει» την κυβέρνηση.

Αναζητώντας το ελάχιστο «κάτι»

Βεβαίως, η συνάντηση δεν μπορεί να παρέλθει χωρίς να έχει «κάτι» να επιδείξει. Για το λόγο αυτό, τόσο το Βερολίνο, όσο και ο πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, που θα προεδρεύσει της συνεδρίασης, έχουν στα σκαριά διάφορα σχέδια.

Η γερμανική πλευρά θέλει να δρομολογήσει πρωτοβουλίες για τη στήριξη των νέων και της οικονομίας της πληροφορικής, ενώ σε συνεργασία με το Παρίσι θα βάλει μπροστά τη φιλόδοξη πρότασή της για τη στενότερη αμυντική συνεργασία, με τη δημιουργία κεντρικού πανευρωπαϊκού στρατηγείου και την κοινή δράση στρατιωτικών μονάδων από διάφορες χώρες, που θα βάλει τις βάσεις για ένα μόνιμο ευρωπαϊκό στρατό.

Ένα σχέδιο που Βερολίνο και Παρίσι οραματίζονταν εδώ και καιρό, αλλά «σκόνταφτε», μόνιμα, στις ενστάσεις των Βρετανών, οι οποίοι, πλέον, έχουν… φύγει από τη μέση.

Πρόταση έξι σελίδων

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, τα υπουργεία Άμυνας Γαλλίας και Γερμανίας έχουν εργαστεί εντατικά προς την κατεύθυνση αυτή με τη διαμόρφωση ολοκληρωμένης πρότασης έξι σελίδων, που θα κατατεθεί προς συζήτηση και έγκριση στη Μπρατισλάβα.

Είναι, δε, ένα από τα θέματα που θα συζητήσουν στη σημερινή συνάντησή τους, η Άνγκελα Μέρκελ και ο Φρανσουά Ολάντ, οι οποίοι αποφάσισαν να συναντηθούν στο Παρίσι, μία ημέρα πριν τη Σύνοδο, για να συντονίσουν τις απόψεις τους και να κατέβουν με μία -όσο το δυνατόν- κοινή γραμμή στη Σύνοδο, τουλάχιστον στα θέματα που έχουν βρει κοινό παρανομαστή.

Τρομοκρατία-μετανάστευση

Από την πλευρά του ο Ντόναλντ Τουσκ έχει σκοπό να εστιάσει πάνω σε δύο βασικά ζητήματα: την τρομοκρατία και τη μετανάστευση, με το τελευταίο να μην αφορά μόνο την έξωθεν ροή προσφύγων, αλλά και την εσωτερική μετανάστευση μεταξύ των κρατών μελών με αφορμή τη διαταραχή στην ελεύθερη κίνηση προσώπων που θα προκαλέσει το Brexit. Κεντρικό μήνυμά του είναι ότι η Ευρώπη χρειάζεται να ανακτήσει τον έλεγχο σε θέματα ασφάλειας, πριν οι διάφοροι λαϊκιστές και ευρωφοβικοί φέρουν την Ε.Ε. προ τετελεσμένων.

Τι σημαίνει αυτό; Όλα δείχνουν ότι η κερκόπορτα που άνοιξε η Βρετανία -ήδη πριν το Brexit- με την απαίτησή της για «ευελιξία» στην εφαρμογή των κανόνων ελεύθερης διακίνησης των πολιτών δεν πρόκειται να κλείσει. Αντιθέτως, το μπλοκ των κρατών που επιζητά χαλαρότερη ερμηνεία και αναπροσαρμογή των κανόνων έχει διευρυνθεί, αγκαλιάζοντας ακόμη και χώρες-πυρήνες, όπως η Γερμανία.

Δεν είναι τυχαίο ότι χώρες, όπως η Πολωνία, σκοπεύουν να προσέλθουν στη Μπρατισλάβα με το αίτημα για μία νέα ευρωπαϊκή συνθήκη. Όμως, κάτι τέτοιο (όπως και κάθε ουσιαστική μεταρρύθμιση) είναι δύσκολο να συζητηθεί σοβαρά πριν τα τέλη του 2017, όταν δηλαδή Γάλλοι και Γερμανοί θα έχουν «καθαρίσει» από τις εκλογές τους.

Προσφυγικό και ξενοφοβία

Η συζήτηση στη Μπρατισλάβα αναπόφευκτα θα περιστραφεί και γύρω από το επίμαχο ζήτημα του Προσφυγικού, όπου, όμως, είναι απίθανο ότι θα έχουμε μετακίνηση των βασικών θέσεων του κάθε μέλους.

Η διαφορά, ωστόσο, είναι ότι αυτή τη φορά το επονομαζόμενο «Club Med» (ή αλλιώς «Συμμαχία του Νότου»), θα κατέβει σαφέστατα πιο ενωμένο και πιο… αγριεμένο έχοντας ανανεώσει στη συνάντηση της Αθήνας τους δεσμούς του, αλλά και την ανάγκη να ορθώσει το ανάστημά του έναντι του Βορρά, τόσο σε θέματα οικονομίας (ανάπτυξη και όχι λιτότητα), όσο, βεβαίως, και στη διαχείριση του Προσφυγικού.

Οι «4» σκληροί

Απέναντί τους στο Προσφυγικό, εξίσου αποφασισμένοι, αλλά δυστυχώς για εμάς περισσότερο ενωμένοι (τουλάχιστον μέχρι τώρα), οι «4» της Visegrad (Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία και Σλοβακία), έχουν καταφέρει να καταγράψουν αξιοπρόσεκτη επιτυχία στην αντίστασή τους σε μία από κοινού διαχείριση και ισότιμη ανακατανομή των προσφύγων ανά την Ε.Ε. Αν και η αντίστασή τους έχει, πλέον, εξαντλήσει τα περιθώρια υπομονής τόσο των Βρυξελλών, όσο, κυρίως, του Βερολίνου, που πλέον για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους (την άνοδο του ευρωφοβικού AfD, όπως επιβεβαιώθηκε στις τοπικές εκλογές) δεν πρόκειται να συνεχίσει να ανέχεται τον… εκβιασμό των «μικρών» ανατολικών.

Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια το γεγονός ότι, μεταξύ αυτών είναι και οι οικοδεσπότες Σλοβάκοι, που προεδρεύουν το εξάμηνο αυτό της Ε.Ε., με τον πρωθυπουργό, Ρόμπερτ Φίκο να έχει διαμηνύσει ότι «δεν πρόκειται να δεχτεί ούτε έναν μουσουλμάνο μετανάστη» και ότι θα αμφισβητήσει στα δικαστήρια κάθε προσπάθεια να του επιβληθούν ποσοστώσεις για τη μετεγκατάσταση των προσφύγων.

«Να αποβληθεί!»

Πάντως, χαρακτηριστικό της έντασης που υπάρχει γύρω από το θέμα είναι και το μίνι διπλωματικό επεισόδιο που σημειώθηκε στις αρχές της εβδομάδας μεταξύ Ουγγαρίας και Λουξεμβούργου, με αφορμή τη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών του δουκάτου, ο οποίος υποστήριξε ότι η Ουγγαρία θα πρέπει να αποβληθεί, είτε προσωρινά, είτε και μόνιμα από την Ε.Ε., με αφορμή τη στάση της στο Προσφυγικό. Μία προκλητική δήλωση από μία, συνήθως, μετριοπαθή φωνή, όπως ο Γιαν Άσελμπορν, που αντανακλά τη σοβαρότητα της κατάστασης.

Θυμίζουμε ότι η Ουγγαρία, στις 2 Οκτωβρίου, διοργανώνει δημοψήφισμα για το ζήτημα της μετεγκατάστασης των προσφύγων στην Ε.Ε., με ένα πιθανό «όχι» να βαθαίνει το ρήγμα στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Αθήνα: «Η Ευρώπη-φρούριο δεν είναι λύση»

Στον απόηχο της Μεσογειακής Συνόδου των Χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που διεξήχθη στην Αθήνα, ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, αναμένεται στη Μπρατισλάβα να επιχειρήσει να προωθήσει τις διατυπώσεις της κοινής διακήρυξης των επτά.

Ανάμεσα στις προτεραιότητες του πρωθυπουργού είναι η αντιμετώπιση της ανεργίας και της φτώχειας, η Δίκαιη Ανάπτυξη και οι αποτελεσματικές λύσεις στο Προσφυγικό και την ασφάλεια.

Στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής, ο κ. Τσίπρας αναμένεται να προτάξει την ανάγκη για την καθιέρωση ευελιξίας στους υπάρχοντες δημοσιονομικούς κανόνες, χωρίς αλλαγή τους, προκειμένου να δοθεί μία αναπτυξιακή διάσταση.

Αλλαγές στο Δουβλίνο

Σε σχέση με το Προσφυγικό, ο πρωθυπουργός θα τονίσει, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι οι χώρες της Μεσογείου σηκώνουν ένα δυσανάλογο βάρος, ζητώντας αλλαγές στο σύστημα του Δουβλίνου και καλύτερο επιμερισμό ανάμεσα στα κράτη μέλη με βάση τις συνθήκες της Γενεύης.

Αναφορικά με τη συζήτηση για την ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θέση του Έλληνα πρωθυπουργού είναι πως το ζητούμενο, αυτή τη στιγμή, είναι η εγγύηση της ασφάλειας των πολιτών στη βάση του Χάρτη του ΟΗΕ και στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.

Η Ευρώπη-φρούριο δεν είναι λύση, αναμένεται να επισημάνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, προβάλλοντας ότι η λύση είναι η ασφάλεια και η προστασία των συνόρων, στο πλαίσιο μίας ευρύτερης ολοκληρωμένης εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής άμυνας και ασφάλειας.

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Finance & Markets Voice.