Συστημικός σεισμός το οριστικό “όχι” της Κομισιόν στον ιταλικό προϋπολογισμό

Κανείς δεν έπεσε από τα σύννεφα. Όμως, όλοι ήλπιζαν πως κάπως, κάπου θα βρισκόταν μια λύση την ύστατη ώρα, έστω… μαγικά, ώστε η κατάσταση μεταξύ Βρυξελλών και Ρώμης να μην οδηγηθεί στα άκρα. Τελικά λύση δεν βρέθηκε, καθώς κανείς ουσιαστικά δεν υποχώρησε από την αρχική του θέση (τόσο για πρακτικούς όσο και για πολιτικούς και επικοινωνιακούς λόγους), με αποτέλεσμα η ευρωοικογένεια να πλέει, πλέον, σε αχαρτογράφητα νερά.

Μετά από πολύωρη συνεδρίαση, η Κομισιόν απέρριψε επισήμως το κείμενο του ιταλικού προϋπολογισμού, κάτι που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ μέχρι σήμερα. Δεν είναι ότι δεν υπήρξαν και άλλες φορές διαφωνίες και ενστάσεις, ακόμη και κατά τη φετινή διαδικασία εξέτασης των εθνικών προϋπολογισμών, που είναι υποχρεωμένες να στέλνουν προς επικύρωση στην Κομισιόν τα κράτη μέλη. Όμως, μέσω συζητήσεων και συμβιβασμών λύσεις πάντα βρίσκονταν. Αυτή τη φορά αυτό δεν κατέστη δυνατόν, με τις Βρυξέλλες να ρίχνουν την ευθύνη στη Ρώμη και την Ιταλία να ρίχνει την ευθύνη στη συστημική Ευρώπη.

Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Βάλντις Ντομπρόβσκις, εμφανώς κατηφής, επεσήμανε, στις πρώτες του δηλώσεις, ότι οι Βρυξέλλες «δεν είχαν εναλλακτική λύση» από το να απορρίψουν το ιταλικό προσχέδιο, καθώς παραβίαζε τις δεσμεύσεις της χώρας σε σχέση με τα όρια του δημοσιονομικού ελλείμματος και του χρέους. Μάλιστα, σχολίασε ότι οι εξηγήσεις που απέστειλε η Ιταλία «δεν ήταν πειστικές» και δεν άλλαξαν τα προηγούμενα συμπεράσματα που είχαν εξαχθεί πως, δηλαδή, το σχέδιο παρουσίαζε σοβαρά στοιχεία απόκλισης από τους κανόνες του συμφώνου σταθερότητας.

Η επιστολή της Ρώμης

Θυμίζουμε ότι μετά την προκαταρκτική αρνητική γνωμοδότηση της Κομισιόν, την περασμένη εβδομάδα, η Ρώμη απάντησε επισήμως τη Δευτέρα με επιστολή του υπουργού Οικονομικών, Τζιοβάνι Τρία. Στην επιστολή, η ιταλική κυβέρνηση επέμεινε πως το κείμενο που έχει καταθέσει δεν θέτει σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Ε.Ε. αλλά και πως, μέσω της ενδυνάμωσης της ιταλικής οικονομίας (χάρη στα νέα αναπτυξιακά μέτρα), τελικά θα ωφεληθεί η ευρωπαϊκή οικονομία συνολικά. Ωστόσο, άφηνε ένα παράθυρο στην Κομισιόν να ρίξει… νερό στο κρασί της, μέσα από συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Στην επιστολή υπήρχε η υπόσχεση ότι η απόκλιση θα αφορά μόνο το 2019 και πως την περίοδο 2020-2021 οι δημοσιονομικοί στόχοι θα τηρούνταν ευλαβικά. Επίσης, η ιταλική κυβέρνηση δεσμευόταν «να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να σιγουρευτεί ότι οι συγκεκριμένοι στόχοι θα είναι αυστηρά σεβαστοί», κάτι που σήμαινε ότι θα προχωρούσε σε διορθωτικές κινήσεις, μέσα στη χρονιά, αν κάτι… στράβωνε και τα νούμερα που είχε προβλέψει, δεν… έβγαιναν.

Το τελευταίο παρέπεμπε στον προβληματισμό πολλών αναλυτών ότι τα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί θα προκαλέσουν μεγαλύτερη επιδείνωση των δημοσιονομικών στοιχείων από ότι προβλέπει ο προϋπολογισμός. Τα φιλολαϊκά μέτρα που, μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν αύξηση των δαπανών και των παροχών, ένα νέο κοινωνικό μέρισμα, μείωση του ορίου συνταξιοδότησης κ.λπ., διευρύνουν επισήμως το στόχο του ελλείμματος στο 2,4% επί το ΑΕΠ, όμως απειλούν να ανεβάσουν περαιτέρω το δημόσιο χρέος, που ήδη βρίσκεται γύρω στο 130% επί το ΑΕΠ. Η Ρώμη αρνείται ότι τα νούμερα θα είναι ακόμη χειρότερα, εκτιμώντας ότι η ενίσχυση της ανάπτυξης θα οδηγήσει σε συνολική ανάταση της αγοράς. Οπότε η δέσμευση Τρία ότι οι συγκεκριμένοι στόχοι θα τηρηθούν αυστηρά είχε τη σημασία του.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι αγορές τη Δευτέρα, μετά την επιστολή Τρία και την ελπίδα ότι υπήρχε παράθυρο για συμβιβασμό, είχαν αντιδράσει θετικά, με τις αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων να υποχωρούν. Όμως, για να αποφευχθούν τα χειρότερα θα έπρεπε η Κομισιόν να λάβει μια απόφαση περισσότερο με πολιτικά κριτήρια παρά με τεχνοκρατικά, όπως άλλωστε έχει ξανακάνει στο παρελθόν π.χ. με τη Γαλλία. Κάτι που προφανώς δεν μπόρεσε ή απλά δεν θέλησε να κάνει, απέναντι σε μια Ρώμη, που ομολογουμένως όλο το τελευταίο διάστημα είχε επιδείξει μια προκλητική απείθεια απέναντι της, με λίαν εμπρηστικές δηλώσεις για το πώς η συστημική Ευρώπη πολεμά εσκεμμένα την κυβέρνηση Πεντάστερων-Λέγκας, έχοντας υπόψη της και τις πολιτικές ισορροπίες σε όλη την Ε.Ε. εν όψει των ευρωεκλογών.

Οι επόμενες κινήσεις

Η πρώτη αντίδραση της Ρώμης κινήθηκε στο ίδιο μοτίβο. Όμως, πλέον η στάση της μπορεί να έχει συνέπειες. Σύμφωνα με τον κανονισμό, μετά την πρωτοφανή απόφαση της Επιτροπής να στείλει πίσω τον ιταλικό προϋπολογισμό, απαιτώντας πλέον διορθώσεις, η Ρώμη έχει περιθώριο τριών εβδομάδων να συμμορφωθεί. Αν αρνηθεί, όπως άφησε σε πρώτη φάση να εννοηθεί, τότε οι Βρυξέλλες θα ξεκινήσουν τη διαδικασία τιμωρίας της με σοβαρότατες κυρώσεις και πρόστιμα. Είναι εύλογο, ωστόσο, πως μέχρι τότε η πίεση προς το χρηματιστήριο και δη, τα ιταλικά ομόλογα θα είναι τρομακτική, άρα είναι απορίας άξιον πως η Ρώμη θα καταφέρει να… κρατήσει χαρακτήρα.

Σε κάθε περίπτωση, οι επόμενες ημέρες για όλη την Ευρώπη προμηνύονται πολύ-πολύ δύσκολες!