Τέλη παρεπιδημούντων-καταστημάτων: Μια… τρύπα στο νερό έκανε το Υπ.Οικ.

Του Κώστα Παπαδημητρίου*
Έντονη αναστάτωση έχει προκαλέσει σε πολλές επιχειρήσεις αλλά και στους δήμους, η πρωτοβουλία του Υπουργείου Οικονομικών, να προχωρήσει καταρχάς στη νομοθέτηση (νόμοι 5047 και 5073/2023) και στη συνέχεια, την έναρξη είσπραξης των τελών παρεπιδημούντων και καταστημάτων, μέσω της πλατφόρμας της ΑΑΔΕ.

Ιστορικό

Η υπόθεση έχει μακρά ιστορία… Τα εν λόγω τέλη, παρεπιδημούντων και επί των ακαθαρίστων εσόδων των καταστημάτων εστιάσεως, θεσμοθετήθηκαν καταρχήν το 1976 (νόμος 339/1976, ΦΕΚ Α’ 136) σε περιορισμένη έκταση. Σταδιακά επεκτάθηκαν και εδραιώθηκαν ως σημαντικά έσοδα των δήμων, κυρίως με το άρθρο 20 ν.2539/1997 (Α’ 244) και το άρθρο 245 ν.4798/2021 (Α’68).

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι επιχειρήσεις ήταν υποχρεωμένες να δηλώνουν και στη συνέχεια να καταβάλουν τα τέλη προς τις ταμειακές υπηρεσίες των δήμων. Πολύ λογικά, στην Κεντρική ‘Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) μελέτησαν το ζήτημα, συνεργάστηκαν με τα Υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Εσωτερικών και μέσω ανάθεσης σε εργολάβο (με πληρωμή του Υπουργείου Ψηφιακής) δημιούργησαν μια ψηφιακή πλατφόρμα.

Η πλατφόρμα της ΚΕΔΕ τέθηκε σε λειτουργία την ‘Ανοιξη 2022 και με αυτήν συμβλήθηκαν και έκαναν χρήση της 80-85 δήμοι. Οι τελευταίοι, σύμφωνα με ανακοινώσεις τους, κατά το Καλοκαίρι και Φθινόπωρο του ίδιου έτους είδαν τα έσοδά τους από τα τέλη αυτά, να αυξάνονται αρκετά.

Η κατάσταση άλλαξε άρδην, όταν οι αναπληρωτές Υπουργοί Οικονομικών και Εσωτερικών ανακοίνωσαν στο συνέδριο της ΚΕΔΕ, τον Νοέμβριο 2022, πως την εργασία αυτή θα αναλάμβανε κατ’ αποκλειστικότητα η ΑΑΔΕ, μέσω δικής της ψηφιακής εφαρμογής. Η απόφαση αυτή των δύο υπουργών, θεσμοθετήθηκε με το άρθρο 70 ν.5000/2022 (ΦΕΚ Α’ 226) και αναμενόταν η έκδοση της Κοινής Απόφασης (ΚΥΑ) που θα εξειδίκευε τον τρόπο με τον οποίο θα εξελισσόταν η διαδικασία. Η ΚΥΑ ωστόσο, παρά την ύπαρξη προθεσμιών, δεν εκδόθηκε μέχρι την παραίτηση της κυβέρνησης, τον Μάϊο 2023, φέρνοντας τους δήμους στην ανάγκη της εξακολούθησης είσπραξης με το παλαιό σύστημα. Για να είμαστε ακριβείς, τα τέλη εισπράττονταν από τους δήμους είτε με προσωπική εμφάνιση του υπόχρεου στο ταμείο του δήμου είτε με χρήση κάποιας ψηφιακής πλατφόρμας που διέθετε ο δήμος και τέτοιες υπήρχαν διάφορες είτε ξεχωριστά κατά δήμο (πχ ο Δήμος Αθηναίων που είχε αναπτύξει δικιά του) είτε με χρήση της πλατφόρμας της ΚΕΔΕ.

Η συνέχεια ήταν κάπως περίεργη, καθότι στις αρχές Σεπτεμβρίου, δημοσιεύθηκε ο νόμος 5047 (Α’147), στο άρθρο 30 του οποίου εμφανιζόταν πάλι το θέμα της είσπραξης μόνο μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας της ΑΑΔΕ, κάτι που πάντως δεν πραγματοποιήθηκε στις οριζόμενες από τον νόμο προθεσμίες. Με νέα νομοθέτηση, στο άρθρο 51 ν.5073/2023 (Α’ 204), το θέμα επανήλθε και αυτή τη φορά, η προβλεπόμενη ΚΥΑ, εκδόθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2023 (1209/22-12-2023 σε ΦΕΚ Β’ 7332).

Προβλήματα

Πέραν της προφανούς κάκιστης νομοθέτησης, που παραβιάζει όλα τα οριζόμενα στις σχετικές διατάξεις του ν.4622/2019, από την κατάστρωση των διατάξεων, τη χρονική τους διαδοχή και την αντιστοίχησή τους με την τεχνική εφαρμογή («πλατφόρμα»), ανακύπτουν μια σειρά από σημαντικά προβλήματα.

Το πρώτο θέμα που προβληματίζει βρίσκεται στο κατά πόσο η πλατφόρμα που ανέπτυξε σαφώς απρόθυμα ΑΑΔΕ επεκτείνοντας την εφαρμογή για την είσπραξη του ΦΠΑ, είναι το ίδιο χρηστική όσο κι εκείνη που ετοίμασε ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό, η ΚΕΔΕ. Τα πρώτα δείγματα δεν μπορούν να θεωρηθούν ικανοποιητικά, καθότι είναι εμφανές ότι η μεν πλατφόρμα της ΚΕΔΕ είναι ένα εκλεπτυσμένο εργαλείο (διασύνδεση με σύστημα τραπεζών ΔΙΑΣ, με υπηρεσίες δήμων κλπ) έναντι εκείνης της ΑΑΔΕ που φαίνεται πιο απλή, συνεπώς επιτελεί λιγότερες λειτουργίες και προσφέρει μειωμένες εκροές.

Το δεύτερο ζήτημα τίθεται από τον επιπόλαιο τρόπο που κλιμακώθηκε η νομοθέτηση σε σχέση με την πραγματική εφαρμογή. Η συγκεκριμένη διαδικασία νομοθετήθηκε τρεις (3) φορές (νόμοι 5000, 5047 και 5073) μέσα σε ένα έτος, συμπεριλαμβάνοντας κάθε φορά και μια ευνοϊκή πρόβλεψη. Αρχικά για όλο το 2022 συν του δύο πρώτους μήνες του 2023 (μπορούσαν να πληρωθούν χωρίς επιβάρυνση), στη συνέχεια για όλο το 2022 συν τους εννέα πρώτους μήνες του 2023, για να δοθεί η τελευταία ευνοϊκή άφεση αμαρτιών, για καταβολή όλου του 2022 και όλου του 2023, μέσα στον Ιανουάριο 2024! Ωραία, θα πει κανείς, ευνοϊκή κατάσταση για τους επιχειρηματίες, ποιους όμως επιχειρηματίες, όχι τους νόμιμους αλλά όλους εκείνους που καθυστερούσαν, προσδοκώντας διαρκώς μια πιο καλή ρύθμιση. Και προφανώς το πέτυχαν, μόνο που αυτή η τακτική δεν συνάδει με σοβαρή διακυβέρνηση ούτε βέβαια μπορεί να χτίσει φορολογική συνείδηση…

Το τρίτο ζήτημα τίθεται από το υπερβολικά μεγάλο ποσό που λαμβάνει (άρθρο 2 παρ.1 ΚΥΑ 1209/2023) το Υπουργείο Οικονομικών, ως προμήθεια για την (αναγκαστική) υπηρεσία που προσφέρει στους δήμους, λες και ότι οι δήμοι ζήτησαν κάτι τέτοιο. Η ΑΑΔΕ λοιπόν παρακρατά το εξωπραγματικό 20% των εισπραττομένων τελών αφαιρώντας το βέβαια από τα έσοδα των δήμων.

Το τέταρτο θέμα που ανέκυψε μετά τις πρώτες πραγματοποιήσεις και την απουσία μεταβατικών διατάξεων στη σχετική νομοθεσία, αφορά την ουσιαστικά ανίσχυρη πληρωμή που πραγματοποίησαν μέσω άλλης οδού, πλην εκείνης της ΑΑΔΕ, όλες οι επιχειρήσεις από 27 Δεκεμβρίου (έναρξη ισχύος της ΚΥΑ) μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου που έγινε ευρέως γνωστή η υποχρέωση καταβολής μέσω της εφαρμογής της ΑΑΔΕ (βλ. σχετική οδηγία Υπουργείου Εσωτερικών με απ 3591/11-1-2024).

Ένα πέμπτο θέμα τίθεται από το εάν οι δήμοι μπορούν εν τω μεταξύ να πραγματοποιούν ελέγχους, κατά πόσο όσα δηλώνονται από τις επιχειρήσεις ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και δεν συνιστούν προσπάθεια φοροαποφυγής (πχ ότι έχουν πολλά καταστήματα και έχουν διαχωρίσει ορθά τα οφειλόμενα ποσά), κάτι που δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα.

Ένα έκτο θέμα τίθεται από το πώς ακριβώς (με «διαλειτουργικότητα») θα ενημερώνονται οι δήμοι για τα αποτελέσματα της διαδικασίας, προκειμένου μετά να δρομολογήσουν τη διαδικασία αναζήτησης-είσπραξης από εκείνους τους υπόχρεους που δεν κατέβαλαν.

‘Ένα έβδομο θέμα προκύπτει από την αναζήτηση δημοτικής ενημερότητας κατά το διάστημα του μηνός που ένας επιχειρηματίας έχει καταβάλει τα οφειλόμενα τέλη (άρα δεν έχει οφειλή) μέχρι να ενημερωθεί σχετικά η υπηρεσία του δήμου. ‘Ενας μήνας είναι μεγάλο διάστημα για να περιμένει μια επιχείρηση που πιέζεται από τον ανταγωνισμό, να λάβει ο δήμος την απαραίτητη πληροφορία (της μη οφειλής) για να εκδώσει τη βεβαίωση-ενημέρωση.

‘Ένα όγδοο θέμα προκύπτει από την ανάγκη γνωστοποίησης στην ΑΑΔΕ, των αποφάσεων επέκτασης του τέλους και σε άλλες κατηγορίες καταστημάτων που έχουν πάρει ορισμένοι δήμοι. Παρότι η ανάγκη είναι δεδομένη γιατί αλλιώς μένουν εκτός αρκετοί υπόχρεοι, δεν έχει καταστεί γνωστό με ποιόν ακριβώς τρόπο οι δήμοι θα γνωρίσουν στην ΑΑΔΕ τις αποφάσεις τους.

Υπάρχουν και μια σειρά άλλων, τεχνικών ως επί το πλείστον θεμάτων τα οποία, ενώ αντιμετώπιζε ικανοποιητικά η πλατφόρμα της ΚΕΔΕ δεν αντιμετωπίζονται από τη νέα εφαρμογή και δεν σημειώνονται γιατί δεν έχουν σημαντική προστιθέμενη αξία επί των όσων καταγράφηκαν.

* Πρόεδρος Διοικητικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΔΕΕ)