To Brexit είναι εδώ!

Η βόμβα απασφαλίστηκε. Πριν από λίγο, ο σερ Τιμ Μπάροου, ο πρεσβευτής της Βρετανίας στην Ε.Ε. παρέδωσε στον Ντόναλντ Τουσκ την επίσημη επιστολή με την οποία η Βρετανία ενεργοποιεί το άρθρο 50 και κινεί τις διαδικασίες για το διαζύγιο μεταξύ Βρετανίας και Ε.Ε.

Αναφορικά με τα επόμενα βήματα, ο Τουσκ πλέον θα έχει στη διάθεση του ένα χρονικό περιθώριο 48 ωρών για να παρουσιάσει στα κράτη μέλη το βασικό πλαίσιο της δομής και των όρων της διαπραγμάτευσης που θα πρέπει να ξεκινήσει. Το πλαίσιο αυτό θα επικυρωθεί επισήμως στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής των «27», που θα διοργανωθεί ακριβώς για το σκοπό αυτό στις 29 Απριλίου, ανοίγοντας κατόπιν το δρόμο για την έναρξη των διμερών διαπραγματεύσεων για την επίτευξη συμφωνίας, με χρονικό περιθώριο, βάσει του άρθρου 50, δύο ετών.

Σημειώνεται ότι η επίτευξη συμφωνίας, με βάση συγκεκριμένους όρους, θα βοηθήσει τόσο στην ολοκλήρωση του διαζυγίου με ομαλό τρόπο, όσο κυρίως στη διαμόρφωση της σχέσης που θα αναπτύξουν πέραν του 2019, οι δύο πλευρές. Όμως, ο δρόμος που ανοίγεται μπροστά τους φαντάζει στρωμένος με… αγκάθια, καθώς πέρα από τις διαφορετικές πολιτικές επιδιώξεις κάθε πλευράς, και κάθε χώρας, η διαδικασία παρουσιάζει πρακτικές δυσκολίες, λόγω της πολυπλοκότητας του εγχειρήματος, που δεν έχει ποτέ άλλοτε επαναληφθεί, και του τεράστιου όγκου της γραφειοκρατίας που θα πρέπει να διευθετηθεί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και για την ώρα το πρώτο ζητούμενο είναι ο καθορισμός της δομής των διαπραγματεύσεων, ήδη έχουν καταγραφεί οι πρώτες διαφωνίες. Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Ε.Ε. για το brexit, Μισέλ Μπαρνιέ, έχει εμφανιστεί να επιμένει ότι τα πρώτα θέματα που θα πρέπει να συζητήσουν και να συμφωνήσουν τα δύο μέρη θα είναι το ύψος και ο διακανονισμός του οικονομικού κόστους του Brexit, αλλά και τα δικαιώματα των πολιτών. Ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής έχει υπολογίσει το ύψος του λογαριασμού (που απορρέει από τις υποχρεώσεις της Βρετανίας στο πλαίσιο του κοινοτικού προϋπολογισμού) στα 60 δισ. ευρώ. Επίσης, απαιτεί τα χρήματα να προπληρωθούν(!) από το Λονδίνο, πριν η συζήτηση επεκταθεί στο καθεστώς της νέας οικονομικο-εμπορικής σχέσης της Βρετανίας με την Ε.Ε, που «καίει» το Σίτυ.

Η βρετανική κυβέρνηση, για την ώρα, αντιστέκεται στη συγκεκριμένη προσέγγιση της σειράς των θεμάτων, αμφισβητεί το ύψος του λογαριασμού και αρνείται κάθε συζήτηση περί προπληρωμής του.

Το δεύτερο λίαν ακανθώδες μέτωπο, που η ευρωπαϊκή πλευρά απαιτεί να διευθετηθεί άμεσα, αφορά το πολύ σημαντικό ζήτημα των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών επί βρετανικού εδάφους.
Η Βρετανία θέλει να ελέγχει τον αριθμό των Ευρωπαίων που εισέρχεται στη χώρα (προφανώς αυτούς που στοχεύουν σε εγκατάστασή τους), αλλά και το καθεστώς των δικαιωμάτων που θα έχουν. Από την πλευρά της η Ευρώπη, θέτει ως απαίτηση την προστασία των 4,5 εκατ. Ευρωπαίων που είναι, ήδη, εγκατεστημένοι στη Βρετανία. Η υποβάθμιση των δικαιωμάτων τους θα έχει πρακτικές συνέπειες στη ζωή τους, το δικαίωμα τους να εργάζονται στη χώρα (θα απαιτείται βίζα;), στην πρόσβασή τους στο κράτος πρόνοιας και πιθανότατα το φορολογικό τους καθεστώς. Το ζήτημα πέρα από τους ευρωπαίους εργαζόμενους αφορά δε, και τους ευρωπαίους φοιτητές, μεγάλο τμήμα των οποίων είναι έλληνες.

Αν ένας ευρωπαίος (έλληνας) φοιτητής θεωρηθεί «ξένος» φοιτητής, όπως ένας Άραβας ή ένας Κινέζος, θα υπόκειται σε διαφορετικό καθεστώς, κάτι που θα αυξήσει κάθετα το κόστος των σπουδών του (έως και κατά 40%) και θα τον αποκλείσει από το δικαίωμα να προσπαθήσει να διασφαλίσει κάποιο φοιτητικό δάνειο, με όρους ανάλογους με τους ντόπιους φοιτητές.

Η μέχρι τώρα βρετανική θέση για το Βrexit παραπέμπει σε «σκληρό» Brexit, ήτοι δηλαδή αποχώρηση της Βρετανίας τόσο από την Ε.Ε. όσο και από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση. Όμως, η βρετανική κυβέρνηση θέλει και χρειάζεται, για προφανείς οικονομικούς λόγους, να καταλήξει σε μία νέα ειδική τελωνειακή και εμπορική συμφωνία με την Ε.Ε. που είναι και ο κυριότερος εμπορικός της εταίρος. Για να το πετύχει αυτό, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απαιτούν να υποχωρήσει στο ζήτημα των δικαιωμάτων των πολιτών τους και θέλει συμφωνία άμεσα, πριν καν η διαπραγμάτευση επεκταθεί στο οικονομικο-εμπορικό κομμάτι.

Τι θα γίνει τελικά και ποιος θα αποφασίσει θα φανεί στην πορεία. Το βέβαιο, ωστόσο, είναι ότι το καταρχήν πλαίσιο των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να συμφωνηθεί σχετικά γρήγορα, μέσα στον επόμενο μήνα, ώστε οι συνομιλίες να ξεκινήσουν από τα τέλη Μαίου, και να έχουν ουσιαστικό χαρακτήρα, ώστε οι δύο πλευρές να προλάβουν το χρονικό περιθώριο της διετίας. Αν παρέλθει η διετία, το άρθρο 50 αναφέρει ρητά ότι, ελλείψει ομόφωνης συμφωνίας για την παράταση των διαπραγματεύσεων, η χώρα που θα έχει ενεργοποιήσει τη ρήτρα εξόδου, θα βρεθεί εκτός μπλοκ.