Το μακρύ καυτό καλοκαίρι του Ματέο Ρέντσι

Όταν ο Ματέο Ρέντζι ανέλαβε καθήκοντα το 2014, ακόμη και οι πολιτικοί αντίπαλοί του δεν είχαν πολλά να του προσάψουν.

 

Νέος, ορεξάτος για δουλειά, πρόθυμος να τα βάλει με το γραφειοκρατικό και διεφθαρμένο κατεστημένο στη δημόσια διοίκηση, αλλά και τα κόμματα, άνοιξε πανιά για να φέρει ριζικές αλλαγές στην Ιταλία.

 

Δεν είναι τυχαίο ότι, παρά το γεγονός ότι το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμά του δεν ήταν διόλου ανώδυνο για το λαό και εξόφθαλμα ασύμβατο με τις παραδοσιακές αρχές της κεντροαριστεράς, το Δημοκρατικό Κόμμα διατήρησε τη συσπείρωσή του γύρω του, αντλώντας αισιοδοξία και από τις θετικές δημοσκοπήσεις.

 

 

Το που και πότε ακριβώς, άρχισε να… χάνεται η μπάλα από τον Ματέο Ρέντσι είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Όμως, η ουσία είναι ότι μεγάλο μέρος του κοινού αισθάνεται πλέον προδομένο, με τις μεταρρυθμίσεις να έχουν κάνει την καθημερινότητά του πιο δύσκολη χωρίς ταυτόχρονα να έχουν βοηθήσει ουσιαστικά την ιταλική οικονομία να αφήσει τα χειρότερα πίσω της.

 

Η εντύπωση αυτή, μαζί με την αίσθηση ότι ο Ιταλός πρωθυπουργός εξυπηρετεί περισσότερο τα συμφέροντα των επιχειρηματιών (που συνεχίζουν, άλλωστε, να τον στηρίζουν) έχει αρχίσει να δημιουργεί αναπόφευκτους τριγμούς και στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος. Τριγμούς που κλιμακώθηκαν, βεβαίως, μετά το «χαστούκι» των πρόσφατων δημοτικών εκλογών και την πανωλεθρία του Δημοκρατικού Κόμματος, που μεγάλο μέρος των κομματικών στελεχών απέδωσαν στα λάθη του ίδιου του Ρέντσι.

 

 

Τα προβλήματα, άλλωστε, για την ιταλική κυβέρνηση δεν σταματούν εδώ, με τις απειλές που ελλοχεύουν να είναι πολλές και πολυεπίπεδες.

 

Η συνεχιζόμενη οικονομική αδυναμία, που δεν αποκλείεται να επιδεινωθεί λόγω της αρνητικής επίδρασης του Brexit στο σύνολο της ευρωπαϊκής οικονομίας, σε συνδυασμό με το μόνιμο «καυγά» με τις Βρυξέλλες για τα δημοσιονομικά της χώρας, καθώς και η μεταναστευτική κρίση που κάθε άλλο παρά έχει εκτονωθεί, στρώνουν για τη Ρώμη ένα χαλί γεμάτο αγκάθια.

 

Όμως, η κατάσταση στην αγορά μπορεί να γίνει πολύ χειρότερη αν η βόμβα των τραπεζών σκάσει, ενώ το λαμπρό πολιτικό άστρο του Φλωρεντινού πολιτικού μπορεί να σβήσει πρόωρα, αν ο λαός θελήσει να του δώσει το τελειωτικό χτύπημα στο κρίσιμο συνταγματικό δημοψήφισμα του Οκτωβρίου.

 

Ένα δημοψήφισμα, που συνιστά προσωπικό στοίχημα για τον Ρέντσι, ο οποίος έχει ανακοινώσει ότι θα παραιτηθεί, αν το χάσει.

 

 

Κάπως έτσι, ο Ιταλός πρωθυπουργός δεν θα έχει πρακτικά το περιθώριο να… κατεβάσει ταχύτητα μέσα στο καλοκαίρι. Θα πρέπει να βρει λύσεις για το Προσφυγικό, θα πρέπει να θωρακίσει την ιταλική οικονομία από τη βρετανική θύελλα και θα πρέπει, απαραιτήτως, να βρει λύσεις για το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ιταλικές τράπεζες και για το οποίο πήρε μία πρόσκαιρη και υπό όρους ανάσα ζωής από την Κομισιόν έως τα τέλη του έτους.

 

Και όλα αυτά, ο Ρέντσι, θα πρέπει να τα κάνει με τον κόσμο πλέον εναντίον του και τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, όχι μόνο να παγιώνεται στη δεύτερη θέση, αλλά σε ορισμένες σφυγμομετρήσεις να «χτυπάει» και πρωτιά, όπως έγινε προ ημερών με τη δημοσκόπηση της La Repubblica, η οποία προκάλεσε σάλο στο πολιτικό σκηνικό.

 

 

Βεβαίως, η ζωή του Ματέο Ρέντσι θα μπορούσε να γίνει πιο εύκολη, αν οι Ευρωπαίοι εταίροι του και, κυρίως, οι Γερμανοί αποφάσιζαν να τον βοηθήσουν. Και μιλάμε, δε, για τους Γερμανούς, οι οποίοι είχαν εμφανιστεί λίαν ευχαριστημένοι με την αναρρίχησή του στην εξουσία, γνωρίζοντας ότι το μεταρρυθμιστικό προφίλ του είναι συμβατό με τις νεοφιλελεύθερες απόψεις τους. Παρόλ’ αυτά τον «άδειασαν» κανονικά στη Σύνοδο Κορυφής της περασμένης εβδομάδας όταν ζήτησε βοήθεια για το πολύ σοβαρό πρόβλημα των τραπεζών, με την κυρία Μέρκελ να διαμηνύει με το γνωστό της ύφος ότι οι κανόνες είναι συγκεκριμένοι και ισχύουν για όλους.

 

Σε νέο μήνυμα του το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, προχθές, επανέλαβε ότι το Βερολίνο δεν θα κάνει πίσω στο ζήτημα των ιταλικών τραπεζών.

 

 

Η μεταξύ τους κόντρα επικεντρώνεται στο πως θα στηριχθούν οι παραπαίουσες ιταλικές τράπεζες σε ένα διάστημα που έχουν τεθεί σε ισχύ οι νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες περί bail in.

 

Η κυβέρνηση Ρέντσι είχε εκπονήσει ένα σχέδιο στήριξης ύψους 40 δισ. ευρώ, με παροχή κεφαλαίων και εγγυήσεων και ήλπιζε να το περάσει τώρα, με την ευκαιρία της αναταραχής που πυροδοτεί το Brexit, δεδομένης της ευάλωτης θέσης που βρίσκεται, ήδη, το τραπεζικό σύστημα της χώρας με το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων να ανέρχεται σε 360 δισ. ευρώ, ήτοι δηλαδή το ένα τρίτο του συνόλου των Κόκκινων Δανείων που μετρά συνολικά η Ευρωζώνη.

 

Παράλληλα επιζητούσε μία εξάμηνη εξαίρεση από τους ευρωπαϊκούς κανόνες, που επιτρέπουν μεν τη χορήγηση δημοσίου χρήματος για τη διάσωση ή στήριξη προβληματικών τραπεζών, αλλά μόνο, όμως, μετά την καταρχήν επιβάρυνση των ομολογιούχων, μετόχων και καταθετών τους.

 

 

Μετά από μία άγρια κόντρα εντός και εκτός συμβουλίου, οι Γερμανοί αρνήθηκαν, επιμένοντας στην εφαρμογή των νέων κανόνων που απαιτούν bail in. Και εάν και η Κομισιόν παρενέβη πυροσβεστικά δίδοντας, από την πλευρά της, ένα προσωρινό πράσινο φως έξι μηνών μέσα στο οποίο οι ιταλικές αρχές θα μπορούν να θέσουν προληπτικά σε εφαρμογή -εφόσον είναι απολύτως αναγκαίο!- το σχέδιο των κρατικών εγγυήσεων για την παροχή ρευστότητας, το θέμα δεν έχει κλείσει οριστικά.

 

Είναι, δε, προφανές ότι ο χρόνος που κυλά απλώς διευρύνει την τρύπα των Κόκκινων Δανείων και την απειλή που συνιστούν για την ιταλική οικονομία.

 

 

Πολιτικά για τον Ματέο Ρέντσι η διαιώνιση του προβλήματος μπορεί να αποδειχτεί καταστροφική, όμως το ίδιο ισχύει και για μία λύση μέσω bail in. Διότι αν μιλάμε για κούρεμα καταθέσεων και απώλεια χρημάτων για απλούς μετόχους και ομολογιούχους, ειδικά σε τράπεζες του μεγέθους της Banca Monte dei Paschi, τότε μιλάμε για πολιτική αυτοκτονία.

 

 

Αρκεί να θυμηθούμε τι συνέβη πέρυσι με την πτώχευση και «διάσωση» τεσσάρων μικρών τοπικών τραπεζών, κατά την οποία προστατεύθηκαν μεν οι μικροκαταθέτες αλλά πλήρωσαν μέρος του τιμήματος (μετά από στοχευμένη παρέμβαση της Ε.Ε.) οι μικροομολογιούχοι και μέτοχοι, ένας εκ των οποίων, ένας 70χρονος συνταξιούχος, ο οποίος αυτοκτόνησε επειδή έχασε τις αποταμιεύσεις όλης της ζωής.

 

Τότε, το θέμα είχε προκαλέσει σάλο στη χώρα, αλλά η κυβέρνηση ήταν σε πολύ ισχυρότερη θέση, ώστε να απωθήσει τις πιέσεις που δέχτηκε και τη λαϊκή κατακραυγή. Ήταν, δε, μία διαδικασία διάσωσης που έγινε πριν την εφαρμογή των νέων, πολύ σκληρότερων, κανονισμών του bail in.

 

Σήμερα, η Ιταλική κυβέρνηση δεν έχει την απήχηση και την πολιτική ισχύ για να αντισταθεί στις παρενέργειες μιας μεγάλης κλίμακας διάσωσης κορυφαίας ιταλικής τράπεζας, μέσω bail in.

 

Θα το πληρώσει βαριά, και ο Ματέο Ρέντσι προσωπικά, στην επικείμενη κάλπη του δημοψηφίσματος για τις συνταγματικές αλλαγές τον Οκτώβριο, με τις οποίες ο Ιταλός πρωθυπουργός φιλοδοξεί να προχωρήσει στην πιο τολμηρή αλλαγή της δημόσιας διοίκησης και διακυβέρνησης της χώρας εδώ και δεκαετίες, με την ουσιαστική -για παράδειγμα- κατάργηση της Γερουσίας.

 

Μάλιστα, οι δημοσκοπήσεις για το δημοψήφισμα δείχνουν εσχάτως το ποσοστό του κοινού που στρέφεται κατά της μεταρρύθμισης να αυξάνεται, αντανακλώντας τη διόγκωση της αντικυβερνητικής δυσαρέσκειας.

 

 

Για το λόγο αυτό, η Ρώμη όχι μόνο δεν φαίνεται διατεθειμένη να κάνει πίσω, αλλά όπως μετέφερε μέσω νέων διαρροών της στον Τύπο, είναι διατεθειμένη ακόμη και να αψηφήσει την Ε.Ε. και να προχωρήσει μονομερώς στην εφαρμογή του σχεδίου της για την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος. Ποντάρει, δε, σαφώς στο γεγονός ότι η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια για έναν ακόμη οικονομικό-πολιτικό σεισμό, όπως αυτόν που θα συνιστούσε ένα τραπεζικό κραχ στην Ιταλία ή μία πολιτική κρίση με την πτώση του Ρέντσι.

 

Σημειωτέον ότι πολλές εκθέσεις διεθνών οίκων και επενδυτικών τραπεζών έχουν ήδη εντοπίσει στο ιταλικό δημοψήφισμα τον επόμενο μεγάλο συστημικό κίνδυνο για την Ευρωζώνη. Αν και είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς, πόσο θα θελήσουν να τραβήξουν το σχοινί οι Γερμανοί σε περίπτωση ιταλικής ανταρσίας.