Το μετέωρο βήμα της γερμανικής Κεντροαριστεράς

Το τελικό ποσοστό που θα λάβει το SPD, την Κυριακή, θα έχει προφανώς τεράστια σημασία για την επόμενη ημέρα στο πολιτικό σκηνικό, αλλά και για τη συζήτηση που αναπόφευκτα θα ανοίξει στο εσωτερικό της παράταξης, που -μόλις λίγους μήνες πριν- είχε φτάσει να πιστέψει ότι μπορεί να πετύχει τη μεγάλη ανατροπή και να «κλέψει» την πρωτιά.

Όμως, το να επιρρίψει όλη την ευθύνη μιας ήττας (μικρής ή μεγάλης) στον Μάρτιν Σουλτς είναι η εύκολη λύση. Καταρχάς έχασε ο Μάρτιν Σουλτς ή κέρδισε η Άνγκελα Μέρκελ; Και αν ισχύει το πρώτο, έχασε ο ίδιος ή έχασε, στην πραγματικότητα, το κόμμα; Η απάντηση δεν είναι απλή και, προφανώς, διαφέρει αναλόγως με το ποιος απαντά και τι τον βολεύει…

Γιατί κέρδισε η Άνγκελα Μέρκελ

Αναπόφευκτα τα εύσημα απονέμονται στον νικητή, άρα στην προκειμένη περίπτωση στην κυρία Μέρκελ, που ξεκίνησε τη χρονιά αναγνωρίζοντας δημοσίως ότι έχει μπροστά της τη μεγαλύτερη πρόκληση της καριέρας της. Η καγκελάριος διεξήγαγε μία έξυπνη και χαμηλών τόνων (σχεδόν βαρετή, κατά τους εκλογολόγους) καμπάνια, αποφεύγοντας τις συγκρούσεις και τις επιθέσεις για να μην γυρίσουν μπούμερανγκ εναντίον της.

Πόνταρε στη σταθερότητα και τη συνέχεια, την οικονομική ευημερία και ανάπτυξη, την πτώση της ανεργίας, τα δημοσιονομικά πλεονάσματα, στοιχεία, δηλαδή, που συνοψίζονταν επιτυχημένα στο σλόγκαν που επέλεξε: «Για μία Γερμανία, στην οποία ζούμε καλά και μας αρέσει να ζούμε». Διότι οι Γερμανοί ζουν καλά, σαφώς καλύτερα από την υπόλοιπη Ευρώπη της κρίσης, σε σημείο που να έχουν μετατρέψει τη χώρα τους στη χώρα της Επαγγελίας για τους απανταχού μετανάστες. Παράλληλα, άλλωστε, το αδύναμο σημείο της που ήταν οι μεταναστευτικές ροές, τέθηκαν με επιτυχία υπό κάποιο έλεγχο (χάρη και στην τουρκοευρωπαϊκή συμφωνία που με νύχια και με δόντια κράτησε ζωντανή), με αποτέλεσμα να είναι, μεν, ευάλωτη στις επιθέσεις της ακροδεξιάς, αλλά να μην πληγωθεί ανεπανόρθωτα από τα βέλη της.

Στο ευρωπαϊκό πεδίο, τα… πνεύματα ηρέμησαν σαφώς με την απομάκρυνση ενός Grexit, οι γαλλικές εκλογές πήγαν προς την κατεύθυνση που τη βόλευαν, ενώ ακόμη και η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ κατέληξε να την ωφελήσει με την επιθετικότητα του Αμερικανού προέδρου (με την αξέχαστη εικόνα να αρνείται τη χειραψία μαζί της on camera) να εξοργίζει το γερμανικό λαό και να τον συσπειρώνει γύρω της.

Γιατί έχασε ο Μάρτιν Σουλτς

Απέναντι της ο Μάρτιν Σουλτς μετρά αρκετές γκάφες σε επίπεδο τακτικής, αλλά και επικοινωνιακής προσέγγισης των ψηφοφόρων. Όμως, η αποτυχία του δεν μπορεί να είναι ατομική, όταν οι απόψεις των δύο κομμάτων εξουσίας ήταν σε πολλά σημεία ταυτόσημες, όταν δεν μπορούσε πρακτικά να χτυπήσει την κυρία Μέρκελ στα αδύναμα σημεία της και όταν τα «βαρίδια» του παρελθόντος είχαν, ήδη, διαταράξει τη σχέση του κόμματος με την παραδοσιακή του βάση.

Όπως εξελίχτηκε η χρονιά, τα τρία αδύναμα σημεία της καγκελάριου ήταν: το Μεταναστευτικό, το σκάνδαλο των αυτοκινητοβιομηχανιών και η αύξηση της εγκληματικότητας.

Ο υποψήφιος του SPD δεν μπορούσε να εκμεταλλευτεί το πρώτο, από τη στιγμή που συμφωνούσε με την πολιτική των ανοιχτών συνόρων. Δεν μπορούσε να της επιτεθεί για το δεύτερο, αφού το κόμμα είχε αντιστοίχως… λερωμένη τη φωλιά του, διατηρώντας, επί δεκαετίες, ανάλογη «αγαστή» σχέση με το λόμπι αυτοκινήτου. Και ούτε ασχολήθηκε με το τρίτο, θεωρώντας ότι σε μία συγκυβέρνηση, το αποτέλεσμα αγγίζει και τους δύο εταίρους.

Λάβαρο της εκστρατείας του ήταν η κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη, που ελάχιστα συγκινούσε μία χώρα σε γενική ευημερία και ούτε καν έπειθε αυτούς που πραγματικά αφορούσε, τους οικονομικά πιο αδύναμους και την εργατική τάξη.

Το τελευταίο είναι ένα πρόβλημα… υπαρξιακό για το SPD, που προϋπήρχε της ολιγόμηνης αρχηγίας Σουλτς. Η ευθύνη βρίσκεται καταρχάς στον τελευταίο καγκελάριο του SPD, τον Γκέρχαρντ Σρέντερ, και την περίφημη «Ατζέντα 2000», οι σκληρές μεταρρυθμίσεις της οποίας «σάρωσαν» την αγορά εργασίας και το κοινωνικό κράτος. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές έφεραν τη σημερινή ανάκαμψη στους οικονομικούς δείκτες, όμως άφησαν μεγαλύτερους χαμένους τους κατεξοχήν ψηφοφόρους του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Έτσι, οι σημερινοί εργάτες, σε περιοχές όπως η κοιλάδα του Ρουρ, γύρισαν την πλάτη στο SPD, προς όφελος της ριζοσπαστικής αριστεράς ή ακόμη χειρότερα της ακροδεξιάς.

Πρόσφατη έκθεση του think-tank DIW αναφορικά με την κοινωνική δομή των ψηφοφόρων του SPD ήταν άκρως αποκαλυπτική, δείχνοντας ότι η εργατική τάξη απαρτίζει μόλις το 17% των ψηφοφόρων του SPD και τουλάχιστον το 34% του AfD.

Αυτό για το κόμμα συνιστά ένα βαθύ ιδεολογικό και πρακτικό πρόβλημα ταυτότητας που δεν θα αλλάξει, αν απλά (ξανα)αλλάξει ηγεσία, όπως έκανε με τον Μάρτιν Σουλτς. Και θα το ξαναβρεί μπροστά του, σε κάθε τοπική ή ομοσπονδιακή κάλπη, αν δεν αποφασίσει να το αντιμετωπίσει!