Το νερό και οι πλωτές μεταφορές στην Ευρώπη

Του Ανδρέα Καρατζή*
Η ξηρασία στην Ευρώπη θα μπορούσε να είναι η χειρότερη των τελευταίων 500 ετών και θα μπορούσε να καλύψει το 47% της επικράτειάς της. Εάν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, η ένταση της ξηρασίας και της λειψυδρίας θα αυξηθεί από τα βόρεια προς τα νότια της ηπείρου, σύμφωνα με την προειδοποίηση του Αντρέα Τορέτι, συνεργάτη του Joint Research Center της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Εντωμεταξύ, η βιομηχανική καρδιά της Γερμανίας κατά μήκος του ποταμού Ρήνου βρίσκεται σε αναταραχή αυτές τις μέρες, λόγω των επίσημων εκτιμήσεων ότι η στάθμη του νερού στο πέρασμα Κάουμπ του Ρήνου, δυτικά της Φρανκφούρτης, θα μπορούσε να πέσει σύντομα κάτω από τα 40 εκατοστά και να συνεχίσει να πέφτει ακόμη χαμηλότερα. Για να περάσουν από εκεί φορτηγίδες με πλήρες φορτίο, η ίσαλος γραμμή θα έπρεπε να είναι 1,5 μέτρο. Σε χαμηλότερο ύψος ─οι περισσότερες από τις βαριές φορτηγίδες ανεφοδιασμού (μερικές από αυτές με χωρητικότητα 6.000 τόνων) φορτωμένες με άνθρακα, προϊόντα της χημικής βιομηχανίας, αλάτι, κατασκευαστικός εξοπλισμός κ.λπ.─ δημιουργούνται προβλήματα. Δηλαδή, οι περισσότερες από αυτές τις φορτηγίδες θα έπρεπε να μειώσουν δραστικά την ποσότητα των εμπορευμάτων στα αμπάρια του πλοίου προκειμένου να μεταφέρουν, τουλάχιστον μέρος του φορτίου στον προορισμό του.

Η χαμηλή στάθμη του νερού στον Ρήνο θα μπορούσε να έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για τις επιχειρήσεις πολλών γερμανικών και ευρωπαϊκών εταιρειών. Συγκεκριμένα, κάθε χρόνο πάνω από 300 εκατομμύρια τόνοι εμπορευμάτων μεταφέρονται στον Ρήνο, μεταξύ Βασιλείας και Βόρειας Θάλασσας. Ταυτόχρονα, περισσότερο από το 80% των υδάτινων μεταφορών εντός της Γερμανίας πραγματοποιείται στον Ρήνο και στους παραπόταμούς του.

Στο μεταξύ, οι μεταφορείς φορτίου στον Ρήνο βλέπουν μια ευκαιρία για τεράστια κέρδη σε αυτήν την κλιματική κρίση. Συγκεκριμένα, η στάθμη του νερού του Ρήνου άρχισε να πέφτει σημαντικά τον Ιούλιο: πριν από αυτό, τον Ιούνιο η τιμή spot price για τη μεταφορά δεξαμενών υγρών με φορτηγίδες, ήταν περίπου 20 ευρώ ανά τόνο, ενώ στα μέσα Αυγούστου ανήλθε σε περίπου 116 ευρώ. Την ίδια ώρα, η τιμή μεταφοράς ορισμένων καυσίμων μέσω του Ρήνου από τη Βασιλεία της Ελβετίας, εκτοξεύθηκε από 25 ευρώ ανά τόνο στα 267 ευρώ.

Ταυτόχρονα, παρατηρητές επισημαίνουν ότι, η σημερινή πτώση του «δείκτη πλοήγησης» στο Κάουμπ δεν είναι τόσο τρομακτική όσο το 2018, όταν ήταν 27 εκατοστά. Όμως αυτή τη φορά, η αβέβαιη διάρκεια της ξηρασίας συνοδεύεται από μια ενεργειακή κρίση απρόβλεπτης συνέχειας.

Συγκεκριμένα, λόγω της κατάστασης του νερού στον Ρήνο, τίθεται υπό αμφισβήτηση η περαιτέρω λειτουργία τουλάχιστον δύο γερμανικών θερμοηλεκτρικών σταθμών, οι οποίοι άρχισαν πρόσφατα να λειτουργούν ξανά για να αντισταθμίσουν την έλλειψη ρωσικού φυσικού αερίου για τις ανάγκες της γερμανικής βιομηχανίας. Η πιο απειλούμενη αυτή τη στιγμή είναι η γερμανική χημική βιομηχανία και η παραγωγή της αφορά καταναλωτές σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο.

Σχεδόν το 10% της μεταφοράς χημικών στην Ευρώπη πραγματοποιείται στον Ρήνο, συμπεριλαμβανομένων ζωοτροφών, λιπασμάτων, ημικατεργασμένων και τελικών χημικών προϊόντων. Η Γερμανία είναι το κέντρο της ευρωπαϊκής χημικής βιομηχανίας, με το 36% της συνολικής παραγωγής στην ΕΕ. Εντός της Γερμανίας, το 28% των χημικών για την εγχώρια αγορά μεταφέρεται μέσω του Ρήνου. Η μεταφορά αυτού του τεράστιου φορτίου στη σιδηροδρομική κυκλοφορία δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις μεταφορές του Ρήνου. Αν υπάρξουν αυτές οι διαταραχές, θα κάνουν ακόμη πιο πιθανή την ύφεση στη Γερμανία.

Μένει να δούμε αν οι βροχές θα καλύψουν σύντομα την περιοχή του Ρήνου και τι θα συμβεί αν δεν σημειωθούν επαρκείς βροχοπτώσεις εκεί.

Οι καταστροφικές συνέπειες της ξηρασίας γίνονται όλο και πιο αισθητές σε όλη την Ευρώπη. Ενώ η Ιταλία επέβαλε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το νερό στην περιοχή του ποταμού Πάδου νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι (όπου μια βυθισμένη βόμβα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εκτέθηκε πρόσφατα λόγω της ξήρανσης της κοίτης του ποταμού), η Γαλλία συχνά επιβάλλει νέους περιορισμούς νερού αυτές τις ημέρες. Γι’ αυτό οι συγκρούσεις για το νερό γίνονται όλο και συχνότερες, με πολυάριθμες κλοπές νερού από δεξαμενές ανεφοδιασμού, ιδιωτικά τζακούζι και σιντριβάνια, σύμφωνα με τον γαλλικό Τύπο.

Το γεγονός ότι οι ζωές των ανθρώπων, των καλλιεργειών και των ζώων απειλούνται όλο και περισσότερο αυτό το καλοκαίρι αποδεικνύεται επίσης από την είδηση ότι ελβετικά στρατιωτικά ελικόπτερα ασχολούνται με την παράδοση νερού σε κοπάδια αγελάδων στις Υψηλές Άλπεις από την περασμένη εβδομάδα.

Δεν είναι σίγουρο σε αυτό το κλιματικό τοπίο, το τι θα συμβεί με το σχέδιο των Βρυξελλών ότι έως το 2030 η ΕΕ θα μεταφέρει το ένα τέταρτο των εμπορευμάτων της μέσω των πλωτών οδών της, με φιλοδοξία να αυξηθεί στο 50% έως το 2050.

* Δημοσιεύθηκε στο geoeurope.org