Τσίπρας: Διαρκής ο αγώνας για εμβάθυνση της Δημοκρατίας

Ομιλία του πρωθυπουργού σε ειδική συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής αφιερωμένη στην ημέρα μνήμης και τιμής για την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

«Το Πολυτεχνείο δείχνει να αντέχει στον χρόνο», καθώς «η θέληση της κοινωνίας για περισσότερη και βαθύτερη δημοκρατία, για κοινωνική δικαιοσύνη και προκοπή, παραμένει ζωντανή και ανανεώνεται συνεχώς αντίστοιχα με τα προβλήματα και τις προκλήσεις της κάθε εποχής» υπογράμμισε ο Αλέξης Τσίπρας, αναφερόμενος στο διαχρονικό αίτημα που συνδέεται με τη σημερινή επέτειο.

Μέσα από μία αναδρομή, ο πρωθυπουργός τόνισε πως «σήμερα, στην εποχή της κρίσης, το περιεχόμενο της δημοκρατίας αφορά την υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους, την αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής, την παραγωγική και θεσμική ανασυγκρότηση της χώρας, την επάνοδο της Ελλάδας σε συνθήκες λαϊκής κυριαρχίας. Γι’ αυτό ο αγώνας για διεύρυνση και εμβάθυνση της δημοκρατίας θα είναι ένας διαρκής αγώνας. Είναι ένας αγώνας που δεν σταματά και δεν πρόκειται να σταματήσει».

Συμπλήρωσε, δε, ότι «η δημοκρατία στην Ελλάδα των μνημονίων και της επιτροπείας, το έχουμε πει πολλές φορές, έχει πληγεί ανυπολόγιστα, έχει υποβαθμιστεί» και πως «η κυβέρνηση αυτή… ανέλαβε την εντολή να βγάλει τη χώρα από την κρίση με την κοινωνία όρθια και να σπάσει αυτόν τον φαύλο κύκλο της άγριας λιτότητας. Επίσης, υπό μια έννοια, ανέλαβε την εντολή να αποκαταστήσει και την τραυματισμένη δημοκρατία στον τόπο μας την εποχή των μνημονίων».

Ο κ. Τσίπρας συνέδεσε την επέτειο του Πολυτεχνείου και με την τρέχουσα επικαιρότητα, κάνοντας μάλιστα ειδικές αναφορές στο θέμα των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές και των διεργασιών για την απομείωση του χρέους:
«Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, η συνεπαγόμενη συμφωνία για την απομείωση του χρέους και η ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα είναι ένα ορόσημο. Θα διανύσουμε την απόσταση που απομένει ως εκεί αποφασισμένοι να ξαναστήσουμε στα πόδια της την οικονομία και την κοινωνία και να ξαναδώσουμε στον λαό μας τα δικαιώματα, την κοινωνική προστασία και τις συνθήκες ζωής και εργασίας, που η σκληρή λιτότητα των προηγούμενων χρόνων τούς στέρησε».

Ολόκληρη η ομιλία του πρωθυπουργού:

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
από τη Μεταπολίτευση έχουν περάσει περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, ένα διάστημα μέσα στο οποίο στη χώρα μας έχουν αλλάξει –και συνεχίζουν να αλλάζουν – πάραπολλά πράγματα. Είναι, ωστόσο, γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια η εξέγερση του Πολυτεχνείου παραμένει μια σταθερή αναφορά. Το Πολυτεχνείο δείχνει να αντέχει στον χρόνο. Δεν εκφυλίστηκε σε μια επετειακή γιορτή. Τιμάται όλα αυτά τα χρόνια από ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Συγκινεί όχι μόνο τη γενιά που συμμετείχε στην κορυφαία στιγμή της αντιδικτατορικής πάλης, όχι μόνο τις γενιές που πήραν ενεργό μέρος στους δημοκρατικούς αγώνες του λαού μας, στους σύγχρονους μεγάλους δημοκρατικούς αγώνες αυτού του τόπου, αλλά ακόμα και νέους ανθρώπους και ιδιαίτερα τους νεότερους ανθρώπους, που εκείνα τα χρόνια ήταν αγέννητοι.

Για πάνω από τέσσερις δεκαετίες η επέτειος του Πολυτεχνείου θα έλεγα ότι διατηρεί ένα διπλό χαρακτήρα. Είναι μια εκδήλωση τιμής για τα εικοσάχρονα παιδιά που βρέθηκαν τότε αντιμέτωπα με τα άρματα μάχης, αλλά ταυτόχρονα είναι και μια ζωντανή, πολυφωνική, μαζική πολιτική εκδήλωση που εκφράζει τα δημοκρατικά αιτήματα της εκάστοτε περιόδου. Ο λόγος, λοιπόν, για τον οποίο το Πολυτεχνείο εξακολουθεί να εμπνέει γενιές νέων ανθρώπων, ο λόγος για τον οποίο η επέτειος διατηρεί ζωντανό το πολιτικό της περιεχόμενο είναι, κατά την άποψή μου, προφανής.

Μπορεί τα χρόνια να περνούν και οι καιροί να αλλάζουν, αλλά η θέληση της κοινωνίας για περισσότερη και βαθύτερη δημοκρατία, για κοινωνική δικαιοσύνη και προκοπή, παραμένει ζωντανή και ανανεώνεται συνεχώς αντίστοιχα με τα προβλήματα και τις προκλήσεις της κάθε εποχής. Τα σημερινά προβλήματα, οι σημερινές προκλήσεις μπορεί να μην έχουν την ωμότητα του αυταρχισμού και της καταστολής των ελευθεριών που είχε η εποχή της επτάχρονης δικτατορίας, ωστόσο είναι προκλήσεις υπαρκτές και θα έλεγα ότι είναι και προκλήσεις απείρως συνθετότερες σήμερα.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του 1973 αποτέλεσε το αποκορύφωμα των φοιτητικών κινητοποιήσεων που ξεκίνησαν σε μια περίοδο που η απάθεια απέναντι στη δικτατορία φαινόταν να κυριαρχεί στην ελληνική κοινωνία. Έτσι, τουλάχιστον, πίστευε η ίδια η δικτατορία.

Με εργαλείο αυτήν την απάθεια τότε, το στρατιωτικό καθεστώς θεωρούσε ότι θα μπορούσε να οργανώσει τη μετάβαση σε έναν προβληματικό και απολύτως ελεγχόμενο κοινοβουλευτισμό, φροντίζοντας πριν από όλα, με συνταγματικούς θεσμούς που είχε δημιουργήσει για τον εαυτό του, να διαιωνίσει την κατοχή, την κατάληψη της πραγματικής εξουσίας.

Αποδείχθηκε, όμως, ότι το αίτημα για δημοκρατία δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με μέτρα υπό περιορισμό. Η δημοκρατία ή θα υπάρχει ή δεν θα υπάρχει. Έτσι, η απάντηση του φοιτητικού κόσμου στην -εντός πολλών εισαγωγικών- «φιλελευθεροποίηση» ήταν η απαίτηση του ελληνικού λαού για πραγματική δημοκρατία, για ελεύθερες εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους, για απόσυρση των μηχανισμών της δικτατορίας από τα πανεπιστήμια, για ανάκληση της υποχρεωτικής στράτευσης, με την οποία επιχειρήθηκε τότε η εξουδετέρωση της φυσικής ηγεσίας του φοιτητικού κινήματος.

Όσο τα αιτήματα των φοιτητών διευρύνονταν και έπαιρναν συνολικό αντιδικτατορικό χαρακτήρα, τόσο η απήχηση του φοιτητικού κινήματος αυξανόταν πρώτα στη νεολαία εκείνης της εποχής, αλλά κατόπιν και με γρήγορους ρυθμούς σ’ ολόκληρο τον ελληνικό λαό. Αυτήν ακριβώς την εξέλιξη, την εκδήλωση ενός παλλαϊκού κινήματος με αίτημα την πτώση της Δικτατορίας, προσπάθησαν να ανακόψουν τα τεθωρακισμένα που βγήκαν στους δρόμους το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου.

Όμως, το Πολυτεχνείο, παρά την αιματηρή του κατάληξη, έβαλε αποφασιστικά τη σφραγίδα του στις πολιτικές εξελίξεις. Κανείς δεν φανταζόταν λίγους μήνες πριν την εξέγερση ότι ο ελληνικός λαός θα έρχονταν σε κατευθείαν αντιπαράθεση με το καθεστώς των Συνταγματαρχών. Και κανείς δεν φανταζόταν ότι λίγους μήνες μετά, το χουντικό καθεστώς σε συνθήκες πλήρους απομόνωσης, μετά την αιματηρή καταστολή του Νοέμβρη, και βεβαρημένο από το εθνικό έγκλημα που διέπραξε στην Κύπρο, θα υποχωρούσε για να ανοίξει τον δρόμο σε ένα πραγματικά δημοκρατικό, κοινοβουλευτικό καθεστώς.

Από τότε η Ελλάδα διανύει τη μακρύτερη περίοδο δημοκρατικής ομαλότητας στη νεότερη ιστορία της. Παρόλα αυτά, το αίτημα για περισσότερη δημοκρατία, για βαθύτερη, πιο ουσιαστική δημοκρατία υπάρχει και θα υπάρχει για πάντα, γιατί η δημοκρατία δεν είναι κούφιος όρος, χωρίς περιεχόμενο.

Τις δύο πρώτες δεκαετίες από τη Μεταπολίτευση, το περιεχόμενο της δημοκρατίας αφορούσε την κατοχύρωση των πολιτικών ελευθεριών και της ελευθερίας του λόγου, τη νόμιμη λειτουργία όλων των πολιτικών κομμάτων, την κατάργηση του φακελώματος και του πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων, τον εκδημοκρατισμό των πολιτικών θεσμών, του Στρατού και των Σωμάτων Ασφαλείας.

Αργότερα, στην αρχή της εποχής της παγκοσμιοποίησης, το περιεχόμενο της δημοκρατίας αφορούσε την αντίσταση της κοινωνίας στο πελατειακό κράτος, στον εκμαυλισμό των συνειδήσεων, στη διαπλοκή και στη διαφθορά, στην οικοδόμηση ενός σάπιου κατεστημένου, εχθρικού στα λαϊκά συμφέροντα.

Σήμερα, στην εποχή της κρίσης, το περιεχόμενο της δημοκρατίας αφορά την υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους, την αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής, την παραγωγική και θεσμική ανασυγκρότηση της χώρας, την επάνοδο της Ελλάδας σε συνθήκες λαϊκής κυριαρχίας. Γι’ αυτό ο αγώνας για διεύρυνση και εμβάθυνση της δημοκρατίας θα είναι ένας διαρκής αγώνας. Είναι ένας αγώνας που δεν σταματά και δεν πρόκειται να σταματήσει.
Η δημοκρατία στην Ελλάδα των μνημονίων και της επιτροπείας, το έχουμε πει πολλές φορές, έχει πληγεί ανυπολόγιστα, έχει υποβαθμιστεί. Έχουν πληγεί σοβαρά δικαιώματα εργαζομένων, φοιτητών, σπουδαστών, πνευματικών ανθρώπων και επιστημόνων, που είτε βρίσκονται στην ανεργία, είτε μεταναστεύουν, είτε αμείβονται με πενιχρούς μισθούς.

Η Κυβέρνηση αυτή, η Κυβέρνησή μας ανέλαβε την εντολή να βγάλει τη χώρα από την κρίση με την κοινωνία όρθια και να σπάσει αυτόν τον φαύλο κύκλο της άγριας λιτότητας. Επίσης, υπό μια έννοια, ανέλαβε την εντολή να αποκαταστήσει και την τραυματισμένη δημοκρατία στον τόπο μας την εποχή των μνημονίων. Αυτό το προσπάθησε και το προσπαθεί από την πρώτη στιγμή.

Η σκληρή μάχη της διαπραγμάτευσης της πρώτης περιόδου αποτέλεσε, εκτός των άλλων, και μια παγκόσμια κραυγή και αποκάλυψη της αγνόησης της δημοκρατίας και της λαϊκής επιλογής στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, προς χάριν των νόμων της αγοράς και των χρηματιστηρίων. Αν θέλετε, ακόμα και η επιλογή της άμεσης προσφυγής στις κάλπες τον Σεπτέμβρη του 2015, μετά τη συμφωνία, αποτέλεσε μια έμπρακτη απόδειξη εμπιστοσύνης στη λαϊκή κρίση και στη δημοκρατία.

Όμως, ξέρετε, η μάχη αυτή, η μάχη για τη δημοκρατία δεν έχει να κάνει μόνο με τη διαπραγμάτευση, τις διεκδικήσεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, αλλά και με τις μικρές και μεγάλες διεκδικήσεις σε μια σειρά από μέτωπα στο εσωτερικό της χώρας. Από τον Γενάρη του 2015 πρώτο μας μέλημα ήταν να μην στερείται στη χώρα μας σε κανέναν Έλληνα πολίτη η πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας και στη δημόσια εκπαίδευση. Καταφέραμε μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες φέτος να λειτουργήσουν με πληρότητα όλα τα σχολεία μας και στην πιο απομακρυσμένη περιοχή, ενώ ανοίξαμε σχολεία και φροντίσαμε για χιλιάδες δασκάλους ειδικής αγωγής, γιατί όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωμα στη γνώση.

Πετύχαμε, επίσης, όλοι οι Έλληνες πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των αδυνάμων, να έχουν δωρεάν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ανοίγοντας τον δρόμο σε πάνω από δύο εκατομμύρια συμπολίτες μας, που, δυστυχώς, εξαιτίας της κρίσης στερούνται ασφάλισης, να μην στερούνται πρόσβασης σε δημόσια νοσοκομεία. Καταφέραμε να δώσουμε τη δυνατότητα σε όλα τα παιδιά που γεννιούνται στην πατρίδα μας και χαίρουν της ελληνικής παιδείας να έχουν την ελληνική ιθαγένεια και άρα να έχουν ίδια, ίσα δικαιώματα.

Δώσαμε τη δυνατότητα σε κάθε άνθρωπο να μπορεί να ζήσει με όλα τα δικαιώματα του νόμου με αυτόν ή αυτήν που αγαπά θεσπίζοντας το σύμφωνο συμβίωσης.

Δίνουμε για πρώτη φορά δικαίωμα στα παιδιά που πηγαίνουν στα σχολεία μας και έχουν άλλη θρησκεία να μπορούν να μαθαίνουν γι’ αυτήν, να μην αισθάνονται παιδιά ενός κατώτερου Θεού.

Δώσαμε και δίνουμε μάχες για την υπεράσπιση της δημοκρατίας, της ισότητας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε στιγμές πολύ δύσκολες, όχι μόνο για τη χώρα μας, αλλά για την Ευρώπη και τη διεθνή κοινότητα.

Πετύχαμε πολλά, αλλά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας. Δρόμο δύσκολο, αλλά ταυτόχρονα για πρώτη φορά με ορατό το τέλος της ανηφόρας. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε, μέχρις ότου αυτός ο τόπος επανέλθει σε συνθήκες σταθερότητας και κανονικότητας.

Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, η συνεπαγόμενη συμφωνία για την απομείωση του χρέους και η ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα είναι ένα ορόσημο.

Θα διανύσουμε την απόσταση που απομένει ως εκεί αποφασισμένοι να ξαναστήσουμε στα πόδια της την οικονομία και την κοινωνία και να ξαναδώσουμε στον λαό μας τα δικαιώματα, την κοινωνική προστασία και τις συνθήκες ζωής και εργασίας, που η σκληρή λιτότητα των προηγούμενων χρόνων τούς στέρησε.

Όμως, την ίδια στιγμή ανησυχία και προκλήσεις δεν υπάρχουν μονάχα στον τόπο μας. Ολόκληρος ο κόσμος ανησυχεί. Οι πόλεμοι, ο αυταρχισμός, οι αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις, ο ρατσισμός και οι κάθε είδους διακρίσεις εκεί που νομίζαμε ότι έχουν απωθηθεί στο παρελθόν, επανέρχονται σχεδόν με ωμότητα στις ζωές των ανθρώπων.

Τα πράγματα γύρω μας αλλάζουν με μεγάλη ταχύτητα, τα εθνικά και περιφερειακά συστήματα ασφάλειας δέχονται μεγάλες πιέσεις, οι διεθνείς οργανισμοί προσπαθούν, αλλά αδυνατούν να αντιμετωπίσουν την ταχύτατη αποσταθεροποίηση ολόκληρων περιοχών στον πλανήτη.

Η υποχώρηση της πολιτικής και η αντικατάστασή της από γραφειοκρατικούς και τεχνοκρατικούς υπερεθνικούς μηχανισμούς, τις περισσότερες φορές χωρίς πολιτική νομιμοποίηση, διαλύει λαούς, διαρρηγνύει την κοινωνική συνοχή και θρυμματίζει τη δημοκρατία. Είναι, λοιπόν, ιστορικό καθήκον για τη χώρα μας και τον λαό μας, που πάντα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των αγώνων για την υπεράσπιση πανανθρώπινων αξιών και ιδανικών, να αγωνιστεί και τώρα για να μην επιστρέψει ο κόσμος στον απομονωτισμό και στον αυταρχισμό.

Όπως θα διαπιστώσατε και τις δύο προηγούμενες ημέρες με την επίσκεψη του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, η χώρα μας έχει ήδη κερδίσει τον σεβασμό και την αναγνώριση της διεθνούς κοινότητας, δίνοντας μία μάχη αλληλεγγύης και ανθρωπισμού στην πρώτη γραμμή της προσφυγικής κρίσης. Η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός έχει παγκοσμίως γίνει συνώνυμο της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης. Αλλά όχι μόνο αυτό. Επιμένοντας στις αρχές μιας πολυδιάστατης και ενεργητικής εξωτερικής πολιτικής η Ελλάδα από παρίας γίνεται πρωταγωνιστής, από μέρος της κρίσης γίνεται μέρος της λύσης στον βαθμό που η λύση δεν μπορεί να είναι άλλη από την ειρήνη, τη συνεργασία, την ασφάλεια. Θα συνεχίσουμε σε αυτόν τον δρόμο αξιοποιώντας το συμβολικό φορτίο που φέρει η Ελλάδα ως ο τόπος στον οποίον γεννήθηκαν οι δημοκρατικές ιδέες, συμβολικό φορτίο που σπεύδουν να αναγνωρίσουν οι παγκόσμιοι ηγέτες με διαδοχικές επισκέψεις στη χώρα μας.

Το μήνυμα που με τους αγώνες και τη στάση μας στέλνουμε στην παγκόσμια κοινότητα είναι ότι δεν μπορούμε να αφεθούμε σε έναν δρόμο που μας οδηγεί στην κοινωνική οπισθοδρόμηση, στην εθνική αναδίπλωση, στην ακροδεξιά περιχαράκωση. Ο κόσμος μπορεί να προχωρήσει προς το μέλλον μόνο με περισσότερη δημοκρατία, με περισσότερη αλληλεγγύη και με κοινωνική δικαιοσύνη. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Και αυτό το μήνυμα, αν θέλετε, το αποδεικνύουν διαχρονικά και οι αγώνες του λαού μας, με σύγχρονο ορόσημό τους τον αγώνα ενάντια στη χούντα και την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Παντού στον κόσμο, αλλά και στη χώρα μας, οι αγώνες για δημοκρατία είναι ταυτόχρονα αγώνες για ελευθερία, αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη, διαφάνεια και κοινωνικά δικαιώματα. Σε αυτούς τους αγώνες του σήμερα μάς οδηγεί το νήμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, που παραμένει συνεχές εδώ και σαράντα τρία χρόνια. Κρατώντας, λοιπόν, αυτό το νήμα καλούμαστε σήμερα όλοι μαζί να διαμορφώσουμε το νέο συλλογικό φρόνημα, τη νέα ταυτότητα που θα μας οδηγήσει στην επόμενη μέρα, στην μετά την κρίση εποχή. Και είμαι αισιόδοξος ότι θα τα καταφέρουμε.
Σας ευχαριστώ.