Βραζιλία: Τρέχουν κατοστάρι για τους Ολυμπιακούς, αλλά το χρυσό θα πάρει το… κόστος

Κάτι με τα δικά μας προβλήματα, κάτι με τα ευρωπαϊκά προβλήματα και τη θύελλα του Brexit και κοντεύουμε να ξεχάσουμε τελείως ότι διανύουμε ολυμπιακό καλοκαίρι.

Αυτή, ωστόσο, που σίγουρα δεν μπορεί να το ξεχάσει είναι η κυβέρνηση της Βραζιλίας και οι αρχές του Ρίο ντε Τζανέιρο, που έχουν, πλέον, μόλις τρεις εβδομάδες περιθώριο για να ολοκληρώσουν τις προετοιμασίες για το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός του πλανήτη και με τους αναλυτές να εκφράζουν αμφιβολίες για το αν θα τα καταφέρουν.

Σε εμάς τους έλληνες το… έργο είναι γνωστό. Το ζήσαμε το καλοκαίρι του 2014, με τη παγκόσμια κοινότητα να μας αμφισβητεί. Όμως, τα προβλήματα του Ρίο είναι πιο πολύπλοκα δεδομένου ότι τα πρακτικά εμπόδια που έχουν καθυστερήσει τα έργα έρχονται σε ένα διάστημα πολιτικής αστάθειας και βαθιάς οικονομικής ύφεσης (συγκριτικά η ελληνική οικονομία «πέταγε» το 2014), με αποτέλεσμα οι ίδιοι οι πολίτες να δυσφορούν για τη διοργάνωση, που θεωρούν ότι επιβάρυνε την τσέπη και την καθημερινότητά τους.

Αλλαγή σκηνικού

Βεβαίως, όταν η χώρα διεκδίκησε, αρχικά το Παγκόσμιο Κύπελλο και κατόπιν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι συνθήκες ήταν πολύ-πολύ διαφορετικές. Αμφότερες οι διοργανώσεις είχαν σαν στόχο να προβάλουν, όχι απλώς την οικονομικό-πολιτική ενδυνάμωση της Βραζιλίας, αλλά και ευρύτερα της Λατινικής Αμερικής στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Αλλά φευ, όλα όσα μπορούσαν να πάνε στραβά, πήγαν!

Η χώρα βρίσκεται σε οικονομική ύφεση, τη μακροβιότερη που έχει βιώσει από τη δεκαετία του ‘30 με τους ρυθμούς ανάπτυξης να έχουν υποχωρήσει πέρυσι κατά 3,8%, κυρίως εξαιτίας της καθίζησης των τιμών των commodities.

Βρίσκεται, ωστόσο, και σε πολιτική αστάθεια. Στον απόηχο μιας σειράς πολύκροτων οικονομικοπολιτικών σκανδάλων, η Βουλή καθαίρεσε το Μάιο (προσωρινά) την πρόεδρο Ντίλμα Ρούσεφ, η οποία αντικαταστάθηκε από τον, μέχρι τώρα, αντιπρόεδρο Μισέλ Τέμερ. Όμως, η ισχύς του Τέμερ αμφισβητείται από την αντιπολίτευση που στοχεύει σε νέες εκλογές, ενώ η κυβέρνηση παραμένει αδύναμη, έχοντας μετρήσει τρεις ακόμη παραιτήσεις υπουργών λόγω εμπλοκής στο μέγα σκάνδαλο της Petrobras.

Ένεση ρευστότητας

Βεβαίως, οι πολιτικές δυνάμεις έχουν μπει σε μία σιωπηρή ανακωχή εσχάτως, εν όψει των αγώνων. Όμως, αυτό δεν εμποδίζει τα πιεστικά οικονομικά προβλήματα να… τρέχουν.

Η ίδια η περιοχή του Ρίο διεσώθη από τη χρεοκοπία χάρη σε μία ύστατη ένεση ρευστότητας που της παρείχε το περασμένο μήνα το κράτος, με έκτακτο δάνειο ύψους 2,9 δισ. ρεάλ (περίπου 900 εκατ. δολάρια). Όμως, εξακολουθεί να φυτοζωεί, με ενδεικτικό παράδειγμα ότι χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι παραμένουν απλήρωτοι. Ανάμεσά τους εργαζόμενοι στον κλάδο υγείας, αλλά και αστυνομικοί που σε λίγες ημέρες θα κληθούν να θωρακίσουν την πόλη.

Τα οικονομικά προβλήματα, απλώς, θα διογκωθούν όταν τα χρήματα αυτά εξαντληθούν και όταν τα φώτα των αγώνων σβήσουν.

Ο κλάδος υγείας

Ειδικά για τον κλάδο υγείας, το πρόβλημα των ελλείψεων δεν είναι απλό εάν αναλογιστούμε ότι ένας από τους βασικούς ανασταλτικούς παράγοντας για τη ροή τουριστών ή ακόμη και αθλητών, είναι η απειλή του ιού Ζίκα. Η δυσφορία του απλού κόσμου για τα προβλήματα στα νοσοκομεία απλώς «φουσκώνει» την αγανάκτηση για τους αγώνες.

Ειδικά για τον ιό Ζίκα, οι αρχές εμφανίζονται καθησυχαστικές, αντλώντας αισιοδοξία από την κάθετη πτώση των κρουσμάτων, τα οποία από το μέσο όρο των 3.500 την εβδομάδα, το Φεβρουάριο στο Ρίο, (16.000 σε όλη τη χώρα), έχουν πέσει κάτω από τα 300 στην πόλη. Όμως, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι αυτό οφείλεται, κυρίως, στην πτώση της θερμοκρασίας λόγω της χειμερινής περιόδου (μην ξεχνάμε, μιλάμε για το νότιο ημισφαίριο) και μπορεί να αλλάξει εύκολα αν κάποιο από τα συνηθισμένα θερμά ρεύματα αυξήσει τη θερμοκρασία και αναζωπυρώσει τον πληθυσμό των κουνουπιών που ευθύνονται για τη διάδοση του ιού.
Δεν τους βγήκαν τα μετρημένα κουκιά

Όλα τα έργα για την Ολυμπιάδα καθυστέρησαν σημαντικά και ξέφυγαν από τον αρχικό προϋπολογισμό. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο προϋπολογισμός του Ρίο κινείται σχεδόν 51% πάνω από το αναμενόμενο κόστος, φτάνοντας τα 4,6 δισ. δολάρια.

Οι αρχές δεν παραδέχονται το νούμερο αυτό, με το δήμαρχο της πόλης να κάνει λόγο για 4,1 δισ. δολάρια, αλλά δεν μπορούν να αρνηθούν την εκτόξευση της συνολικής δαπάνης.

Τα έργα υποδομής υποτίθεται ότι δρομολογήθηκαν με σκοπό να ωφελήσουν τους κατοίκους και μετά το πέρας των αγώνων. Όμως, οι ίδιοι οι κάτοικοι δεν δείχνουν να συμφωνούν. Ενδεικτικό παράδειγμα η νέα, λίαν αμφιλεγόμενη γραμμή του μετρό, μήκους 10 μιλίων, που θα ενώσει τα ξενοδοχεία της Κόπα Καμπάνα και της Ιπανέμα με το δυτικό προάστιο της Μπάρα ντα Τιχούκα, όπου βρίσκεται το ολυμπιακό πάρκο.

Μετά από σημαντικές καθυστερήσεις και κόστος που από τον αρχικό προϋπολογισμό των 1,6 δισ. δολαρίων θα φτάσει τα 2,8 δισ. δολάρια, η γραμμή 4 αναμένεται να παραδοθεί μόλις την 1η Αυγούστου, ήτοι τέσσερις ημέρες πριν την πρεμιέρα και με τις αρχές να… προσεύχονται ότι δεν θα υπάρξει κάποιο στραβοπάτημα της τελευταίας στιγμής. Επιπρόσθετα ο απλός κόσμος αμφισβητεί τη χρησιμότητα του έργου, μετά τους αγώνες, θεωρώντας ότι οι φτωχότερες συνοικίες είχαν περισσότερη ανάγκη από μία επιπλέον γραμμή από το πλούσιο προάστιο της Μπάρα ντα Τιχούκα.

Η εγκληματικότητα

Έτερο σημαντικό κεφάλαιο είναι αυτό της εγκληματικότητας. Πολλές από τις νέες υποδομές έγιναν από νωρίς στόχος του οργανωμένου εγκλήματος και παρά την τεράστια προσπάθεια που έχει καταβάλει η νέα στοχευμένη μονάδα της αστυνομίας που δημιουργήθηκε για να μειώσει την εγκληματικότητα πριν τους αγώνες, τα νούμερα (δολοφονίες, ληστείες κ.λπ.) δείχνουν ότι δεν τα έχει καταφέρει.

Αντιθέτως, ο κόσμος αγανακτισμένος καταγγέλλει ότι οι «εκκαθαριστικές επιχειρήσεις» στις φαβέλες έχουν αφήσει πίσω τους δεκάδες νεκρούς πολίτες, εξέλιξη που πυροδοτεί συχνά-πυκνά βίαια επεισόδια και εντείνει την ένταση στην ατμόσφαιρα. Η ένταση αυτή είναι σαφές ότι δεν θα… εξαφανιστεί με το τέλος των αγώνων, αλλά αντιθέτως είναι πιθανόν να οδηγήσει την πόλη σε περιπέτειες μετά την Ολυμπιάδα, καθώς η μείωση των μέτρων ασφαλείας και η απόσυρση των 85.000 αστυνομικών που έχουν αναπτυχθεί για τους αγώνες, θα της επιτρέψουν να βγει ανεξέλεγκτη στην επιφάνεια…

Το χαμένο στοίχημα

Το Ρίο, όπως και οι περισσότερες ολυμπιακές πόλεις στο παρελθόν, αποφάσισαν να βάλουν… βαθιά το χέρι στην τσέπη για τη φιλοξενία των Ολυμπιακών Αγώνων, ελπίζοντας τόσο σε μακροπρόθεσμα οφέλη, όσο και σε βραχυπρόθεσμα, μέσω της αύξησης της τουριστικής ροής και την ενίσχυση της κατανάλωσης και της εμπορικής κίνησης.

Για τον εγχώριο πληθυσμό, όπως ήδη εξηγήσαμε, το παιχνίδι έχει ήδη χαθεί, δεδομένου ότι η ανεργία, η φτώχεια και η ύφεση έχει στερήσει από μεγάλο μέρος των ντόπιων τη δυνατότητα να απολαύσουν τη χαρά των αγώνων. Όμως, ούτε από το στρατηγικό μέτωπο των ξένων τουριστών τα μηνύματα δεν είναι ιδιαίτερα καλά.

Ξένοι και ντόπιοι αναλυτές καταγγέλλουν ευθέως τις αρχές ότι βρίσκονται ακόμη σε… άρνηση αναφορικά με τις τουριστικές ροές. Και αυτό διότι επισήμως επιμένουν ότι η πόλη θα υποδεχτεί έως και μισό εκατομμύριο ξένους τουρίστες τον ερχόμενο μήνα και συνολικά 1,1 εκατ. τουρίστες το διάστημα Αυγούστου-Σεπτεμβρίου.

Ακύρωση πτήσεων

Όμως, οι τουριστικοί πράκτορες και οι παράγοντες του κλάδου διαφωνούν, μιλώντας για διαφαινόμενο φιάσκο σαν αποτέλεσμα των διαφόρων προβλημάτων και της αρνητικής εικόνας που διαδίδουν τα δημοσιεύματα του Τύπου.

Το σύνολο των αεροπορικών εταιριών διαπιστώνουν πτώση της τουριστικής ροής προς τη Βραζιλία, ήδη από την αρχή της χρονιάς, η οποία δεν φαίνεται ότι θα αλλάξει ούτε τον Αύγουστο. Ξένες εταιρίες, όπως η American Airlines, ακυρώνουν πολλές από τις επιπλέον πτήσεις που είχαν προγραμματίσει προς το Ρίο.

Ειδικά για τον Αύγουστο, η ξενοδοχειακή πληρότητα στη πόλη είναι από τώρα διασφαλισμένη, καθώς οι ολυμπιακοί διοργανωτές έχουν φροντίσει να κρατήσουν περίπου το 90% των δωματίων για τις αντιπροσωπείες. Όμως, η πληρότητα αυτή δεν αφορά τους απλούς τουρίστες και τη ροή πέραν των αγώνων (5 έως 21 Αυγούστου). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ενοικιάσεις έτερων ακινήτων, διαμερισμάτων κ.λπ., παραμένουν χαμηλά. Και αυτό αντανακλάται τόσο στο γεγονός ότι πολλά από τα εισιτήρια των αγώνων παραμένουν αδιάθετα, όσο και από τις χλιαρές πωλήσεις στοχευμένων αναμνηστικών, που ως συνήθως, έχουν παραχθεί με αφορμή τους αγώνες.

Κερασάκι στην τούρτα, έκθεση της Moody’s που υποστήριξε ότι ακόμη και αν οι αρχές καταφέρουν να «πιάσουν» τους υψηλούς στόχους που έχουν θέσει για την τουριστική ροή είναι λίαν αμφίβολο ότι θα αποφύγουν την περαιτέρω κάμψη της βραζιλιάνικης οικονομίας, μετά τους αγώνες και τη διεύρυνση της ύφεσης.

Ιστιοπλοΐα σε… μολυσμένα νερά

Στα προβλήματα προσμετράτε και το πρόβλημα της ρύπανσης των υδάτων, που απασχολεί έντονα -και δικαίως- τους αθλητές των θαλάσσιων αγωνισμάτων.

Η πόλη είχε δεσμευτεί στο φάκελο διεκδίκησης να μειώσει κατά 80% τη ρύπανση του κόλπου Γκουαναμπάρα, όπου καταλήγουν οι περισσότεροι υπόνομοι, όμως οι αρχές πλέον έχουν παραδεχτεί ότι αυτό είναι αδύνατον.

Οι προσπάθειές τους έχουν επικεντρωθεί στο καθαρισμό των περιοχών που θα λάβουν χώρα τα αθλήματα, κυρίως από επιπλέοντα σκουπίδια και λήμματα, όμως η απειλή από τα πολύ επικίνδυνα βακτήρια -που δεν φαίνονται- είναι σημαντική, όπως επιβεβαίωσαν και πρόσφατα δύο χωριστές ακαδημαϊκές μελέτες.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Finance & Markets Voice στην Πέμπτη 7 Ιουλίου 2016