Επιτέλους ξύπνησαν! Στα 750 δισ. ευρώ το πακέτο για το Ταμείο Ανάκαμψης (upd)

Τη σοβαρότητα της κατάστασης με την ευρωπαϊκή οικονομία να κλονίζεται συθέμελα από τις συνέπειες της πανδημίας και τους κραδασμούς να απειλούν συνολικά το οικοδόμημα της ενωμένης Ευρώπης, η Κομισιόν κατέληξε σε ένα λίαν φιλόδοξο σχέδιο για τη στήριξη της ανάκαμψης των οικονομιών από τις συνέπειες της ιστορικής κρίσης που πυροδότησε ο κορονοϊός.

Πραγματικά, το πακέτο που ανακοίνωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ενώπιον της Ευρωβουλής ξεπερνά κάθε προσδοκία, επιβεβαιώνοντας τη διαπίστωση ότι επιτέλους η πολιτική Ευρώπη «ξύπνησε» και αντιλήφθηκε ότι με ημίμετρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την κρίση και την σοβαρή απειλή που ελλοχεύει για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Πέραν των προσδοκιών!

Το πακέτο για το λεγόμενο Ταμείο Ανάκαμψης, στο πλαίσιο του νέου επταετούς προϋπολογισμού για το διάστημα 2021-2027 συνολικού ύψους 1,1 τρισ. ευρώ, ανέρχεται στα 750 δισ. ευρώ, ποσό που αναλογεί περίπου στο 5,3% του ΑΕΠ της Ένωσης. Μάλιστα, τα κονδύλια αυτά θα προστεθούν στα έτερα εργαλεία που έχουν ήδη δρομολογηθεί από τις εθνικές κυβερνήσεις, την Ένωση (ήτοι των 540 δισ. ευρώ του πακέτου ρευστότητας που έχει ήδη εγκριθεί) και τα μέτρα στήριξης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. 

Για την άντληση των κεφαλαίων αυτών, η Κομισιόν θα στραφεί στις αγορές σε μια κίνηση που παραπέμπει σε έμμεση αμοιβαιοποίηση του χρέους, ενώ προβλέπεται και η δημιουργία νέων πανευρωπαϊκών τελών στους τομείς του περιβάλλοντος (όπως ένας φόρος στα πλαστικά απορρίμματα) και της τεχνολογίας (όπως ένας φόρος για τους digital κολοσσούς τύπου Facebook και Google).  

Όσον αφορά τη μορφή των κονδυλίων, περίπου τα 500 δισ. ευρώ θα δοθούν μέσω επιχορηγήσεων προς τα κράτη μέλη και τα επιπλέον 250 δισ. θα είναι διαθέσιμα με τη μορφή δανειοδοτήσεων με ευνοϊκούς όρους.

Με βάση τα νούμερα αυτά, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα αναλογούν τουλάχιστον 22,5 δισ. ευρώ υπό τη μορφή επιχορηγήσεων και άλλα 10 δισ. υπό τη μορφή δανεισμού. 

«Το σχέδιο ανάκαμψης έχει τη δυνατότητα να μετατρέψει την τεράστια πρόκληση που αντιμετωπίζουμε σε μια μοναδική ευκαιρία, όχι μόνο για να στηρίξουμε την ανάκαμψη, αλλά και για να επενδύσουμε στο μέλλον μας» τόνισε χαρακτηριστικά στην ομιλία της η Γερμανίδα επικεφαλής της Κομισιόν, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία σε ένα νέο «Green Deal» για την ενίσχυση των πράσινων πρωτοβουλιών και επενδύσεων.  

Η διαπραγμάτευση

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι η ανακοίνωση του σχεδίου είναι μόλις το πρώτο βήμα, καθώς η επικύρωση του πακέτου απαιτεί την έναρξη ενός δύσκολου και σκληρού γύρου διαπραγματεύσεων που αναμένεται να κρατήσει σχεδόν όλο το καλοκαίρι.

Βασικό σημείο διαμάχης είναι γνωστό πως ήδη αποτελεί η χορήγηση κονδυλίων μέσω επιχορηγήσεων και όχι τόσο δανεισμού. Οι λεγόμενες «frugal four», ήτοι οι σκληρές δημοσιονομικά χώρες του βορρά (Ολλανδία, Αυστρία, Σουηδία και Ολλανδία) έχουν εμφανιστεί κατηγορηματικά αντίθετες στη χορήγηση επιχορηγήσεων, επιθυμώντας δανειοδοτήσεις που θα συνοδεύονται από όρους και κανόνες που θα κρατούν τον… ασύδοτο νότο υπό έλεγχο. Όμως, οι χώρες του νότου είναι κατηγορηματικά αντίθετες σε οποιοδήποτε πλαίσιο παραπέμπει σε… μνημόνια γνωρίζοντας ότι πολιτικά και επικοινωνιακά θα είναι καταστροφικό για τις κυβερνήσεις τους. 

Στη διαμάχη αυτή, η 180 μοιρών στροφή της κυρίας Μέρκελ, όπως επιβεβαιώθηκε και από το γαλλογερμανικό deal την περασμένη εβδομάδα, σαφώς άλλαξε άρδην τις ισορροπίες στερώντας από τους «σκληρούς 4» έναν ισχυρό σύμμαχο. Το Βερολίνο θορυβήθηκε από τους κραδασμούς στον πυρήνα της Ένωσης, με τις χώρες του νότου να είναι εξαγριωμένες για το έλλειμμα στήριξης και αλληλεγγύης από το βορρά, όμως κυρίως συνειδητοποίησε την σοβαρή απειλή που ελλοχεύει για την ίδια τη γερμανική οικονομία. 

Η γερμανική εξαγωγική μηχανή δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τους καλούς νότιους πελάτες της, ούτε να ευημερήσει σε μια Ευρώπη που ασθενεί βαριά οικονομικά. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, πως ακόμη και τα πιο καθαρόαιμα νεοφιλελεύθερα γεράκια, όπως ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, άλλαξαν ρότα στηρίζοντας το Ταμείο Ανάκαμψης και την επίδειξη… αλληλεγγύης προς τα βαλλόμενα κράτη μέλη.

Θετικές αντιδράσεις

Πολιτικοί αναλυτές μιλούν ήδη για ιστορική εξέλιξη που θα επηρεάσει συνολικά και θετικά το μέλλον της Ένωσης και δεν έχουν άδικο. Αρκεί βέβαια εθνικά και μικροπολιτικά συμφέροντα να μην μπουν στο δρόμο…

Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ευρωπαϊκές αγορές επικράτησε ενθουσιασμός, ενώ θετικές ήταν οι αντιδράσεις από τις κυβερνήσεις του ευρωπαϊκού νότου, που έχουν πιεστεί περισσότερο από την κρίση.

Στο ίδιο μήκος κύματος και η Αθήνα, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να δηλώνει πως «καλωσορίζουμε την τολμηρή πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα πακέτο 750 δισ. ευρώ, κυρίως με τη μορφή επιχορηγήσεων μέσω κοινής έκδοσης χρέους. Ο πήχης έχει τοποθετηθεί ψηλά. Τώρα εξαρτάται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων».