ΙΟΒΕ: Χρειάζεται επανασχεδιασμός του ασφαλιστικού συστήματος

Τον επανασχεδιασμό συνολικά του ασφαλιστικού συστήματος, επισημαίνει σε σχετική του μελέτη το ΙΟΒΕ, τονίζοντας την ανάγκη της συμπόρευσης της δημόσιας και ιδιωτικής ασφάλισης. Τον επανασχεδιασμό συνολικά του ασφαλιστικού συστήματος, επισημαίνει σε σχετική του μελέτη το ΙΟΒΕ, τονίζοντας την ανάγκη της συμπόρευσης της δημόσιας και ιδιωτικής ασφάλισης.

Αναλυτικότερα, πραγματοποιήθηκε σήμερα εκδήλωση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για την παρουσίαση της μελέτης με τίτλο: «Συντάξεις: Πέρα από τον Πρώτο Πυλώνα».

Στην εκδήλωση μίλησαν ο Διοικητής του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ κ. Ροβέρτος Σπυρόπουλος, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ζωής και Συντάξεων Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος και Διευθύνων Σύμβουλος της EFG Eurolife κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου και ο Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς κ. Πλάτων Τήνιος.

Τα βασικά ευρήματα της μελέτης παρουσίασε ο καθηγητής Νίκος Καραβίτης, Υπεύθυνος Παρατηρητηρίου Δημόσιου Τομέα – Κράτους του ΙΟΒΕ ενώ τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Γιάννης Στουρνάρας.

Βασικό συμπέρασμα που προέκυψε από την εκδήλωση είναι η ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση στο θέμα της ασφάλισης, χωρίς προκαταλήψεις, αξιοποιώντας την πλούσια ευρωπαϊκή εμπειρία με παράλληλη εις βάθος μελέτη των ιδιαιτεροτήτων της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.

Όπως τονίζεται στη μελέτη του ΙΟΒΕ στο νέο περιβάλλον, που χαρακτηρίζεται από τη δημογραφική γήρανση και τους περιορισμούς που δημιουργεί η δημοσιονομική κρίση, το ασφαλιστικό σύστημα θα πρέπει να επανασχεδιαστεί συνολικά, λαμβάνοντας υπόψη τη συμπληρωματικότητα και τις δυνατότητες που προσφέρουν ο δεύτερος και τρίτος πυλώνας.

Η δημιουργία ενός νέου συνολικού πλαισίου πρέπει να αρχίσει άμεσα, ώστε να βρίσκεται σε λειτουργία για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που θα γιγαντώνονται στις επόμενες δεκαετίες.

Σύμφωνα με την μελέτη, εδώ και δεκαετίες το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα αποτελεί μόνιμη πηγή προβλημάτων και αντιπαραθέσεων. Έχει χτιστεί αποσπασματικά και παρά την πρόσφατη αναμόρφωση του 2010 εξακολουθεί να κινείται με γνώμονα τα παλαιά πρότυπα της οικογένειας, της εργασίας και της αποταμίευσης των νοικοκυριών και ο κυρίαρχα δημόσιος χαρακτήρας του στηρίζει τον εγκλωβισμό του σε αυτά.

Όπως τονίζει το ΙΟΒΕ με τη σημερινή δομή του το ασφαλιστικό σύστημα αρνείται να αντιμετωπίσει θαρραλέα και αποτελεσματικά τα βασικά προβλήματα:

– του παρελθόντος, όπου η Ελλάδα ζει ένα «παράδοξο» αφού κατάφερε να αναπτύξει ένα σύστημα που ξοδεύει πολλά, αλλά συγχρόνως μεγάλο μέρος των συνταξιούχων και ηλικιωμένων βρίσκονται κάτω από τα όριο της φτώχειας,
– του μέλλοντος, τα οποία εντείνονται με εκθετικό ρυθμό υπό την πίεση της δημογραφικής γήρανσης, με τις μελλοντικές γενεές να έχουν χάσει το παιχνίδι από τα αποδυτήρια (αφού ο διαιτητής επιλέγεται από τις μυωπικές παρούσες γενεές) αλλά και
– του παρόντος, με τη δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική κρίση να οξύνει τα υπάρχοντα προβλήματα βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος.

Το ασφαλιστικό σύστημα προχώρησε σε μια μερική προσαρμογή στον πρώτο πυλώνα, με γνώμονα τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί. Μέχρι το τέλος του 2011 αναμένεται η ολοκλήρωση της καταγραφής της κατάστασης και των προοπτικών των επικουρικών ταμείων και εκτιμάται ότι τα ευρήματα θα ενισχύσουν την τάση μείωσης του ποσοστού αναπλήρωσης του εισοδήματος των συνταξιούχων.

Υπό το πρίσμα των παραπάνω εξελίξεων, τονίζεται στη μελέτη του ΙΟΒΕ, το ασφαλιστικό σύστημα θα πρέπει να επανασχεδιαστεί συνολικά, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες που προσφέρουν ο δεύτερος και τρίτος πυλώνας.

Σήμερα το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα χαρακτηρίζεται από μια ολοκληρωτική κυριαρχία του πρώτου πυλώνα, με το δεύτερο πυλώνα να έχει ξεκινήσει σχετικά πρόσφατα και να έχει πολύ μικρή, σχεδόν αμελητέα, παρουσία, ενώ οι παραδοσιακές ιδιωτικές ασφαλίσεις, με μακρά παρουσία στο χώρο, παρουσιάζουν σαφώς υψηλότερη δραστηριότητα, ωστόσο παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα.

Γενικές κατευθύνσεις

– Η ολοκλήρωση της εξέτασης του υποσυστήματος των επικουρικών ταμείων αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό του ασφαλιστικού συστήματος στο σύνολό του. Η συμπλήρωση της μεταρρύθμισης στο υποσύστημα των επικουρικών συντάξεων είναι επιτακτική και άμεση ανάγκη, ώστε να ολοκληρωθεί η εικόνα του πρώτου πυλώνα.

– Θα πρέπει επίσης να ξεκαθαρίσει ο χαρακτήρας της επικουρικής ασφάλισης. Ο πιο διαφανής και αποτελεσματικός τρόπος φαίνεται να είναι ο μετασχηματισμός της σε επαγγελματική ασφάλιση με ανοικτές επιλογές για το βαθμό υποχρεωτικότητας συμμετοχής.

– Ο τρίτος πυλώνας θα πρέπει να συνεχίσει να δρα στο πεδίο της προαιρετικής ατομικής ασφάλισης, με τον ιδιωτικό τομέα, όμως να έχει σαφή θεσμικό ρόλο και πλήρη ελευθερία συμμετοχής στα σχήματα του δεύτερου πυλώνα. Eφόσον ο δεύτερος πυλώνας μεγεθυνθεί και αποκτήσει ουσιαστικό ρόλο, αυτομάτως αποσαφηνίζεται και ο ρόλος του τρίτου πυλώνα, ο οποίος παρέχει συμπληρωματικό εισόδημα σε ατομικό επίπεδο σε όσους επιθυμούν και μπορούν να χρηματοδοτήσουν την επιπλέον μελλοντική κατανάλωσή τους.

– Η αναδιάρθρωση και ολοκλήρωση των τριών πυλώνων απαιτεί και αναθεώρηση της φορολογικής μεταχείρισης. Στην έκταση που η ενίσχυση του κινήτρου της αποταμίευσης υπερισχύει της δημοσιονομικής πίεσης και της ανάγκης για δικαιότερη διανομή του εισοδήματος, τότε προκρίνεται η προσέγγιση για ενίσχυση των φοροαπαλλαγών. Στην αντίθετη περίπτωση, είναι αρκετά πιθανό να περάσουμε σε μία πολύ πιο αυστηρή εκδοχή του παρόντος συστήματος.