”Σφαγή” ή σιωπή για τα ομόλογα των ταμείων

Με κυριότερο, πως είναι δυνατόν οι διοικήσεις των ταμείων και λοιπών φορέων να μην γνωρίζουν έναν νόμο που μετρά ήδη 15 χρόνια (ν. 2469/1997) και τις διατάξεις του που προβλέπουν ότι όσοι μετέχουν στο ‘Κοινό Κεφάλαιο’ παραχωρούν τα διαθέσιμα τους στην κεντρική τράπεζα της Ελλάδος και εκείνη υποχρεούται να τα επενδύσει σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια και μάλιστα άμεσα. Αλλά και ο νόμος 3586/2007 επιβεβαιώνει όσα προβλέπει ο προηγούμενος, αναφορικά με την διαχείριση των αποθεματικών από την ΤτΕ και την τοποθέτηση των κεφαλαίων σε ομόλογα. Καθώς λοιπόν, μια τέτοια άγνοια δεν νοείται από τις εκάστοτε διοικήσεις, οι διοικήσεις αυτών των νομικών προσώπων καλούνται να εξηγήσουν στα μέλη ή τους ασφαλισμένους τους ‘πού πήγαν τα λεφτά’. Ιδιαίτερα αυτή την περίοδο όπου τα χαρτοφυλάκια ομολόγων έχουν απομειωθεί δραματικά (και λόγω spreads και CDS).

Γιατί ανακινείται τώρα το θέμα και φορείς όπως, το ΕΒΕΑ, η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος ή ασφαλιστικά ταμεία ζητούν ευθύνες από την ΤτΕ και επιμένουν ότι δεν γνώριζαν; Τραπεζικές αλλά και νομικές πηγές σχολίαζαν στην FMVoice.gr ότι κάποιοι ‘νίπτουν τας χείρας τους’, και ενόψει PSI+ που φέρνει ‘κούρεμα’ των ελληνικών ομολόγων της τάξης του 70% σε πραγματικές αξίες, προσπαθούν είτε να ασκήσουν πιέσεις προς την κυβέρνηση για να μην πειραχτούν τα διαθέσιμά τους είτε προσπαθούν να… στείλουν την μπάλα στην εξέδρα. Ήδη δε, έχουν υποστεί την πρώτη μείωση του 21%, οπότε, τα αποθεματικά έχουν καταβαραθρωθεί.

Παράγοντες της αγοράς που είναι σε θέση να γνωρίζουν σχολίαζαν στην FMVoice.gr ότι το προηγούμενο διάστημα, όλοι αυτοί οι φορείς αρκούνταν στα στοιχεία που έδινε η κεντρική τράπεζα. Όμως, η κατάσταση άλλαξε από τις αρχές του 2011, όταν το φάντασμα της χρεοκοπίας άρχισε να πλανάται πολύ έντονα πάνω από την Ελλάδα.

Οι ίδιες πηγές σχολίαζαν ότι εάν υπάρχει μια ‘γκρίζα ζώνη’, αυτή δεν αφορά στην διαχείριση των αποθεματικών από την ΤτΕ, αλλά στον ίδιο το νόμο και στο σημείο ότι κάποιος καταθέτει μετρητά στην κεντρική τράπεζα και αυτά μετατρέπονται σε ομόλογα. Δηλαδή, την έμπνευση του νομοθέτη να ενισχύσει τα κρατικά ταμεία και να στηρίξει το χρέος, μετατρέποντας υποχρεωτικά διαθέσιμα κεφάλαια σε κινητές αξίες. Και αυτό πιθανότατα χρήζει νομικής διερεύνησης.

Επισήμως, η ΤτΕ έχει απαντήσει στις αιτιάσεις-καταγγελίες ασφαλιστικών και λοιπών φορέων ότι επένδυσε εν αγνοία τους τα αποθεματικά τους σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Και επισημαίνει ότι η διαχείριση του Κοινού Κεφαλαίου των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου και Ασφαλιστικών Φορέων από την ίδια προβλέπεται από τον νόμο 2469/1997. Τι αναφέρει ο εν λόγο νόμος; Τα διαθέσιμα κεφάλαια των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου και Ασφαλιστικών Φορέων («φορείς») συνιστούν το Κοινό Κεφάλαιο το οποίο διαχειρίζεται η Τράπεζα της Ελλάδος. Το ενεργητικό του Κοινού Κεφαλαίου, το οποίο κατά τον νόμο αποτελεί ομάδα περιουσίας, ανήκει εξ αδιαιρέτου στους συμμετέχοντες στο Κοινό Κεφάλαιο φορείς ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής τους (άρθρο 15, παρ. 11, υποπαρ. β’, ν. 2469/1997). Η διαχείριση του Κοινού Κεφαλαίου από την ΤτΕ δεν διενεργείται ελεύθερα, αλλά αυστηρά εντός του πλαισίου που θέτει ο νόμος (άρθρο 15, παρ. 11, υποπαρ. γ’, ν. 2469/1997). Σύμφωνα με τους κανόνες της διάταξης αυτής, η Τράπεζα της Ελλάδος είναι υποχρεωμένη να επενδύει το ενεργητικό του Κοινού Κεφαλαίου αποκλειστικά σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου (σε «κινητές αξίες του Ελληνικού Δημοσίου» κατά τη διατύπωση του νόμου) και μάλιστα άμεσα.

Οι φορείς επίσης, διαμαρτύρονται ότι η ΤτΕ δεν τους είχε ενημερώσει για την πορεία των επενδύσεων αυτών. Η ΤτΕ ωστόσο, κάθε εξάμηνο στέλνει γραπτή ενημέρωση για τις προσόδους από τη διαχείρισή του, ενώ οι εξαμηνιαίες αποδόσεις του χαρτοφυλακίου του Κοινού Κεφαλαίου αναφέρονται και στο site της. Εάν θα έπρεπε να ενημερώνονται συχνότερα, λόγω της δυσμενούς κατάστασης στην αγορά ομολόγων; Πιθανόν…

Και έτσι το ΕΒΕΑ ενημερώθηκε στις 26/1/2012 ότι τα διαθέσιμα του μειώθηκαν από 11 εκατ. ευρώ σε 4,3 εκατ. ευρώ, λόγω απωλειών της αξίας των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου. Στην εξώδικη δήλωσή του πάντως, επισημαίνεται η ‘καρδιά’ του προβλήματος: ‘Η τοποθέτηση των διαθεσίμων μας σε Κοινό Κεφάλαιο το οποίο προβλέπει ο νόμος και του οποίου διαχειριστής είναι η Τράπεζα της Ελλάδος, γίνεται επειδή αυτό ορίζει ο νόμος και όχι επειδή αυτή είναι η δική μας ελεύθερη επιλογή, όπως τυχόν συμβαίνει με άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου’.

Από τα στοιχεία που χορήγησε η Τράπεζα της Ελλάδος στην Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος προκύπτει ότι στις 19/1/2012 η αξία του κατατεθειμένου αποθεματικού των Επιμελητηρίων ανερχόταν σε 66,2 εκατ. ευρώ, ενώ η αγοραία αξία των κινητών αξιών όπου έχει επενδυθεί αυτό το αποθεματικό ανέρχεται σε 21,5 εκατ. ευρώ και το υπόλοιπο διαθέσιμο ανέρχεται μόλις σε 4,3 εκατ. ευρώ.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σήμερα τα αποθεματικά των Επιμελητηρίων έχουν στην πράξη μειωθεί κατά τα 2/3, καθώς τα ποσά που θα αποκομίσουν εάν ρευστοποιήσουν τις κινητές αξίες στις οποίες επένδυσε η Τράπεζα της Ελλάδος τα αποθεματικά τους, είναι μόλις 21,5 εκατ. ευρώ.

Ο νόμος 3586/2007, που αναφέρεται στους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) είναι εξαιρετικά σαφής. Προβλέπει όσα και ο νόμος του 1997 για το ‘Κοινό Κεφάλαιο’ συν ότι τα πλεονάζοντα κεφάλαια των φορέων που σχηματίζονται πέραν από τις τρέχουσες υποχρεώσεις αυτών στους λογαριασμούς ταμιακής διαχείρισης μεταφέρονται υποχρεωτικά στο λογαριασμό διαθεσίμων, στην Τράπεζα της Ελλάδος. Οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης δύνανται, με αποφάσεις των Διοικητικών Συμβουλίων τους, να επενδύουν μέρος των διαθεσίμων κεφαλαίων τους χωρίς περιορισμούς που τηρούνται στην Τράπεζα της Ελλάδος σε τίτλους του ελληνικού Δημοσίου, σταθερού ή κυμαινόμενου επιτοκίου πλην των σύνθετων (structured) ομολόγων και σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου με τη μορφή της αγοράς με σύμφωνο επαναπώλησης (πράξεις REPOS). Επίσης, χωρίς περιορισμούς πραγματοποιούνται και οι ρευστοποιήσεις όλων των κινητών αξιών.

Με περιορισμούς στο ύψος της επένδυσης, μπορούν να τοποθετούν διαθέσιμα κεφάλαια κατόπιν απόφασης του ΔΣ σε: μετοχές και άλλα χρεόγραφα εταιριών εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών, δημόσιες εγγραφές, Αμοιβαία Κεφάλαια, παράγωγα, κρατικά ομόλογα που εκδίδονται από κράτη – μέλη της Ευρωζώνης, πλην των σύνθετων (structured) ομολόγων, ΣΔΙΤ και συγχρηματοδότηση έργων των Οργανισμών που εποπτεύονται από το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας. Αυτές οι επενδύσεις επιτρέπονται μέχρι ποσοστού 23% των διαθεσίμων. Επίσης, μπορούν με αποφάσεις των Διοικητικών Συμβουλίων τους, να επενδύουν αθροιστικά μέχρι ποσοστού 3% σε προθεσμιακές καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα της ημεδαπής (1%) και σε σύνθετα (structured) ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, όπως αυτά ορίζονται από την ΤτΕ (2%), κοινώς σε δομημένα! Αυτό σημαίνει ότι το 3% των αποθεματικών μπορεί να είναι καταθέσεις-δομημένα ομόλογα, το 23% μετοχές, Α/Κ, παράγωγα, ξένα ομόλογα κλπ. και το 74% υποχρεωτικά ομόλογα του ελληνικού δημοσίου.