10 σπάνια ΒΙΝΤΕΟ ντοκουμέντα ΕΔΩ : Απελευθέρωση της Αθήνας, αποκαθήλωση της σβάστικας, Δεκεμβριανά, Βάρκιζα

Η Ιταλική και η Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα. 1941: Γλέζος και Σάντας κατεβάζουν τη σβάστικα από την Ακρόπολη. Φωτογραφίζοντας τις μαχες του Δεκεμβρη 1944. Τα πρώτα επίκαιρα μετά την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς στις 12 Οκτωβρίου 1944.

Μπήκαμε στον Δεκέμβρη και ξεκινάμε με ένα μεγάλο αφιέρωμα στα Δεκεμβριανά δημοσιεύοντας 10 σπάνια ΒΙΝΤΕΟ ντοκουμέντα.

Και ξημέρωσε η 3 του Δεκέμβρη. Τρεις του Δεκέμβρη!..

Όποιος έζησε στις 3 του Δεκέμβρη, στις 4 μπορούσε να πεθάνει.

Ο προορισμός του ανθρώπου, που είναι: να κάνει κάτι μεγάλο ή να ζήσει κάτι μεγάλο εκπληρώνεται.

Γιατί ο λαός, ο Αθηναϊκός λαός, κείνη τη μεγάλη μέρα αποκαλύφθηκε μπροστά στο ίδιο του το μεγαλείο”.

Κυριακή 3 Δεκέμβρη 1944

Mικρό απόσπασμα από το κλασικό βιβλίο του Μενέλαου Λουντέμη «Ο Μεγάλος Δεκέμβρης»

1) Η Ιταλική εισβολή στην Ελλάδα https://www.youtube.com/watch?v=v7aMX_4QAqQ

2) Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ (1941) https://www.youtube.com/watch?v=Ix67O9MJ9eA&t=9s

3) Η απελευθέρωση της Αθήνας και η «αποκαθήλωση» της σβάστικας στην Ακρόπολη, 1944 https://www.youtube.com/watch?v=-kaUiL5EwvM&t=4s

Στις 30 Μαΐου του 1941, δύο φοιτητές, ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος (Λάκης) Σάντας πηγαίνουν στην Μπενάκειο Βιβλιοθήκη, βρίσκουν και μελετούν όλα τα σχεδιαγράμματα της Ακρόπολης. Όταν θα κατεβάσουν τη γερμανική σημαία από τον ιερό βράχο, θα αφήσουν επίτηδες επάνω στον ιστό τα δαχτυλικά τους αποτυπώματα για να μην κατηγορηθούν οι Έλληνες φύλακες.

Πέμπτη 12 Οκτώβρη 1944. Οι Γερμανοί δεν είχαν ακόμη προλάβει να εγκαταλείψουν την Αθήνα, αλλά ο λαός της πρωτεύουσας νιώθοντας ότι έφτασε η ώρα της λευτεριάς, ξεχύθηκε στους δρόμους ζητωκραυγάζοντας.

Κύματα – κύματα η λαοθάλασσα πλημμύριζε την πλατεία Συντάγματος, τις οδούς Πανεπιστημίου, Σταδίου, Ακαδημίας, το Ζάππειο, την πλατεία Ομονοίας.

Οι 1.264 μέρες φασιστικής κατοχής ήταν πλέον παρελθόν κι αυτό φάνηκε περίτρανα όταν στις 9.45 το πρωί μαχητές του ΕΛΑΣ κατέβασαν από την Ακρόπολη τη γερμανική σημαία υψώνοντας στη θέση της την ελληνική.

Την επομένη, 13 του Οκτώβρη, ο «Ριζοσπάστης» έγραφε στην πρώτη του σελίδα με μεγάλα, κεφαλαία, γράμματα: «ΖΗΤΩ Η ΛΕΥΤΕΡΗ ΑΘΗΝΑ ΜΑΣ», ενώ ο Γ. Ζέβγος με άρθρο του εξηγούσε ότι η μεγάλη αυτή μέρα της απελευθέρωσης ήταν ταυτόχρονα και το «ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ».

Στις διπλανές στήλες με μηνύματά τους το ΚΚΕ και το ΕΑΜ καλούσαν το λαό να αγωνιστεί για την πλήρη απελευθέρωση της χώρας, για την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας, της ακεραιότητας, καθώς και της λαοκρατικής αναδημιουργίας της. Σ’ αυτό το φύλλο του «Ρ», στη 2η σελίδα, κάτω από τον τίτλο «ΛΕΥΤΕΡΙΑ! ΛΕΥΤΕΡΙΑ! Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ», υπήρχε αναλυτικό ρεπορτάζ από τη μέρα της απελευθέρωσης.

«Χάθηκε – σημειωνόταν στο ρεπορτάζ – το βρωμερό κουρέλι του Φασισμού απ’ την Ακρόπολη. Τούτο το σύνθημα περίμενε η Αθήνα. Η μπαρουτοκαπνισμένη Αθήνα, που γνώρισε την πείνα και το βόλι του κατακτητή, το στιλέτο του προδότη, η αδάμαστη Αθήνα που τρία χρόνια πάλεψε, ξεχύθηκε ζωντανή ανθρωποθάλασσα να διαλαλήσει τη Νίκη της, να γιορτάσει τη λευτεριά της.

Πέντε λεφτά φτάσανε για να κολυμπήσει όλη η πόλη στο γαλάζιο. Για ν’ ανέβουν οι ΕΠΟΝίτες στα καμπαναριά και ν’ αντηχήσουν χαρούμενα οι καμπάνες. Διαδηλώσεις που πρώτη φορά βλέπει η Αθήνα ξεχύνονται από παντού. Απ’ το Σύνταγμα ως την Ομόνοια, ένα ρεύμα είναι ο κόσμος. Γελούν, δακρύζουν, αγκαλιάζονται.

Λευ – τε – ρω – θή – κα – με!
Νι – κή – σα – με

Και πάνω απ’ όλα μια φωνή που αγκαλιάζει όλη την Αθήνα, που κλείνει όλους τους σκληρούς τρίχρονους αγώνες, όλη την πίστη στη λευτεριά, όλη τη χαρά της Νίκης:

Ε-Α-Μ! Ε-Α-Μ!».

Το σπάνιο βίντεο – ντοκουμέντο που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα από την «χαμένη» ταινία επικαίρων της Φίνος Φιλμ για το τέλος της ναζιστικής Κατοχής στην Αθήνα, η οποία δεν προβλήθηκε τότε στην Ελλάδα.

Τα ιστορικής σημασίας επίκαιρα ανακαλύφθηκαν από το Ροβήρο Μανθούλη σε κινηματογραφικά αρχεία στις ΗΠΑ και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην αρχική τους μορφή ενσωματωμένα στο ντοκιμαντέρ του «Βίοι παράλληλοι του Εμφυλίου.»
Τα πλάνα αλλά και η περιγραφή είναι συγκλονιστικά: https://www.youtube.com/watch?v=LdbVrr8HjYM

Φωτογράφοι:

Πουλίδης Πέτρος,
Τσακιράκης Βασίλης,
Χαλκίδης Σπύρος,
Παπαδήμος Δημήτρης,
Βαφιαδάκης Γιώργος,
Κουρμπέτης Κυριάκος,
Τριανταφύλλου Δημήτρης,
Φλώρος Δημήτρης,
Φωτεινόπουλος Δημήτρης,
Μάρτογλου Ευριπίδης,
Αδελφοι Μεγαλοοικονόμου,
Ιωνάς Θωμάς,
Παπαϊωάννου Βούλα, –φωτογράφος της UNRRA
Χαρισιάδης Δημήτρης –διευθυντης του φωτογραφικου τομεα της αγγλικης υπηρεσίας προπαγάνδας (A.G.I.S. photo unit/ A Greek Information Servise)

Ελληνες φωτογράφοι εκ μέρους του στρατού και αγνώστοι….

Εγγλέζοι στρατιωτικοί φωτογράφοι(Army Film and Photographic Unit/ A.F.P.U): Lambton-Cyril Burn, Oulds C. D.,
Hopkinson Peter /φωτοκινηματογραφιστης, Herbert Mc Williams
Murrey Smith
Εγγλέζοι φωτοδημοσιογράφοι: Gilmor G. R.
Αμερικάνοι φωτογράφοι: Kessel Dmitri
η ερευνα συνεχιζεται
Μ Κασιμάτης/ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΣ https://www.youtube.com/watch?v=_42hYp2YQxw

Τα Δεκεμβριανά (1944)

Ξεκίνησαν στις 3 Δεκεμβρίου 1944 με την αιματηρή κατάληξη του συλλαλητηρίου της Πλατείας Συντάγματος και τελείωσε τυπικά με την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας στις 12 Φεβρουαρίου 1945. Ήταν το προανάκρουσμα του Εμφυλίου Πολέμου (1946 – 1949). https://www.youtube.com/watch?v=lJY3Q_KDRo8Η αντιπαράθεση αυτή προήλθε από το κενό εξουσίας, που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μετά την αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων κατοχής τον Οκτώβριο του 1944. Το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, υπό την καταλυτική επιρροή του ΚΚΕ και με νωπές τις αντιστασιακές δάφνες της Κατοχής, είχε ένα καλά συγκροτημένο στρατιωτικό σώμα και διεκδικούσε μερίδιο στην εξουσία, αν όχι όλη την εξουσία. Απέναντί του οι αστικές δημοκρατικές δυνάμεις ήταν τελείως αδύναμες να του αντιπαρατεθούν, όντας σχεδόν 9 χρόνια εκτός εξουσίας (Δικτατορία Μεταξά, Κατοχή), ενώ μεγάλος μέρος του κρατικού μηχανισμού έφερε τη στάμπα του δοσίλογου. Η συνδρομή των Βρετανών, που διατηρούσαν δυνάμεις στην Ελλάδα ως συμμαχική δύναμη, ήταν εκ των ων ουκ άνευ για την επιβίωση της αστικής δημοκρατίας. Στην υπόλοιπη Ευρώπη και στον Ειρηνικό συνεχιζόταν με σφοδρότητα ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, αν και η ζυγαριά έκλεινε υπέρ των Συμμάχων.

Στις 18 Οκτωβρίου 1944 έφθασε στην Αθήνα ο Γεώργιος Παπανδρέου και δύο μέρες αργότερα σχημάτισε την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, στην οποία συμμετείχαν και έξι ΕΑΜικοί Υπουργοί. Ένα από τα πρώτα ζητήματα που έπρεπε να επιλύσει η νέα κυβέρνηση ήταν η αποστράτευση των αντιστασιακών οργανώσεων και η δημιουργία εθνικού στρατού. Στις 5 Νοεμβρίου ο Γεώργιος Παπανδρέου ανακοίνωσε ότι ύστερα από τη συνεργασία που είχε με τον στρατηγό Σκόμπι (επικεφαλής των Βρετανικών Δυνάμεων στην Ελλάδα), ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ θα αποστρατεύονταν ως τις 10 Δεκεμβρίου 1944.

Όμως, η απόφαση αυτή δεν άρεσε στο ΚΚΕ, καθώς μία ενδεχόμενη αποστράτευση του ΕΛΑΣ θα του αφαιρούσε ένα ισχυρό χαρτί στην πρόθεσή του να επιβάλει στην Ελλάδα ένα κομμουνιστικό καθεστώς σοβιετικού τύπου. Στις 20 Νοεμβρίου το Πολιτικό Γραφείο πήρε την απόφαση να αντιπαρατεθεί με τις αστικές δυνάμεις και τους Άγγλους.

Οι διαπραγματεύσεις για την αποστράτευση του ΕΛΑΣ ναυάγησαν στις 28 Νοεμβρίου και την 1η Δεκεμβρίου οι Υπουργοί του ΕΛΑΣ αποχώρησαν από την κυβέρνηση Παπανδρέου.
Σε μια επίδειξη ισχύος, το ΕΑΜ διοργανώνει την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου ένα μεγάλο παναθηναϊκό συλλαλητήριο στην Πλατεία Συντάγματος, παρά την κυβερνητική απαγόρευση. Υπολογίζεται ότι πήραν μέρος πάνω από 100.000 άνθρωποι, ενώ κάποιοι ιστορικοί τους ανεβάζουν και στις 500.000.

Το συλλαλητήριο βάφτηκε στο αίμα, καθώς οι διαδηλωτές δέχθηκαν καταιγισμό πυρών από την πλευρά των δυνάμεων ασφαλείας, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 30 άτομα και να τραυματισθούν 148. Για το “ποιος ήρξατο χειρών αδίκων” υπάρχουν τρεις εκδοχές, α) ότι πυροβόλησε κάποιος από το πλήθος, με αποτέλεσμα να απαντήσουν οι αστυνομικές δυνάμεις, β) ότι πυροβόλησε απρόκλητα η αστυνομία και γ) ότι τα πυρά ήταν βρετανικά για τη δημιουργία προβοκάτσιας. Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών: Ολόκληρο το ντοκιμαντέρ:
https://www.youtube.com/watch?v=AlaGFmnOjAI

Την επομένη, μετά τις κηδείες των θυμάτων, οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν, με τη συμμετοχή και δυνάμεων του εφεδρικού ΕΛΑΣ. Το ΕΑΜ συγκρότησε νέα διαδήλωση, με αποτέλεσμα να υπάρχουν και άλλοι νεκροί. Το ίδιο βράδυ, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου υπέβαλε την παραίτησή του, αλλά μεταπείστηκε από τους Άγγλους και παρέμεινε στη θέση του.

Η πλάστιγγα άρχισε να γέρνει με το μέρος του ΕΛΑΣ, που έλεγχε σχεδόν όλη την Αθήνα, εκτός από το κέντρο της πρωτεύουσας. Οι δυνάμεις του ανέρχονταν σε περίπου 20.000 άνδρες. Η κυβέρνηση Παπανδρέου μπορούσε να υπολογίζει σε λίγους χωροφύλακες και αστυφύλακες, σε κάποιους ταγματασφαλίτες, στην 3η Ορεινή Ταξιαρχία, που είχε έλθει με δάφνες από το Ρίμινι και έδρευε στο Γουδί και φυσικά στη βρετανική δύναμη υπό τον Σκόμπι, που ήταν και η καλύτερα εξοπλισμένη από όλους τους εμπλεκόμενους. Σύνολο 7.500 άνδρες. Τα πρώτα επίκαιρα μετά την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς στις 12 Οκτωβρίου 1944. Παραγωγή Φίνος Φιλμ https://www.youtube.com/watch?v=LdbVrr8HjYM

«Μη διστάσεις να ενεργήσεις σαν να ήσουν σε κατακτημένη πόλη, όπου γίνεται μια τοπική εξέγερση» τηλεγραφεί στον Σκόμπι, ο βρετανός πρωθυπουργός Γουίνστον Τσόρτσιλ, που δεν διανοείτο ότι θα έχανε την Ελλάδα από τη σφαίρα επιρροής της Μεγάλης Βρετανίας.

Την είχε κερδίσει με σκληρά παζάρια από τον Στάλιν στην περίφημη «Συμφωνία των Ποσοστών», που υπογράφτηκε στη Μόσχα στις 9 Οκτωβρίου.Από την πλευρά του, ο σοβιετικός ηγέτης τήρησε τον λόγο του, αποφεύγοντας να κατηγορήσει τον Τσόρτσιλ για ανάμιξη στις εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας, όπως έκαναν οι Αμερικανοί, αλλά δεν αποθάρρυνε την ηγεσία του ΚΚΕ, η οποία δεν γνώριζε το «παζάρι της Μόσχας» και πίστευε βάσιμα σε “συντροφική βοήθεια”. https://www.youtube.com/watch?v=xWhzx7skFwo

Η πρόθεση του ΕΛΑΣ στη Μάχη της Αθήνας ήταν να αφοπλίσει όσα αστυνομικά τμήματα αντιστέκονταν. Ιδιαίτερα σκληρές μάχες δόθηκαν στην περιοχή Μακρυγιάννη για τον έλεγχο του Συντάγματος Χωροφυλακής που έδρευε εκεί (6 – 11 Δεκεμβρίου 1944).

Τελικά, οι αμυνόμενοι άντεξαν και από τα μέσα Δεκεμβρίου η κατάσταση άρχισε να αλλάζει υπέρ των κυβερνητικών δυνάμεων, μετά και τις νέες ενισχύσεις των Βρετανών από την Ιταλία. Κατά τη διάρκεια των «Δεκεμβριανών» έδρασε η διαβόητη οργάνωση του ΚΚΕ “ΟΠΛΑ” (Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών), μέλη της οποίας βαρύνονται με πολλούς φόνους, όχι μόνο αντιπάλων, αλλά και αριστερών αντιφρονούντων, όπως Τροτσκιστών.

Ο Τσόρτσιλ πίστευε ότι το ελληνικό πρόβλημα δεν μπορούσε να λυθεί με στρατιωτικά μέσα, αλλά μόνο με πολιτικά. Γι’ αυτό, ανήμερα των Χριστουγέννων, ήλθε στην Αθήνα. https://www.youtube.com/watch?v=L9km1I5tuaY

Σε αλλεπάλληλες συσκέψεις στο Υπουργείο Εξωτερικών (26 – 27 Δεκεμβρίου), στις οποίες συμμετείχαν και εκπρόσωποι του ΕΑΜ, αποφασίστηκε να ζητηθεί από τον εξόριστο Βασιλιά Γεώργιο Β’ να ορίσει Αντιβασιλέα και συγκεκριμένα τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Δαμασκηνό (Παπανδρέου). Ήταν μια ευφυής κίνηση του Άγγλου πολιτικού για να κρατήσει ενωμένες τις αστικές δυνάμεις, με τη γεφύρωση του χάσματος φιλομοναρχικών και βενιζελογενών δημοκρατικών.

Στα πολιτικά ζητήματα υπήρξε πλήρης διαφωνία. Ο Σιάντος απαίτησε να δοθούν στο ΕΑΜ σχεδόν τα μισά Υπουργεία, να διωχθούν από τον κρατικό μηχανισμό οι δωσίλογοι, να διαλυθεί η Χωροφυλακή, να γίνει δημοψήφισμα για το πολιτειακό το Φεβρουάριο και εκλογές τον Απρίλιο. Οι όροι, αρκούντως μαξιμαλιστικοί, απορρίφθηκαν απ’ όλους τους πολιτικούς, καθώς πίστευαν ότι θα οδηγούσαν σε κομμουνιστικοποίηση του κράτους.

Το ΚΚΕ έδειξε αδιαλλαξία, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι η έλευση του Τσόρτσιλ στην Αθήνα ήταν ένδειξη αδυναμίας και δεν προχώρησε σε ένα συμβιβασμό, που θα του επέτρεπε να διασώσει τις δυνάμεις του και να αποκτήσει σημαντικό μερίδιο της εξουσίας. Μπορούσε να νικήσει ο ΕΛΑΣ στα Δεκεμβριανά το 1944; https://www.youtube.com/watch?v=Rzy4Fx5XNZE

Στις 30 Δεκεμβρίου, ο βασιλιάς ενέδωσε στις αφόρητες πιέσεις των Βρετανών και ανακοίνωσε το διορισμό του Δαμασκηνού ως Αντιβασιλέα και την πρόθεσή του να επιστρέψει στην Ελλάδα, μόνο αν το θελήσει ο λαός. Ο Γεώργιος Παπανδρέου παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία και στις 3 Ιανουαρίου 1945 τον διαδέχθηκε ο Νικόλαος Πλαστήρας, που κυβέρνηση χωρίς τη συμμετοχή ΕΑΜικών υπουργών.

Στις 5 Ιανουαρίου 1945 οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Αθήνα, υπό την πίεση των υπέρτερων κυβερνητικών και βρετανικών δυνάμεων. Στις 11 Ιανουαρίου ο ΕΛΑΣ υπέγραψε ανακωχή με τους Βρετανούς και στις 12 Φεβρουαρίου 1945 έληξαν και τυπικά τα «Δεκεμβριανά», με τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Το ΕΑΜ είχε ηττηθεί στρατιωτικά και πολιτικά.

ΒΑΡΚΙΖΑ / Αφοπλισμός του ΕΛΑΣ / Συγκλονιστικό ντοκουμέντο https://www.youtube.com/watch?v=La3xXJXGOy4

Το τι θα ακολουθούσε από τις διαπραγματεύσεις στη Βάρκιζα, το είχε προβλέψει ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης.

Ο Άρης, αρνούμενος να εφαρμόσει την συμφωνία της Βάρκιζας, στην επιστολή του προς την ΚΕ του ΚΚΕ, στις 24 Μάρτη 1945, έγραφε: «Όπως πιστεύω, θα έχετε πειστεί και εσείς τώρα πως οι Έλληνες αντιδραστικοί και οι Άγγλοι κατακτητές δεν έχουν καμιά πρόθεση να εφαρμόσουν έστω κι αυτή την ετεροβαρή,επιζήμια στα συμφέροντα του λαού μας και μη δίδουσα καμιά εγγύηση (…) για το σεβασμό των ελευθεριών του λαού μας, συμφωνία της Βάρκιζας. Οι παραβάσεις είναι καθημερινές και σοβαρές».

Η υπογραφή στην συμφωνία, μπήκε στις 12 Φεβρουαρίου 1945.

Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας ένα πρωτοφανές όργιο τρομοκρατίας σαρώνει όλη τη χώρα.
Με την συμπλήρωση ενός χρόνου από την υπογραφή στη Βάρκιζα και από τον αφοπλισμό του ΕΑΜ, στις 12/2/1946, δημοσιεύεται και κατατίθεται στον ΟΗΕ ο απολογισμός της κρατικής καταστολής, της βρετανικής κατοχής και της δράσης των 206 μοναρχοφασιστικών συμμοριών που λεηλατούν τη χώρα: Νεκροί: 1.289. Τραυματίες: 6.671. Βασανισθέντες: 31.632. Συλληφθέντες:84.931. Βιασμένες γυναίκες: 165. Ληστείες: 6.567. Επιδρομές σε τυπογραφεία: 572. Καταδιωκόμενοι δημοκρατικοί πολίτες: Πάνω από 100.000.