Το μεταναστευτικό κρύβει και… άσσους

Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα στα όρια της χρεοκοπίας και της φτώχειας, αδυνατώντας να διαμορφώσει τις βάσεις μιας σύγχρονης και παραγωγικής οικονομίας. Η συνεχής εισροή των προσφύγων, χωρίς την παραμικρή στήριξη από την Ευρώπη, έχουν δυσκολέψει το βιοτικό επίπεδο της χώρας, έχουν δημιουργήσει μεγάλο δημοσιονομικό κόστος και αβεβαιότητα. Παρόλα αυτά, οι οικονομολόγοι είναι αισιόδοξοι.

Τόσο η διεθνής όσο και η ελληνική βιβλιογραφία δείχνουν ότι στις αναπτυγμένες χώρες η εισροή μεταναστών και προσφύγων αποτελεί παράγοντα της οικονομικής ανάπτυξης. Η εισροή ανειδίκευτων μεταναστών εφ’ όσον δεν υποκαθιστούν, αλλά συμπληρώνουν την απασχόληση γηγενών, μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών. Η εισροή ειδικευμένων μεταναστών μπορεί να οδηγήσει σε εξέλιξη την επιστημονική έρευνα και να έχει ευνοϊκές επιπτώσεις στην οικονομία.

Το ερώτημα το οποίο τίθεται το τελευταίο διάστημα, είναι κατά πόσο η εισροή προσφύγων προωθεί ή εμποδίζει την ανάπτυξη στην Ελλάδα.

Πρόσφυγες και αγροτική οικονομία

Οι περισσότερες μελέτες δίνουν έμφαση στις ευνοϊκές επιπτώσεις της εισροής προσφύγων και μεταναστών στην ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας της υπαίθρου. Παρά τη μείωση του αγροτικού πληθυσμού και το γεγονός ότι από τα τέλη της δεκαετίας του ΄90 κάθε χρόνο καταστρέφεται ένα μέρος της παραγωγής εξ αιτίας των καιρικών συνθηκών η αγροτική οικονομία και η ελληνική ύπαιθρος έχουν αναζωογονηθεί χάρη στους μετανάστες κανονικούς και μη.

Σχέσεις εισροής προσφύγων και παραγωγικότητας

Η εισροή προσφύγων έχει επιπτώσεις στην παραγωγικότητα της εργατικής δύναμης των επιχειρήσεων της χώρας υποδοχής. Συνήθως χρησιμοποιούνται ως εργατική δύναμη χαμηλής ειδίκευσης και λαμβάνουν χαμηλές αμοιβές. Όταν διαθέτουν υψηλές τεχνικές δεξιότητες και προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της χώρας υποδοχής, η συμβολή τους στην άνοδο της παραγωγικότητας της οικονομίας είναι θετική. Στο βαθμό που η παραγωγικότητα της εργασίας τους είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από τις αποδοχές τους το όφελος της οικονομίας υποδοχής είναι μεγάλο.

Εισροή προσφύγων και κατανάλωση

Οι πρόσφυγες συμβάλλουν στην αύξηση της κατανάλωσης. Αυξάνουν τη ζήτηση ορισμένων βασικών καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών (διατροφή, ένδυση, κατοικία, κ.λπ.) διότι ζώντας στη χώρα ξοδεύουν για να φάνε, να ντυθούν, να αγοράσουν για τους ίδιους και τους δικούς τους καταναλωτικά αγαθά διάρκειας. Επομένως, συμβάλλουν στην αύξηση της ιδιωτικής καταναλωτικής ζήτησης και συμμετέχουν στη μεγέθυνση της συνολικής κατανάλωσης.

Εισροή προσφύγων και επενδύσεις

Είναι γνωστό ότι κλειδί για την ανάπτυξη, τις θέσεις εργασίες και την ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας αποτελούν οι επενδύσεις, από γηγενείς και ξένους.

Από το 1997 έως το 2003 οι ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα μειώθηκαν, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξουσα εκροή επενδύσεων, με τη στροφή πολλών κεφαλαίων ξένων προς τις οικονομίες των 10 νέων χωρών της ΕΕ και ελληνικών επενδύσεων με κατεύθυνση τις Βαλκανικές χώρες.

Όχι μόνο οι ξένοι αποφεύγουν να κάνουν παραγωγικές επενδύσεις στην Ελλάδα, αλλά και αρκετοί Έλληνες επιχειρηματίες κλείνουν τα εργοστάσια και μετακομίζουν τις επιχειρήσεις τους στο εξωτερικό. Αντί να επενδύουν και να δημιουργούν θέσεις εργασίας στην Ελλάδα, προσφέρουν απασχόληση και εισοδήματα σε άλλες χώρες αυξάνοντας την ανεργία στη δική τους.

Όσον αφορά στις σχέσεις εισροής προσφύγων – μεταναστών και επενδύσεων στη χώρα υποδοχής, μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι προσφέρει μακροπρόθεσμα αύξηση των επενδύσεων.

Η αύξηση της ζήτησης που δημιουργεί η δουλεία των μεταναστών – προσφύγων καθιστά κερδοφόρες επιχειρήσεις, οι οποίες ωθούνται σε νέες επενδύσεις. Εάν η μετανάστευση δημιουργεί επενδυτικές ευκαιρίες η παραγωγή θα αυξηθεί και μαζί μ’ αυτήν η απασχόληση των γηγενών.

Πρόσφυγες και ασφαλιστικό

Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν 2.630.000 συνταξιούχοι και 3.300.000 που είναι οικονομικά μη ενεργοί πολίτες, με τη σχέση εργαζόμενου προς συνταξιούχο να διαμορφώνεται στο 1,3 προς 1. Για να συντηρηθεί στοιχειωδώς η ευστάθεια σε ένα ασφαλιστικό σύστημα η αναλογία πρέπει να είναι 3,5 προς 1.

Η Ελλάδα πρέπει να έχει 8.500.000 εργαζόμενους και 2.650.000 συνταξιούχους. Σήμερα ο συνολικός αριθμός των απασχολούμενων είναι 3.530.000 και αν ακόμη έβρισκαν αύριο δουλειά οι άνεργοι (1.200.000) θα είχαμε συνολικά 4.730.000 απασχολούμενους. Συνεπώς, θέλουμε περίπου 2.300.000 νέους εργαζόμενους στην παραγωγική βάση της οικονομίας.

Η χώρα χρειάζεται τουλάχιστον 7.000.000 εργαζόμενους για να έχει βιώσιμο ασφαλιστικό τις επόμενες δεκαετίες και ο σημερινός αριθμός των απασχολούμενων είναι ακριβώς ο μισός. Είναι δεδομένο λοιπόν ότι για να έχουν σύνταξη οι σημερινοί 40άρηδες-50άρηδες θα χρειαστεί τεράστιος αριθμός νέων εργαζομένων, που μπορεί να προέλθει μόνο από τους μετανάστες ή τους πρόσφυγες. 

Αναδημοσίευση από το 107ο φύλλο της εφημερίδας Finance & Markets Voice, που κυκλοφόρησε στις 14 Απριλίου 2016.