Οι 100 ημέρες του τυφώνα Τραμπ “απειλούν” τα πεπραγμένα Ομπάμα

Στη νικητήρια ομιλία του, το βράδυ της 9ης Νοεμβρίου, ο Ντόναλντ Τραμπ θέλησε να καθησυχάσει την προβληματισμένη αμερικανική κοινωνία και τη φοβισμένη διεθνή κοινότητα με ένα μήνυμα ενότητας, εμπλουτισμένο με κάποια ψήγματα συναίνεσης.

Το πόσοι πείστηκαν από αυτό και τη διαφοροποίηση του «υποψηφίου Τραμπ» από τον «πρόεδρο Τραμπ» είναι σχετικό, αν λάβουμε υπόψη και τις… εορταστικές διαδηλώσεις που θα συνοδεύσουν την ορκωμοσία του.

Ωστόσο, θα έχουμε, την ευκαιρία να το διαπιστώσουμε σε πραγματικές συνθήκες από αύριο, με την επίσημη έναρξη της διακυβέρνησής του.

Ο ρόλος των ομοϊδεατών του

Το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, από την πλευρά του, έχει κάνει ότι μπορεί για να αμβλύνει τις εντυπώσεις, προσπαθώντας και το ίδιο να μειώσει το χάσμα που είχε δημιουργήσει προεκλογικά από τον επίσημο μονομάχο του.

Η γραμμή του είναι πως ο κ. Τραμπ, ως πραγματιστής επιχειρηματίας, θα αντιμετωπίσει τα νέα του καθήκοντα με τον ανάλογο ρεαλισμό και, άρα, με πιθανές… κωλοτούμπες, όπου χρειαστεί. Ωστόσο, εκεί που δεν θέλει ή δεν μπορεί, οι μηχανισμοί της Ουάσιγκτον και του Κογκρέσου θα παρεμβαίνουν για να του… τραβούν το αυτί.

Δεξιόστροφη αλλαγή

Θεωρητικά, το τελευταίο ακούγεται καθησυχαστικό, ωστόσο το αν θα λειτουργήσει πρακτικά, θα φανεί μόνο στην πορεία. Λευκός Οίκος και κόμμα έχουν αρκετά κοινά σημεία για να δημιουργήσουν έναν κοινό παρανομαστή και να πορευτούν προς μία, σαφώς, δεξιόστροφη αλλαγή της κυβερνητικής πολιτικής σε θέματα κλειδιά, όπως η οικονομία, η φορολογία, το κράτος πρόνοιας και το περιβάλλον.

Από το επιτελείο του νέου προέδρου μεταδίδεται, δε, σαφώς η πρόθεσή του για μία χιονοστιβάδα προεδρικών διαταγμάτων μέσα στις πρώτες 100 ημέρες, με τις οποίες θα αναστρέψει όσες από τις πρωτοβουλίες του Μπάρακ Ομπάμα μπορεί.

Απουσιάζουν τα… ροδοπέταλα

Με την τακτική αυτή, εξάλλου, ο κ. Τραμπ με το γνωστό, διόλου διακριτικό τρόπο του, θα θελήσει από νωρίς να καταστήσει σαφές το ποιος είναι το αφεντικό και να υπενθυμίσει σε φίλους και εχθρούς ότι δεν υπακούει στις νόρμες και τα… κουτάκια του συστήματος.

Με μόνη διαφορά, ωστόσο, ότι ούτε το κατεστημένο θα υποχωρήσει εύκολα όπου… στριμωχθεί, με το πλεονέκτημα παγιωμένων κεκτημένων δεκαετιών στον τρόπο που λειτουργεί η Ουάσιγκτον.

Υπό την έννοια αυτή, δεν είναι απαραίτητο ότι θα έχουμε μία αγαστή σχέση μεταξύ κοινοβουλευτικής και εκτελεστικής εξουσίας, με αισθητά λιγότερες συγκρούσεις και διαφωνίες από ότι είχαμε, για παράδειγμα, μεταξύ Ρεπουμπλικανικού Κογκρέσου και Δημοκρατικού προέδρου, επί Μπάρακ Ομπάμα.

Τους χωρίζει η… Ρωσία

Ο πρώτος καυγάς του Ντόναλντ Τραμπ με το νέο Κογκρέσο «φούντωσε» πριν καν αναλάβει προεδρικά καθήκοντα, με αφορμή το καυτό ζήτημα της Ρωσίας.

Ο κ. Τραμπ δεν έχει κρύψει την πρόθεσή του να αλλάξει στρατηγική έναντι της Ρωσίας και να άρει τις κυρώσεις. Το είπε προεκλογικά, το επανέλαβε πολλάκις και μετεκλογικά και φαίνεται ότι σχεδιάζει να το αποδείξει άμεσα, αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που θέλουν το πρώτο ταξίδι του στο εξωτερικό να αφορά συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν.

Η συγκεκριμένη πληροφορία, που μεταδόθηκε από τους Sunday Times, δεν επιβεβαιώθηκε, ούτε διαψεύστηκε, όμως άναψε… φωτιές στην Ουάσιγκτον. Το δημοσίευμα υποστήριζε ότι ο νέος πλανητάρχης σκοπεύει να οργανώσει άμεσα συνάντηση με τον Ρώσο ομόλογό του, στο «ουδέτερο» έδαφος της Ισλανδίας (στα πρότυπα της συνάντησης Ρήγκαν-Γκορμπατσόφ στο Ρέικιαβικ, το 1986) με σκοπό να βάλει σε νέα τροχιά τις διμερείς σχέσεις και να φτάσει σε deal για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων και την άρση των κυρώσεων.

Σήκωσαν μπαϊράκι

Όμως, η πρόθεσή του δεν έχει βρει ευήκοα ώτα από το Κογκρέσο. Και δεν μιλάμε μόνο για τους Δημοκρατικούς, αλλά και για μεγάλο τμήμα των Ρεπουμπλικάνων.

Η σπάνια, δε, διακομματική συναίνεση στα έδρανα της Βουλής, αναφορικά με την τήρηση σκληρής στάσης έναντι της Ρωσίας, φάνηκε καθαρά από τον τρόπο με τον οποίο η αρμόδια επιτροπή πέρασε… γενεές δεκατέσσερις τον υποψήφιο υπουργό Εξωτερικών, Ρεξ Τίλερσον, για τις στενές σχέσεις του με το Κρεμλίνο, στις πρώτες ακροάσεις για την εξέταση του διορισμού του για το πόστο.

Πόλεμος συμφερόντων

Η διαφοροποίηση Κογκρέσου και Λευκού Οίκου είναι σαφής και σε άλλα ζητήματα. Διάσταση απόψεων υπάρχει και στο ακανθώδες ζήτημα της εμπορικής πολιτικής, με αφορμή την πρόθεση του κ. Τραμπ να επαναδιαπραγματευτεί τις διεθνείς εμπορικές συνθήκες, τύπου NAFTA, και να επιβάλει υπέρογκους δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα από χώρες, όπως το Μεξικό και η Κίνα, για να στηρίξει την εγχώρια παραγωγή.

Οι Ρεπουμπλικάνοι δεν τρέφουν φιλικά αισθήματα προς το Πεκίνο. Όμως, είναι ένα κόμμα με στενές διασυνδέσεις με την αγορά και τους επιχειρηματίες, στους οποίους βασίζεται, εξάλλου, για να χρηματοδοτηθούν οι προεκλογικές εκστρατείες επανεκλογής βουλευτών και γερουσιαστών.

Υπό την έννοια αυτή πρωτοβουλίες που μπορεί να αλλάξουν το status quo στην εμπορική αγορά, θίγοντας ισορροπίες και εταιρικά συμφέροντα, δεν θα περάσουν εύκολα από το λόφο του Καπιτωλίου, ακόμη και αν συνοδευτούν με δώρα και ανταλλάγματα, όπως ενδεικτικά την υπόσχεση του κ. Τραμπ για φορολογικές αλλαγές και ελάφρυνση των φόρων για τις επιχειρήσεις.

Μεγάλες αλυσίδες λιανικής που βασίζονται σε φτηνά κινεζικά προϊόντα και πολυεθνικές που φοβούνται τα κινεζικά αντίποινα έχουν συντονιστεί για να κινητοποιήσουν το Κογκρέσο ώστε να βάλει… μυαλό στον κ. Τραμπ. Στο ίδιο μήκος κύματος και συντηρητικά ΜΜΕ, όπως το Fox News, που διαλαλεί την εκτόξευση των τιμών λιανικής και την επιβάρυνση των νοικοκυριών.

Καυτά ζητήματα

Ανάλογη είναι η περίπτωση και του μεταναστευτικού, για το οποίο και τα ίδια τα κόμματα είναι διχασμένα, αναλόγως με την ιδεολογική ταυτότητα και τη γεωγραφική/εθνολογική προέλευση του κάθε βουλευτή. Έχοντας προεκλογικά κάνει… σημαία του το περίφημο τοίχος με το Μεξικό, ο κ. Τραμπ δεν μπορεί προφανώς να κάνει πίσω.

Όμως, οι Λατίνοι του Καπιτωλίου έχουν ανέβει στα… κάγκελα και η διάσταση απόψεων είναι σαφής και στους νομοθέτες που προέρχονται από πολιτείες και περιφέρειες κοντά στα σύνορα. Εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι και το υπέρογκο κόστος κατασκευής, για το οποίο απαιτείται η έγκριση του Κογκρέσου.

Μην ξεχνάμε, άλλωστε ότι, όλα τα δημόσια κονδύλια περνούν από το Κογκρέσο και αυτό αφορά και συνολικά τα φιλόδοξα σχέδια του νέου προέδρου για μεγάλα έργα υποδομής, που θα τονώσουν την οικονομία, αλλά που, προφανώς, θα δοκιμάσουν τους άφθονους οπαδούς της δημοσιονομικής ορθότητας στις τάξεις των συντηρητικών.

«Τρικλοποδιές» από Δημοκρατικούς

Οι Δημοκρατικοί μειονεκτούν αριθμητικά σε Βουλή και Γερουσία, όμως δεν πρόκειται να καταθέσουν τα όπλα στην προσπάθειά τους να εμποδίσουν τον Ντόναλντ Τραμπ να αναιρέσει το έργο του προκατόχου του, Μπαράκ Ομπάμα.

Σε πρώτη φάση, ο άμεσος στόχος που έχουν θέσει είναι να καθυστερήσουν στο έπακρο τη διαδικασία έγκρισης των διορισμών των νέων υπουργών από το Κογκρέσο, εγείροντας ενστάσεις και εμπόδια. Η επίθεσή τους εστιάζεται, κυρίως, σε οκτώ συγκεκριμένα ονόματα σε υπουργεία πρώτης γραμμής (Εξωτερικών, Δικαιοσύνης, Προϋπολογισμού, Υγείας κ.λπ.), παράλληλα με την επικοινωνιακή αποδόμησή τους μέσα από φιλικά ΜΜΕ.

Άρση του Κανόνα Βόλκερ

Το ξεφούσκωμα της Wall Street αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο η ικανοποίηση έδωσε τη θέση της στον προβληματισμό της αγοράς για τα όσα θέλει να πράξει, αν καταφέρει να τα πράξει και υπό ποιες συνθήκες, ο κ. Τραμπ.

Ανάμεσα, ωστόσο, στους επιμέρους επιχειρηματικούς κλάδους, ένας φαίνεται να ξεχωρίζει, από τώρα, ως κερδισμένος της νέας εποχής: πρόκειται για τον τραπεζικό και ευρύτερο χρηματοπιστωτικό κλάδο. Και αυτό διότι οι ευνοϊκές ιδέες του κ. Τραμπ βρίσκουν σύμφωνο και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα αυξάνοντας κάθετα τις πιθανότητες νομοθέτησής τους.

Ο κ. Τραμπ θέλει ουσιαστικά να άρει τους αυστηρούς κανόνες που διέπουν τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης Dodd-Frank και, δη, τον περίφημο Κανόνα Βόλκερ, που απαγορεύει στις τράπεζες να «τζογάρουν» σε κερδοσκοπικά παιχνίδια και επενδύσεις ρίσκου με τα κεφάλαια των καταθέσεων.

Πρόκειται για τη μεταρρύθμιση που δρομολογήθηκε, μετά την κρίση του 2008, για να προστατέψει τους καταναλωτές από μία νέα Lehman Brothers, αλλά που οι τράπεζες απεχθάνονται, διότι τους στερεί πιθανά σημαντικά κέρδη. Δεν είναι τυχαίο ότι η προοπτική κατάργησης της έχει κρατήσει ζωντανό το ράλι στις τραπεζικές μετοχές και, δη, σε ομίλους όπως η Goldman Sachs και η Morgan Stanley.

Κριτική στην Fed

Πάντως, σε μία χρονιά που η πορεία της αγοράς θα συνεχίσει να συνδέεται και με τις αποφάσεις της Fed, αναφορικά με την περαιτέρω άνοδο των επιτοκίων, το κλίμα θα επηρεαστεί και από τις σχέσεις του νέου Λευκού Οίκου με τη διοίκηση της τράπεζας.

Η Fed λειτουργεί ανεξάρτητα, όμως η ηγεσία της ορίζεται από τον πρόεδρο και τόσο η θητεία της Τζάνετ Γέλεν όσο και του νούμερο δύο, Στάνλεϊ Φίσερ, λήγει στις αρχές του 2018. Ο κ. Τραμπ έχει ασκήσει δριμύτατη κριτική κατά της κυρίας Γέλεν, διαφωνώντας με την επιτοκιακή πολιτική και η ίδια, πρόσφατα, παραδέχτηκε ότι ο χρόνος της στο πόστο οδεύει προς το τέλος του.