Χρυσός Χαλκιδικής: Η πληγή έμεινε ανοικτή

Τελείωσε, λοιπόν, με μια απόφαση διαιτησίας, αυτό το θλιβερό σίριαλ με την επένδυση της καναδικής Eldorado στην Χαλκιδική, που έχει κάνει αρκετή ζημιά στην εικόνα της χώρας ως επενδυτικού προορισμού;

Δυστυχώς, θετική απάντηση δεν μπορεί να δοθεί, ακόμη, σε αυτό το ερώτημα. Η απόφαση της διαιτησίας επιτρέπει στην καναδική εταιρεία να παραμείνει στην Ελλάδα και να συνεχίσει τις επενδύσεις της, αλλά για να πάνε όλα καλά και να μην επαναληφθούν στο μέλλον οι αντιπαραθέσεις με το Δημόσιο οι Καναδοί θα πρέπει να αποδείξουν ότι μπορούν να κάνουν αυτό που υποσχέθηκαν: παραγωγή χρυσού με μέθοδο φιλική στο περιβάλλον.

Η Eldorado έχει αναλάβει τη συμβατική υποχρέωση να δημιουργήσει στη Χαλκιδική μια μονάδα παραγωγής χρυσού με μια πυρομεταλλουργική τεχνική, την ακαριαία τήξη, που δεν έχει εφαρμοσθεί ως τώρα σε μεταλλεύματα όπως αυτά του ελληνικού χώρου.

Αυτή η δέσμευση έχει αναληφθεί από χρόνια, πριν ακόμη εξαγοράσει την Ελληνικός Χρυσός η EldoradoGold. Διότι το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει απαγορεύσει τη χρήση χημικών για την παραγωγή χρυσού, ως πρακτική επικίνδυνη για το περιβάλλον, με αποτέλεσμα να μείνει ανοικτός μόνο ο δρόμος της πυρομεταλλουργίας, που θεωρείται ασφαλέστερη, επειδή δεν παράγονται τοξικά απόβλητα.

Το πρόβλημα ως τώρα, με το οποίο ασχολήθηκε η διαιτησία, ήταν ότι η Eldorado δεν είχε εκπληρώσει τη συμβατική υποχρέωσή της να δημιουργήσει μια πειραματική μονάδα παραγωγής χρυσού με ακαριαία τήξη στην Χαλκιδική, ώστε να αποδειχθεί σε πραγματικές συνθήκες ότι αυτή η τεχνική μπορεί να λειτουργήσει.

Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι αυτό έχει αποδειχθεί πειραματικά σε εργαστήρια της φινλανδικής Outokumpu, ενώ το Δημόσιο ισχυριζόταν ότι αυτό δεν είναι αρκετό και η Eldoradoπαραβιάζει τη σύμβασή της με το κράτος, κάτι που θα μπορούσε να φέρει ακόμη και την… εσχάτη των ποινών, δηλαδή να κηρυχθεί έκπτωτη.

Προς το παρόν, η διαιτησία δικαιώνει την Eldorado, κρίνοντας ότι οι παραλείψεις της δεν αποτελούν επαρκείς ενδείξεις για τη στοιχειοθέτηση παραβίασης της σύμβασης με το Δημόσιο. Ουσιαστικά, οι δικαστές λένε: «ας μείνει η εταιρεία στην Χαλκιδική και… βλέπουμε αν θα αποδείξει ότι μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της».

Άλλωστε, οι δικαστές ομόφωνα αναγνώρισαν ότι η εκμετάλλευση περιλαμβάνει ως αναπόσπαστο κομμάτι την κατασκευή εργοστασίου για την παραγωγή καθαρού χρυσού και, συνεπώς, ότι η μη παραγωγή καθαρού χρυσού αποτελεί παραβίαση της σύμβασης.

Πίσω από όλα αυτά κρύβεται, βεβαίως, μια πολύ μεγάλη συζήτηση σχετικά με το μοντέλο που θα ακολουθήσει η Ελλάδα για την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της: εδώ και δεκαετίες η Πολιτεία έχει κρίνει ότι ο ορυκτός πλούτος πρέπει να αξιοποιείται με την παραγωγή τελικών προϊόντων στην Ελλάδα και όχι απλώς με την εξαγωγή μεταλλευμάτων για να γίνει η κατεργασία τους σε άλλες χώρες.

Η εξαγωγή ενδιάμεσων προϊόντων (μεταλλευμάτων) δεν έχει αναπτυξιακή αξία για τη χώρα, αφού δεν ενσωματώνει μεγάλη προστιθέμενη αξία, ούτε μπορούν τα ενδιάμεσα προϊόντα να φορολογηθούν. Πρόκειται, κατ’ ουσίαν, για μια μορφή ληστρικής εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου, με μικρά οικονομικά οφέλη και υψηλό περιβαλλοντικό κόστος.

Η Eldorado, λοιπόν, καλείται τώρα να αποδείξει ότι μπορεί να πετύχει «καθαρή» περιβαλλοντικά βιομηχανική παραγωγή χρυσού, ώστε να έχει νόημα για την εθνική οικονομία η επένδυσή της. Όσο δεν στήνεται και δεν δουλεύει, με τον τρόπο που έχει συμφωνηθεί με το Δημόσιο, η μεταλλουργική μονάδα, τόσο η επένδυση της Eldorado θα παραμένει, στην πραγματικότητα, μετέωρη.