Eurobank: Δυνατή η επίτευξη συμφωνίας χωρίς επιβολή νέων οριζόντιων μέτρων

Σημαντικά περιθώρια για την επίτευξη συμφωνίας κυβέρνησης και τρόικας όσον αφορά τα θέματα του 2014 (δημοσιονομικό και χρηματοδοτικό κενό) χωρίς την επιβολή νέων οριζόντιων μέτρων, βλέπει η Eurobank στο τελευταίο δελτίο “7 Ημέρες Οικονομία”, αν και προειδοποιεί ότι περιορίζονται τα χρονικά περιθώρια αποφάσεων για το δημοσιονομικό κενό του 2014.

Οι αναλυτές της τράπεζας σημειώνουν ωστόσο ότι δεν αποκλείουν “στοχευμένες παρεμβάσεις για να επιτευχθεί ο στόχος του πρωτογενούς αποτελέσματος του 2014”.

Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρουν, “είναι αναγκαίο να ολοκληρωθεί σύντομα ο διάλογος για τον νέο φόρο στα ακίνητα έχοντας πάντα ως βασικούς άξονες τόσο την συγκέντρωση των απαραίτητων φορολογικών εσόδων όσο και την δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών. Ο νέος φόρος αν και δικαιότερος από το τέλος ηλεκτροδοτούμενων επιφανειών που θα αντικαταστήσει δεν παύει να αποτελεί ένα πρόσθετο και σημαντικό φορολογικό βάρος για τον φορολογούμενο. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να ολοκληρώσει τον δημόσιο διάλογο για το νέο νόμο σε προγενέστερη φάση ώστε να μην βρισκόμαστε τώρα αντιμέτωποι είτε με την επιλογή της επιβολής του τέλους ηλεκτροδοτούμενων επιφανειών για μια ακόμη χρονιά είτε με ένα επιπλέον δημοσιονομικό κενό (σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία σχετικά με το νέο φόρο). Παράλληλα, η αναδιάρθρωση του ευρύτερου δημοσίου τομέα και ο εξορθολογισμός των δαπανών αν είχε εφαρμοστεί αποτελεσματικά θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση του δημοσιονομικού κενού και σε συνεπακόλουθη μείωση των προσδοκώμενων εσόδων από το νέο φόρο ακινήτων”.

Ταυτόχρονα, η τράπεζα υπογραμμίζει ότι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος προϋποθέτει την συνέχιση βελτίωσης του ρυθμού αύξησης των φορολογικών εσόδων.

Όπως αναφέρει, “σύμφωνα με τα στοιχεία της  Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο  Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2013, το δημοσιονομικό ισοζύγιο σε ταμειακή, μη ενοποιημένη,  βάση ήταν αρνητικό (δημοσιονομικό έλλειμμα) στα €4,0 δισ. αλλά μειωμένο σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012 κατά €5,5 δισ. ή -58,0%. Το πρωτογενές ισοζύγιο σε ταμειακή, μη ενοποιημένη, βάση ήταν θετικό στα €1,5 δισ. αυξημένο κατά €0,1 δισ. ή 0,9% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012.

Η βελτίωση του  πρωτογενούς ισοζυγίου, αν και σημαντική, δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό στην κυβέρνηση. Το ζητούμενο από εδώ και πέρα είναι η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το σύνολο του 2013. Υπενθυμίζουμε ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης για το 2013 είναι €0,3 δισ. ή 0.2% του ΑΕΠ σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014.2, 3, 4

Δύο είναι τα κρίσιμα σημεία όσον αφορά τα έσοδα του προϋπολογισμού για την επίτευξη του παραπάνω στόχου. Το πρώτο σημείο έχει να κάνει με το ρυθμό αύξησης των φορολογικών εσόδων μέχρι το τέλος του 2013 ή με άλλα λόγια από την δυνατότητα των φορολογουμένων (το 2013 θα είναι η 6η συνεχόμενη χρονιά με αρνητικό ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ) να εκπληρώσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Για το εννεάμηνο, όπως γνωρίζουμε και από τα στοιχεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης τα αποτελέσματα δεν ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αφού:

-Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος (φυσικών και νομικών προσώπων) ήταν μειωμένα κατά -21,4% σε ετήσια βάση και -3,7% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16.

-Τα συνολικά έσοδα από τον ΦΠΑ ήταν μειωμένα κατά -9,7% σε ετήσια βάση και -0,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Εξαίρεση μόνο αποτελούν τα έσοδα από ΦΠΑ εκτός καπνού και πετρελαιοειδών (αύξηση 3,1% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ2013-16).

Βέβαια θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι τα έσοδα προ επιστροφών φόρων του Οκτωβρίου 2013 είναι αυξημένα κατά 24% έναντι του σχετικού μηνιαίου στόχου σύμφωνα με τις χθεσινές δηλώσεις του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών Χ. Σταϊκούρα.

Το δεύτερο  σημείο όσον αφορά τα έσοδα του προϋπολογισμού έχει να κάνει με το ρόλο και τις επιδόσεις της νεοσυσταθείσας Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Πολλές φορές έχουμε επισημάνει τόσο την χρησιμότητά της όσον αφορά την είσπραξη των φορολογικών εσόδων όσο και το γεγονός ότι ενεργοποιήθηκε σχετικά καθυστερημένα για να έχει σημαντικά αποτελέσματα μέσα στο 2013. Η πρόσφατη ανακοίνωση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων Χ. Θεοχάρη ήταν ενθαρρυντική για τα συνολικά φορολογικά έσοδα. Σύμφωνα με την Γενική Γραμματεία Δημόσιων Εσόδων, τον Σεπτέμβριο 2013 τα συνολικά φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν κατά 37,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο με αποτέλεσμα τη μείωση της απόκλισης των εσόδων από -5,7% το οκτάμηνο σε -1,4% στο εννεάμηνο. Η συγκεκριμένη επιτυχία οφείλεται στη βελτίωση των εισπράξεων από έμμεσους και άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών. Τον Σεπτέμβριο 2013 οι συνολικές εισπράξεις από έμμεσους και άμεσους φόρους παρελθόντων ετών ήταν €0,3 δισ. έναντι μόλις €0,1 δισ. την αντίστοιχη χρονική περίοδο του 2012.

Η συγκεκριμένη επίδοση όμως αποτελεί και μια ένδειξη για το τι θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί αν ή Γενική Γραμματεία Εσόδων είχε ενεργοποιηθεί νωρίτερα το 2012 ή ακόμη και το 2011. Οι προοπτικές για τις εισπράξεις φόρων παρελθόντων οικονομικών ετών (ο σχετικός στόχος στο ΜΠΔΣ2013-16 είναι για €3,3 δισ. στο τέλος του 2013) δεν είναι ευοίωνες με δεδομένες τις συνθήκες ρευστότητας στην οικονομία.

Επίσης, όπως ήδη  γνωρίζουμε και από τα στοιχεία της  Κεντρικής Κυβέρνησης, η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου μπορεί να αποδοθεί και σε μια σειρά από άλλους παράγοντες, όπως:

1. Τα έσοδα από τη μεταφορά των αποδόσεων των Ελληνικών ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες του Ευρωσυστήματος (Securities Market Programme – SMPs). Σύμφωνα με τις αποφάσεις των Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου 2012 και 28ης Ιουλίου 2013 τα συγκεκριμένα κεφάλαια (€1,5 δισ.) καταβλήθηκαν από τις Κεντρικές Τράπεζες των χωρών μελών. Τα συγκεκριμένα κεφάλαια δεν είχαν συμπεριληφθεί στον Προϋπολογισμό του 2013. Συνεπώς, για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα σχετικά με την πορεία των εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού έναντι των στόχων θα πρέπει να αφαιρέσουμε το συγκεκριμένο ποσό. Από τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2013 προκύπτει ότι Έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (προ επιστροφών φόρων) ήταν €36,1 δισ. μειωμένα κατά -1,5% σε ετήσια βάση αλλά αυξημένα κατά 2,2% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Αν αφαιρέσουμε τα έσοδα του προγράμματος SMP (€1,5 δισ.) τότε τα έσοδα προ επιστροφών φόρων στο θα ήταν €34,6 δισ. μειωμένα κατά μόλις -2,0% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Με άλλα λόγια, τα τακτικά (φορολογικά) έσοδα μειώθηκαν κατά -2,0% στην περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2013. Η εξέλιξη αυτή είναι ανησυχητική και μόνο αν μετριαστεί ο συγκεκριμένος ρυθμός τους επόμενους μήνες θα επιτευχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2013.

2. Η συνέχιση της πρακτικής της αναβολής επιστροφής των φόρων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης, τα καθαρά έσοδα για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2013 ανήλθαν σε €34,7 δισ. αυξημένα κατά 1,7% σε ετήσια βάση. Σε σύγκριση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 τα καθαρά έσοδα εμφανίζονται αυξημένα κατά 4,1%. Οι επιστροφές φόρων για τη συγκεκριμένη περίοδο ήταν μειωμένες τόσο σε ετήσια βάση κατά -40,9% όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του  ΜΠΔΣ 2013-16 κατά -26,6%. Αν υποθέσουμε ότι οι επιστροφές φόρων ήταν ίσες με τον στόχο ΜΠΔΣ 2013-16 τότε ο ρυθμός μεταβολής των καθαρών εσόδων θα ήταν -0,2% σε ετήσια βάση και 2,2% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Όπως έχουμε γράψει και στο παρελθόν η πρακτική της συγκράτησης των επιστροφών φόρων σε επίπεδα χαμηλότερα των στόχων του ΜΠΔΣ2013-16 μόνο προσωρινά οφέλη έχει. Οι μειωμένες επιστροφές φόρων τους εννιά πρώτους μήνες του έτους απλά αυξάνουν το ποσό που πρέπει να επιστραφεί τους υπόλοιπους μήνες. Σε αντίθετη περίπτωση θα επιβαρυνθούν με τα ποσά των εκκρεμών επιστροφών φόρων οι δημοσιονομικοί στόχοι του 2013. Δύο είναι τα ενθαρρυντικά στοιχεία όσον αφορά τις επιστροφές φόρων:
-οι επιστροφές φόρων αυξάνονται τους τελευταίους μήνες αφού ο ρυθμός μείωσης σε σχέση με το στόχο μειώνεται, (στο -26,6% του στόχου στο εννεάμηνο από -37,7% στο οκτάμηνο),
-το πρωτογενές πλεόνασμα δεν εξανεμίζεται αν αφαιρέσουμε τις επιστροφές φόρων σύμφωνα με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-17.

3. Οι αυξημένες εισροές από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2013 τα έσοδα από το ΠΔΕ ήταν €4,0 δισ. αυξημένα κατά 56,9% σε ετήσια βάση και 19,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Η συγκεκριμένη αύξηση οφείλεται σε αύξηση των εισροών από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι θετική για τις δημόσιες επενδύσεις. Όμως η ενίσχυση του πρωτογενούς ισοζυγίου είναι προσωρινή αφού αυτό που αλλάζει είναι η κατανομή των εισπράξεων μέσα στο έτος και όχι το σύνολο των εσόδων από το ΠΔΕ. Τα τελευταία στο τέλος του 2013 θα είναι ίσα με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 που δεν άλλαξε με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014 αλλά παρέμεινε στα €5,1 δισ.

4. Η συνέχιση της πρακτικής της συγκράτησης συγκεκριμένων πρωτογενών δαπανών κάτω από τους μηνιαίους (σωρευτικούς) στόχους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013. Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2013 ανήλθαν σε €38,6 δισ. μειωμένες κατά -17,2% σε ετήσια βάση και -4,9% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Οι πρωτογενείς δαπάνες ήταν €32,3 δισ., μειωμένες κατά -7,4% σε ετήσια βάση αλλά και -4,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Η πρακτική συγκράτησης συγκεκριμένων κατηγοριών πρωτογενών δαπανών κάτω από τους στόχους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013 – και χωρίς αυτή η συγκράτηση να οφείλεται σε αντίστοιχη ορθολογικοποίηση δαπανών ή άλλες περικοπές – συνεχίζεται. Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία για το εννεάμηνο οι Δαπάνες για Κοινωνική Ασφάλιση και Περίθαλψη ήταν μειωμένες κατά -3,7% έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ2013-16. Παρατηρούμε ότι τους τελευταίους μήνες και καθώς αυξάνονται τα φορολογικά έσοδα περιορίζεται ο ρυθμός συγκράτησης των δαπανών. Στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014 ο στόχος για τις πρωτογενείς δαπάνες είναι €44,7 δισ. αυξημένος κατά 0,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2013. Στο Προσχέδιο οι Δαπάνες για Κοινωνική Ασφάλιση και Περίθαλψη ανέρχονται σε €15,9 δισ. αυξημένες κατά 6,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2013 αλλά και κατά 3,7% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Συνεπώς οι πρωτογενείς δαπάνες τους επόμενους μήνες θα αυξηθούν για να καλύψουν τόσο την υστέρηση σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 όσο και αυτή του Προσχεδίου Προϋπολογισμού 2014.

5. Η συνέχιση της πρακτικής μείωσης των δαπανών του ΠΔΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία Κεντρικής Κυβέρνησης, οι δαπάνες του ΠΔΕ μειώθηκαν κατά -0,6% σε ετήσια βάση και κατά -36,4% σε σχέση  με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013. Η συνέχιση της συγκεκριμένης πρακτικής δυσχεραίνει τις συνθήκες ρευστότητας στην ελληνική οικονομία”.

Η τράπεζα σημειώνει τέλος ότι η συνολική χρηματοδότηση  των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων  μέχρι  το τέλος Σεπτεμβρίου ανερχόταν  σε €4,7 δισ. ενώ οι τελικές πληρωμές σε μόλις €3,9 δισ.

Όπως αναφέρει, “σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης, οι ληξιπρόθεσμες  υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου,  στο τέλος Σεπτεμβρίου 2013, ανέρχονταν στα €6,0 δισ. μειωμένες κατά €0,2 δισ. ή -2,9% σε σχέση με το τέλος Αυγούστου 2013. Σε σχέση με το τέλος Δεκεμβρίου 2012 οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις ήταν μειωμένες κατά -26,3%. Τα αναλυτικά στοιχεία δείχνουν μείωση σε όλες τις κατηγορίες των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της κυβέρνησης για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών η  συνολική χρηματοδότηση μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου ανερχόταν  σε €4,7 δισ. ενώ οι τελικές πληρωμές σε €3,9 δισ. Για το τέλος Οκτωβρίου 2013 τα αντίστοιχα ποσά αναμένονταν σε €5,2 δισ. και €4,4 δισ. αντίστοιχα. Για άλλη μια φορά επισημάνουμε ότι ο ρυθμός εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών δεν είναι ικανοποιητικός.

Σύμφωνα με το Προσχέδιο  Προϋπολογισμού 2014  από τα συνολικά €8,0 δισ. που είχαν προβλεφθεί για  την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων  οφειλών αναμένεται ότι μέχρι  το τέλος του 2013 θα αποπληρωθούν συνολικά περίπου €6,6 δισ. Η διαφορά του €1,4 δισ. δεν θα απορροφηθεί γιατί αφορά δαπάνες που είτε δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για αποπληρωμή, είτε τελούν υπό αμφισβήτηση από τους φορείς και έχουν πάρει το δρόμο της δικαιοσύνης, είτε έχουν αποπληρωθεί από ίδια έσοδα των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης. Η κυβέρνηση σκοπεύει να χρησιμοποιήσει το συγκεκριμένο ποσό ή τουλάχιστον μέρος του για να χρηματοδοτήσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές που δημιουργήθηκαν μέσα στο 2013, όπως π.χ. στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης. Με άλλα λόγια, το ποσό από τις ανεξόφλητες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις παρελθόντων ετών θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού του 2013 ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο το πρωτογενές πλεόνασμα της συγκεκριμένης χρονιάς.

Οι εκκρεμείς επιστροφές φόρων στο τέλος Σεπτεμβρίου 2013 ανέρχονταν σε €0,6 δισ. αυξημένες κατά 57,1% σε σχέση με το τέλος του προηγούμενου μήνα.  Οι εκκρεμείς επιστροφές φόρων είναι μάλλον συγκυριακό φαινόμενο εξαιτίας του σημαντικού φόρτου εργασίας στις ΔΥΟ. Αναμένουμε ότι θα μειωθούν σημαντικά μέχρι το τέλος του δημοσιονομικού έτους ειδάλλως θα επηρεάσουν αρνητικά το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013″.