Δεν θέλουμε άλλους ήρωες

Γράφει ο Κώστας Γιαννάκος *

Με τον πρώτο καύσωνα του καλοκαιριού οι κάτοικοι της  Αττικής, της Κορινθίας, της Ρόδου, της Εύβοιας, της Κέρκυρας, της Μαγνησίας και τόσων άλλων περιοχών της χώρας, βρέθηκαν στο «ίδιο έργο θεατές».

Οι υψηλές θερμοκρασίες και ο δυνατός αέρας αρκούσαν για να αποδειχθεί για πολλοστή φορά ότι το μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, αλλά και σημαντικοί παραθεριστικοί-τουριστικοί προορισμοί και νησιά είναι απολύτως αθωράκιστα από την πύρινη λαίλαπα, που κάθε χρόνο αφαιρεί χιλιάδες στρέμματα από τον φυσικό μας πλούτο, περιουσίες πολιτών ανυπολόγιστης αξίας και δυστυχώς και ανθρώπινες ζωές.

Πρόκειται για ένα επαναλαμβανόμενο έγκλημα, που έχει την υπογραφή των κυβερνώντων κάθε βαθμίδας και πολιτικής χροιάς και διακατέχεται από μία διαχρονικότητα του κράτους που είναι  ανίκανο να προστατεύσει την ζωή και τις περιουσίες του λαού, τον φυσικό πλούτο και τα δάση.

Οι συνθήκες για ένα ακόμα καυτό καλοκαίρι είναι δυστυχώς και πάλι εδώ:

Η εγκατάλειψη της  πρόληψης πριν την αντιπυρική περίοδο, τα ακαθάριστα δάση και οικόπεδα, οι ανύπαρκτες αντιπυρικές ζώνες, η υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση τόσο της Δασικής όσο και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, τα πεπαλαιωμένα επίγεια και εναέρια μέσα πυρόσβεσης, όλα αυτά δηλαδή που θεωρούνται κόστος για τους κυβερνώντες, είναι παρόντα και μας προϊδεάζουν για ένα πολύ μακρύ και δύσκολο καλοκαίρι.

Η πρόληψη των πυρκαγιών τόσο στο δασικό περιβάλλον όσο και στον αστικό ιστό και τους βιομηχανικούς χώρους, είναι ανύπαρκτη η δε καταστολή τους επαφύεται στον ηρωισμό και την αυτοθυσία του ελλειπέστατου πυροσβεστικού προσωπικού, με τη χρήση γερασμένων μέσων και εξοπλισμού.

Κάθε χρόνο, έχουμε μία από τα ίδια:

Τον Μάη, οι κυβερνητικοί παράγοντες να διαλαλούν και να προπαγανδίζουν την ετοιμότητα της κρατικής μηχανής, εν όψει της επερχόμενης αντιπυρικής περιόδου και το Νοέμβρη, να προσπαθούν είτε να καρπωθούν κομματικά τα λιγότερα καμμένα, από την προηγούμενη χρονιά, στρέμματα ή να ‘κρύβονται’ πίσω από τον ‘στρατηγό άνεμο’ και την κλιματική αλλαγή, αν η κατάσταση δεν προσφέρεται για πολιτική εκμετάλευση.

Κανείς νοήμων δεν αμφισβητεί την χρόνο με τον χρόνο αλλαγή της κλιματικής συμπεριφοράς στο περιβάλλον, όπως άλλωστε το έχουν προβλέψει, εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες.

Το ζητούμε και κατακριταίο είναι τί έκαναν, εδώ και τόσα χρόνια που είναι γνωστό το πρόβλημα, οι εκάστοτε κυβερνώντες, για να το αντιμετωπίσουν!

Απολύτως ΤΙΠΟΤΕ!

Για να μην πω πως έκαναν, ότι περνούσε από το χέρι τους, για να επισπευσθεί η παρουσία του και να είναι δυσκολότερη η αντιμετώπισή του!

Τα τελευταία χρόνια της οικονομικής κρίσης, οι κυβερνήσεις μας συναγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα εμπορευματοποιήσει περισσότερο το περιβάλλον, τα δάση, τους αιγιαλούς, τα ποτάμια και γενικά καθετί το ζωογόνο.

Πότε με τον αποχαρακτηρισμό εκατομμυρίων στρεμμάτων δάσους, πότε χαρίζοντας παρθένες και προστατευόμενες περιοχές στους λεγόμενους “πράσινους” επενδυτές και πότε βαφτίζοντας “αναδόχους αναδάσωσης” τους επιχειρηματίες, εφαρμόζουν τη δασοκτόνα πολιτική τους.

Κανένας σχεδιασμός, καμίας κυβέρνησης και περιφερειακής ή δημοτικής αρχής, δεν είχε και δεν έχει στόχο τη διεκδίκηση επαρκούς χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό ούτε στοχεύει στη δημιουργία και στελέχωση δημόσιου φορέα για την προστασία και συντήρηση του περιβάλλοντος.

Προσωπικά θεωρώ πως ένα μεγάλο μέρος από τις επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές στις λεγόμενες περιοχές ιδιαίτερου “επενδυτικού ενδιαφέροντος” αποτελούν, αν όχι την αιτία, σίγουρα την αφορμή για να ξεδιπλωθούν και τα αδηφάγα σχέδια των “στρατηγικών επενδυτών” με τον ψευδεπίγραφο τίτλο των σχεδίων ανάπτυξης εθνικής σημασίας.

Στο «Εθνικό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας ΑΙΓΙΣ», αξίας 1,76 δισ. ευρώ, που εξήγγειλε το 2021 η Νέας Δημοκρατία, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τη δημιουργία ενιαίου φορέα δασοπροστασίας παρότι στο πόρισμα για την πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι είχε χαρακτηριστεί ως λύση – μονόδρομος, προκειμένου να αποφευχθούν παρόμοιες τραγικές καταστάσεις στο μέλλον.

Σήμερα, το κύριο μέλημα, το οποίο μάλιστα πολυδιαφημίζεται τόσο από τα ΜΜΕ όσο και από την κυβέρνηση, είναι η εκκένωση περιοχών μέσω των μηνυμάτων του 112, ακόμα και σε συμβάντα που ο κίνδυνος για τον πληθυσμό είναι μειωμένος, δηλαδή το γνωστό “όπου φύγει – φύγει”.

Αντί να υπάρξει μέριμνα για εκπαίδευση των ‘μάχιμων’ πολιτών, μέσω εθνικών προγραμμάτων, ώστε να αποκτήσουν μία ολοκληρωμένη πυρασφαλή παιδεία, κατά τα πρότυπα του αντισεισμικού σχεδιασμού, που θα φανεί αμφίπλευρα χρήσιμη, τόσο στην προστασία τους από την πύρινη λαίλαπα όσο και στη βοήθεια που θα μπορούσαν να προσφέρουν στις δυνάμεις καταστολής στα μεγάλα συμβάντα, επιλέγεται η μέθοδος της εγκατάλειψης του πεδίου, υπό τον φόβο να μην υπάρξει ένα “νέο Μάτι”!

Βάζουν λοιπόν σ’ αυτόν τον πολύπαθο λαό το δίλημμα τι προτιμά, να σώσει την ζωή του ή το βιός του;

Από την άλλη, χρόνο με το χρόνο, αντί να αυξάνουν τα κονδύλια τόσο για την πρόληψη (πρωτίστως) όσο και για την καταστολή, επί της ουσίας τα μειώνουν, με μοναδική εξαίρεση τον προϋπολογισμό για τα εναέρια μέσα, όχι βέβαια για να ανανεώσουν τον ελλειπή και καταταλαιπωρημένο εθνικό εναέριο στόλο, αλλά για να αυξήσουν τα ενοικιαζόμενα! Δηλαδή για να αυξηθούν τα κέρδη των επιχειρηματιών που τα διαχειρίζονται!

Παντού δηλαδή μπίζνες, ακόμα και μέσα στην καταστροφή!

 

Αποκαλυπτικός, για τις προτεραιότητες και της σημερινής κυβέρνησης, είναι ο φετινός προϋπολογισμός του Πυροσβεστικού Σώματος. Η αύξηση των πιστώσεων κατά 39.788.000 ευρώ, σε σχέση με τον προϋπολογισμό του 2022, είναι αποκλειστικά και μόνο για την μίσθωση ιδιωτικών εναέριων μέσων. Αφού από τα 22.800.000 που προέβλεπε πέρυσι ο προϋπολογισμός του υπουργείου για την ενοικίαση των εναέριων μέσων, οι φετινές πιστώσεις εκτοξεύτηκαν στα 62.800.000 ευρώ, αποτελώντας το 44,51%, του συνόλου των δαπανών!

Και αυτό συμβαίνει την στιγμή που για τις λειτουργικές ανάγκες του Πυροσβεστικού Σώματος που αφορούν την συντήρηση και λειτουργία ενός στόλου 3.500 περίπου πεπαλαιωμένων πυροσβεστικών οχημάτων με το 80% να είναι πάνω από 10ετία, τις τραγικές ελλείψεις σε ατομικό και ειδικό εξοπλισμό των 15.875 πυροσβεστών (μόνιμων και συμβασιούχων), καθώς και την συντήρηση των εκατοντάδων πεπαλαιωμένων κτηριακών υποδομών του Π.Σ. οι πιστώσεις είναι λιγότερες κατά 212.000, σε σχέση με το 2022!!

Εν ολίγοις, η κυβέρνηση ακολούθησε, για άλλη μιά χρονιά, το λανθασμένο δόγμα πως τα εναέρια μέσα σβήνουν τις δασικές πυρκαγιές! Τι κι αν εμείς οι πυροσβέστες που γνωρίζουμε καλύτερα από τον καθένα διαλαλούμε προς κάθε κατεύθυνση πως τα πτητικά μέσα απλά ανακόπτουν μία πυρκαγιά κι αν στο έδαφος δεν υπάρχουν επαρκείς δυνάμεις και μέσα για να την καταπνίξουν στην ώρα της, τότε αυτή θα ξεφύγει από κάθε έλεγχο!

Πως όμως να ανταπεξέλθουν τα επίγεια μέσα, όταν τα οργανικά κενά, στο Πυροσβεστικό Σώμα, ξεπερνάνε τις 4.500 άτομα, με αποτέλεσμα το σύνολο (σχεδόν) του πυροσβεστικού προσωπικού να ωθείται σε επίπονη υπερεργασία με ότι αυτό συνεπάγεται τόσο για την υγεία και ασφάλειά του όσο και για την αποδοτικότητα;

Μόνο το τελευταίο δεκαήμερο, σύμφωνα με εξακριβωμένα στοιχεία:

-Πυροσβέστες από τις ΕΜΟΔΕ (Ειδικές Μονάδες Δασικών Επιχειρήσεων) εργάζονται συνεχόμενα, χωρίς καν να έχουν πάει στα σπίτια τους, για έως και 7 ημέρες.

-Προσωπικό των ΕΜΟΔΕ κλήθηκε να επιχειρήσει 48 ώρες συνεχόμενα, μετακινούμενο από το ένα πύρινο μέτωπο στο άλλο, με μόνη «ανάπαυση» το χρονικό διάστημα της πτήσης για τη μεταφορά του (πχ από τη Νάξο στην Ανατολική Αττική).

-Πυροσβέστες που υπηρετούν σε ΕΜΑΚ, ΜΕΤΠΕ (Μηχανοκίνητο Ειδικό Τμήμα Πυροσβεστικών Επιχειρήσεων) και άλλες υπηρεσίες, εργάζονται επί μια ολόκληρη εβδομάδα, 24 ώρες (συχνά επιχειρώντας καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου σε πυρκαγιές) και αναπαύονται για λιγότερο από 20 ώρες. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις, πυροσβέστες των ΕΜΑΚ έφτασαν να εργάζονται 48 ώρες συνεχόμενα (με τις 24 από αυτές να επιχειρούν σε κάποια πυρκαγιά).

-Σε πάρα πολλές περιπτώσεις, και ειδικά κατά τις πρώτες ημέρες των επιχειρήσεων, οι πυροσβέστες επιχειρούσαν για πάνω από 20 ώρες σε πυρκαγιές με μοναδική μέριμνα της υπηρεσίας το μοίρασμα ελάχιστης ποσότητας νερού και ενός μικρού γεύματος. Κατέληξαν πάλι να βασίζονται στην αλληλεγγύη του κόσμου για να καλύψουν τις ανάγκες διατροφής και ενυδάτωσής τους.

-Εκατοντάδες πυροσβέστες μετακινήθηκαν από την άλλη άκρη της Ελλάδας, από Θεσσαλλονίκη, Ελασσόνα και αλλού και ρίχτηκαν στις φωτιές, σε μέρη άγνωστα γι’ αυτούς, απευθείας μετά από 7ωρο ταξίδι μέσα σε πυροσβεστικό όχημα.

Οι πυροσβέστες μπορεί ενίοτε να κάνουν εξαιρετικά πράγματα, όμως αυτά έρχονται με μεγάλο κόστος για τους ίδιους και για τις οικογένειές τους. Ένα κράτος που θα αντιμετώπιζε με σοβαρότητα τις ανάγκες πυροπροστασίας του λαού του, θα φρόντιζε να μην βασίζεται σε «ήρωες» για να παραμένουν ασφαλείς οι πολίτες του κι έτσι θα παρείχε στους πυροσβέστες του ότι χρειάζεται για να κάνουν καλύτερα και με ασφάλεια τη δουλειά τους.

Εν προκειμένω όμως κάτι τέτοιο, και παρά τις διαχρονικές προειδοποιήσεις των ίδιων των πυροσβεστών για δραματικές ελλείψεις σε προσωπικό και μέσα, δεν συμβαίνει. Έτσι, όταν (ξανά) τα πύρινα μέτωπα ξέφυγαν από κάθε έλεγχο, για την αντιμετώπισή τους οι πυροσβέστες κλήθηκαν να ξεπεράσουν κάθε έννοια ανθρώπινων συνθηκών εργασίας.

Κάποιος μπορεί να αντιτείνει ότι όλα τα παραπάνω είναι φυσιολογικά σε κάποιον βαθμό, αφού όταν οι πυρκαγιές τρέχουν είναι λογικό και αναμενόμενο να πρέπει οι πυροσβέστες να τις αντιμετωπίσουν. Όμως, με μια πιο ψύχραιμη σκέψη, γίνεται άμεσα κατανοητό ότι με τις ανωτέρω συνθήκες δεν είναι εφικτή ούτε κατά διάνοια η αποτελεσματική αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Τι απόδοση μπορεί να έχει ένας άνθρωπος που έχει εργαστεί 72 ή και 120 ώρες μέσα σε 7 ημέρες; Πόσο αποτελεσματικός μπορεί να είναι ένας πυροσβέστης που βρίσκεται σε συνθήκες πυρκαγιάς για 24 ώρες συνεχόμενα, πολλώ δε μάλλον αν του έχει παρασχεθεί μόλις μια μερίδα φαγητού; Τι συνέπειες για την υγεία των πυροσβεστών έχει αυτή η επαναλαμβανόμενη σωματική λειτουργία στο 120% των καρδιαγγειακών του δυνατοτήτων, μέσα σε ακραίες θερμοκρασιακά και τοξικά συνθήκες; Είναι λογικό να περιμένουμε ότι ένας άνθρωπος θα μπορεί να εργάζεται επαναλαμβανόμενα, για τόσο διάστημα, σε τέτοιες συνθήκες; Και να παραμένει αποτελεσματικός;

Καθόλου τυχαία λοιπόν, σε αυτή την «καυτή» εβδομάδα, δεκάδες πυροσβέστες κατέληξαν σε νοσοκομεία, με αποκορύφωμα πυροσβέστη που κατέληξε στην εντατική του ΓΝΑ με έμφραγμα μετά από δύο ημέρες στο μέτωπο. Είναι άραγε άσχετες οι νοσηλείες αυτές από τις συνθήκες εργασίας που έχουν επιβληθεί στους πυροσβέστες; Δεν είναι προφανές ότι, ασχέτως του μεγέθους των πυρκαγιών, αυτό που πρακτικά επιδιώκεται από αυτές τις συνθήκες είναι να καλύψουν τις τεράστιες ελλείψεις προσωπικού στο Πυροσβεστικό Σώμα; Όλες οι σύγχρονες μελέτες μάλιστα υποδεικνύουν πως μετά από τέτοια διαστήματα παρατεταμένης έκθεσης σε αυτές τις συνθήκες ο κίνδυνος θανάτου από καρδιαγγειακά (εμφράγματα, ανακοπές κλπ) είναι δραματικά αυξημένος. Είναι αποδεκτό από την κοινωνία μας να υποβάλλουμε σε σωματική εξάντληση μέχρι το όριο του θανάτου εργαζόμενους προκειμένου να μην προσληφθεί το απαραίτητο προσωπικό;

Θα τους θυσιάσουμε ως «ήρωες» για να αποφύγουμε να τους αντιμετωπίσουμε ως ανθρώπους που εργάζονται; Ή θα καταλήξουμε κι εδώ στο σκεπτικό που εφαρμόστηκε στην αντιμετώπιση της πανδημίας; Δηλαδή, όπως δεν προσλήφθηκαν γιατροί και νοσηλευτές γιατί «τι θα τις κάνουμε τις ΜΕΘ όταν λήξει η πανδημία», κάποιοι ίσως σκέφτονται «τι θα τους κάνουμε τους πυροσβέστες όταν δεν έχει πυρκαγιές»; Όμως, μεγαλύτερος αριθμός πυροσβεστών σημαίνει αποδοτικότερη εργασία στην επιχείρηση, μοίρασμα της καταπόνησης και λιγότερες μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία τους. Είναι αυτό ένα κόστος που η κοινωνία θεωρεί αδύνατο να καλυφθεί;

Αν στα προαναφερόμενα λάβουμε υπόψη και τον μέσο (ηλικιακό) όρο των πυροσβεστών, που είναι τα 48 χρόνια, τότε εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς που εντοπίζονται τα βασικά προβλήματα που έχουν να κάνουν με την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών.

Εάν λοιπόν οι κυβερνώντες δεν αλλάξουν ρότα, έστω και την ύστατη στιγμή, πολύ φοβάμαι πως κάθε καλοκαίρι νέοι “ήρωες” θα προστίθενται στο πάνθεον της κρατικής ανευθυνότητας.

*Ανθυποπυραγός ε.α.

Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Αποστράτων Πυροσβεστικού Σώματος