Αντικειμενικά κριτήρια: 7 κίνδυνοι για τους φορολογούμενους και τα κρατικά έσοδα

Στρεβλώσεις και αδικίες σε βάρος εκατοντάδων χιλιάδων φορολογουμένων αναμένεται να προκαλέσει το νέο σύστημα των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης, όπως καταδεικνύει το πλήθος των σχολίων που υποβάλλουν οι πολίτες στην πλατφόρμα opengov.gr, όπου το φορολογικό νομοσχέδιο έχει αναρτηθεί για δημόσια διαβούλευση.

Επιπλέον, η εφαρμογή του νέου συστήματος εγκυμονεί κινδύνους ενίσχυσης της φοροδιαφυγής και σημαντικής απώλειας φορολογικών εσόδων και είναι πολύ πιθανό να μην διασφαλίσει στον κρατικό προϋπολογισμό τα προσδοκώμενα επιπλέον έσοδα των 874 εκατ. ευρώ στο πρώτο έτος εφαρμογής και των 606 εκατ. ευρώ σε καθένα από τα επόμενα έτη.

Όπως προκύπτει από πλήθος σχολίων τα οποία έχουν σταλεί στη διαβούλευση αλλά και από επισημάνσεις έμπειρων φοροτεχνικών:

1) Υπάρχει πολύ μεγάλος αριθμός φυσικών προσώπων που ασκούν ατομικά επιχειρηματικές δραστηριότητες όχι για να αποκομίσουν ικανοποιητικά ή υψηλά ποσά καθαρών κερδών και με αυτά να διασφαλίσουν την επιβίωσή τους, αλλά είτε απλά για να συμπληρώσουν το πενιχρό εισόδημα που λαμβάνουν από ενοίκια ή άλλες πηγές ή από κοινωνικά επιδόματα είτε για να συγκεντρώσουν τον ελάχιστο απαιτούμενο αριθμό ενσήμων προκειμένου να μπορούν να βγουν στη σύνταξη. Για τους φορολογούμενους αυτούς, οι διατάξεις του νομοσχεδίου δεν λαμβάνουν καμία μέριμνα καθώς τους θεωρούν de facto “αυτοαπασχολούμενους των οποίων τα πραγματικά καθαρά κέρδη υπερβαίνουν τις αποδοχές των εργαζομένων που λαμβάνουν τον κατώτατο μισθό και αποκρύπτονται από την Εφορία μέσω πρακτικών φοροδιαφυγής”! Δεν προβλέπεται δηλαδή γι’ αυτούς καμία εξαίρεση ή έκπτωση επί του “καταλογιζόμενου” τεκμαρτού ετησίου εισοδήματος.

2) Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι λοιποί αυτοαπασχολούμενοι θα λογίζεται ότι έχουν πάντοτε κέρδη και μάλιστα υψηλότερα από τα πενταψήφια ελάχιστα όρια που τους προσδιορίζει το σύστημα με βάση αντικειμενικά κριτήρια. Σε κανέναν πλέον δεν θα γίνονται δεκτές ζημιές, ούτε καν για μεταφορά στα επόμενα έτη. Δηλαδή, σύμφωνα με το σύστημα αυτό, όλοι όσοι λειτουργούν τις επιχειρήσεις τους ή ασκούν τα ελευθέρια επαγγέλματα τους για 6 ή περισσότερα έτη μέχρι την τελευταία μέρα που θα διακόψουν τις δραστηριότητές τους θα έχουν σταθερή πελατεία, θα έχουν μόνιμα σταθερά έσοδα και θα βγάζουν ετήσιο καθαρό κέρδος τουλάχιστον 10.920 ευρώ – 14.196 ευρώ το χρόνο, προσαυξημένο περαιτέρω κατά το 10% της συνολικής δαπάνης μισθοδοσίας, εφόσον απασχολούν και εργαζόμενους!

3) Η ισοπεδωτική λογική των οριζόντιων τεκμαρτών ποσών καθαρού κέρδους για τη συντριπτική πλειονότητα των αυτοαπασχολουμένων θα οδηγήσει πολλούς από αυτούς στη μη ζήτηση τιμολογίων για παραγωγικές ή επαγγελματικές δαπάνες που πραγματοποιούν, καθώς δεν θα έχει πλέον νόημα γι’ αυτούς να περάσουν στα βιβλία τους έξοδα που μπορούν να εκπέσουν από τα ακαθάριστα έσοδά τους και να μειώσουν το λογιστικώς προσδιοριζόμενο καθαρό κέρδος τους, δεδομένου ότι το ποσό αυτό δεν θα λαμβάνεται πλέον υπ’ όψην για τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος που πρέπει να πληρώσουν, επειδή θα προκύπτει χαμηλότερο από το τεκμαρτό. Αυτό θα προκαλέσει νέα έξαρση της φοροδιαφυγής, καθώς πολλά τιμολόγια που, αν δεν ίσχυε το σύστημα αυτό, θα εκδίδονταν νομίμως για πραγματικές συναλλαγές προμηθειών και άλλων εξόδων για να ληφθούν υπόψιν ως εκπίπτοντα από τα ακαθάριστα έσοδα χιλιάδων αυτοαπασχολουμένων, δεν θα εκδίδονται πλέον και δεν θα περνιούνται στα βιβλία τους.

4) Πολλοί άλλοι αυτοαπασχολούμενοι που δήλωναν υψηλά ποσά καθαρών κερδών, σε επίπεδα υψηλότερα από τα ελάχιστα όρια των τεκμαρτών καθαρών κερδών που προσδιορίζει το νέο σύστημα θα … προσαρμόσουν σε χαμηλότερα επίπεδα πλέον τα δηλούμενα κέρδη τους, ώστε να προσεγγίσουν ή και να βρεθούν κάτω από τα όρια των τεκμαρτών αυτών φορολογητέων εισοδημάτων. Θα ισχυροποιηθούν δηλαδή και σ’ αυτές τις κατηγορίες αυτοαπασχολουμένων τα κίνητρα για φοροδιαφυγή μέσω της μη έκδοσης τιμολογίων και αποδείξεων.

5) Όσο πιο μεγάλο είναι το ύψος των αποδοχών που καταβάλλει ένας επιχειρηματίας με ατομική επιχείρηση στον έναν ή στους περισσότερους του ενός υπαλλήλους που απασχολεί τόσο μεγαλύτερο θα είναι το ελάχιστο τεκμαρτό ετήσιο καθαρό κέρδος που θα τού προσδιορίζει το νέο σύστημα. Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε … άλλου είδους συμφωνίες των επιχειρηματιών με τους εργαζομένους τους ή ακόμη και σε απολύσεις εργαζομένων και εν τέλει να προκαλέσει αύξηση και της εισφοροδιαφυγής ή απλώς απώλεια εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές λόγω αύξησης των απολύσεων.

6) Όσο υψηλότερα ακαθάριστα έσοδα δηλώνει μια ατομική επιχείρηση ή ένας ελεύθερος επαγγελματίας τόσο περισσότερο θα κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπος με διόγκωση του τεκμαρτού ποσού καθαρού κέρδους που θα του προσδιορίζει το νέο σύστημα. Κι αυτό, διότι το σύστημα προβλέπει προσαύξηση του τεκμαρτού εισοδήματος, εφόσον τα ακαθάριστα έσοδα υπερβαίνουν κατά ποσοστά 35%-100% το μέσο όρο ακαθαρίστων εσόδων που αντιστοιχούν στον ΚΑΔ της δραστηριότητας του φορολογούμενου. Το γεγονός αυτό μπορεί να λειτουργήσει σε πολλούς αυτοαπασχολούμενους ως πρόσθετο κίνητρο για διάπραξη φοροδιαφυγής μέσω της μη έκδοσης τιμολογίων και αποδείξεων με σκοπό την … συγκράτηση των ακαθαρίστων εσόδων σε επίπεδα που δεν θα προκαλούν προσαύξηση του τεκμαρτού εισοδήματος.

7) Η εισπραξιμότητα του νέου συστήματος ακόμη και στον πρώτο χρόνο εφαρμογής του εκτιμάται ότι θα κινηθεί σε λιγότερο από 70% των κυβερνητικών μαθηματικών υπολογισμών του πρώτου έτους, σύμφωνα με τους οποίους μπορούν να εισπραχθούν επιπλέον έσοδα ύψους 874 εκατ. ευρώ. Το ποσό που υπολογίζεται ότι θα εισπραχθεί παραπάνω θα μειωθεί περαιτέρω, καθώς δεν έχουν υπολογιστεί οι επιπλέον φόροι που καταβάλλονταν τα προηγούμενα χρόνια λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης κατά τον προσδιορισμό των φορολογητέων εισοδημάτων όσων αυτοαπασχολούμενων δήλωναν πολύ χαμηλά ετήσια εισοδήματα. Τα έσοδα αυτά δεν υπολογίστηκαν δηλαδή από την κυβέρνηση ότι θα χαθούν.

Για παράδειγμα, αυτοαπασχολούμενος που δήλωνε 2.000 κέρδη αλλά λόγω τεκμηρίων δαπανών διαβίωσης φορολογείτο για εισόδημα 10.000 ευρώ πλήρωνε φόρο 900 ευρώ με βάση το τεκμαρτό αυτό εισόδημα που του προσδιόριζαν τα τεκμήρια διαβίωσης. Πλήρωνε επίσης επιπλέον 650 ευρώ τέλος επιτηδεύματος. Δηλαδή κατέβαλλε συνολικά 1.550 ευρώ. Τώρα, με το νέο σύστημα, αν λειτουργεί 5 έτη θα φορολογείται για τεκμαρτό εισόδημα 7.316,40 ευρώ (10.920 ευρώ Χ 2/3) και θα πληρώνει φόρο εισοδήματος 658,48 ευρώ και τέλος επιτηδεύματος μειωμένο κατά 25% στα 487,5 ευρώ, δηλαδή συνολικά 1.146 ευρώ, ήτοι 404 ευρώ λιγότερα! Αν λειτουργεί 6 έτη θα φορολογείται για τεκμαρτό εισόδημα 10.920 ευρώ και θα πληρώνει φόρο εισοδήματος 1.102,40 ευρώ και τέλος επιτηδεύματος 487,5 ευρώ, δηλαδή συνολικά 1.589,90 ευρώ, μόλις 39,90 ευρώ περισσότερα! Αυτές οι περιπτώσεις μειωμένης ή πενιχρής αποδοτικότητας δεν φαίνεται να έχουν συνυπολογιστεί.