Αυτοδιοίκηση και Πολιτισμός

Γράφει ο Πάνος Σκουρολιάκος

Σε έναν περίπου μήνα, θα κληθούμε να ψηφίσουμε για την εκλογή λειτουργών πρώτου και δευτέρου βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης.

Το αγαθό του πολιτισμού είναι ό,τι πιο όμορφο και δημιουργικό παράγει ο άνθρωπος. Ως δημόσιο αγαθό, θα πρέπει να είναι στις πρώτες φροντίδες των αυτοδιοικητικών ηγεσιών. Όχι μόνον των δημάρχων, αλλά και των περιφερειαρχών, οι οποίοι διαχειρίζονται μεγάλα ποσά που αφορούν τον πολιτισμό. Τα διαχειρίζονται με σωστό τρόπο; Με δικαιοσύνη και αξιοκρατικά, όσον αφορά την ποιότητα του πολιτιστικού αγαθού;

Ο τομέας της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ένα προνομιακό πεδίο καλλιέργειας και προσφοράς πολιτισμού. Η αυτοδιοίκηση είναι πιο κοντά στον πολίτη από ότι η κεντρική εξουσία και αφουγκράζεται πιο άμεσα τις ιδιαίτερες ανάγκες και προτιμήσεις του, σε σχέση με την μεγάλη γκάμα των προϊόντων του πολιτισμού.

Ο χώρος λοιπόν, όπου το έδαφος είναι εύφορο και όπου υπάρχει η υποχρέωση και όχι μόνον η δυνατότητα πολιτιστικής δράσης, είναι εκείνος της τοπικής αυτοδιοίκησης. Εδώ, μπορούμε να καταγράψουμε λαμπρές σελίδες πολιτιστικής δημιουργίας, για πάνω από έναν αιώνα. Ο πρώτος βαθμός αυτοδιοίκησης, ενέπνευσε και στήριξε ερασιτεχνικούς και επαγγελματικούς θιάσους, χορωδίες, ορχήστρες, φεστιβάλ, εκθέσεις ζωγραφικής, χορευτικές ομάδες, εικαστικά, μουσικά και θεατρικά εργαστήρια, φιλαρμονικές και πολλές ακόμα δομές και δράσεις. Προσέφερε έτσι στους δημότες του ωφέλιμη απασχόληση, ευκαιρίες για δημιουργία, γνώση και καλλιέργεια.

Οι πολιτιστικές δραστηριότητες που εκπορεύονται από την τοπική αυτοδιοίκηση, θα πρέπει να παίρνουν υπ’ όψιν τους τις ιδιαιτερότητες των τοπικών κοινωνιών, να συνεισφέρουν στην πολυπολιτισμικότητα μιας περιοχής και κυρίως, να αναδεικνύουν το ανθρώπινο δυναμικό της τοπικής κοινωνίας. Όλες αυτές οι δράσεις, θετικό είναι να καταλήγουν σε ένα σημαντικό ζητούμενο, που δεν είναι άλλο από την κοινωνική συνοχή, ως συνθήκη καίρια και αποφασιστική για την πολυπόθητη τοπική ανάπτυξη, σε επίπεδο τόσο οικονομικό, όσο και μορφωτικό-αισθητικό.

Στα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης, αλλά και πιο πρόσφατα της πανδημίας, το αρνητικό οικονομικό περιβάλλον, η ανεργία, η συμπίεση προς τα κάτω των ευπαθών ομάδων στη χώρα μας, έκαναν ακόμα πιο αναγκαία την παρηγορητική παρουσία του πολιτισμού στις τοπικές κοινωνίες, παντού στη χώρα. Δυστυχώς, ο πολιτισμός χτυπήθηκε σε επίπεδο πόρων. Η αλήθεια είναι πως δεν άλλαξαν και πολλά στην κατοπινή περίοδο και έως σήμερα. Οπωσδήποτε θα πρέπει να ενισχυθεί το πολιτιστικό απόθεμα, σε επίπεδο πρωτοβουλιών και συμμετοχής για την καλλιέργειά του. Ακόμα και εθελοντικής.

Σε παλιότερες εποχές, εκ μέρους της κεντρικής διοίκησης, υπήρχε στήριξη σε τοπικές πολιτιστικές δράσεις, απρογραμμάτιστα όμως και με πυξίδα την ικανοποίηση αιτημάτων μέσω πελατειακών πολιτικών σχέσεων. Ακόμα έτσι λειτουργούν τα πράγματα. Ως αποτέλεσμα, καταγράφεται η εξαφάνιση πολλών δομών, ελλείψει ζεστού δημοσίου χρήματος. Παρ’ όλα αυτά, κάποιες από αυτές άντεξαν και κάποιες νέες εμφανίσθηκαν, με το πείσμα του γεωργού που κάνει εύφορο ένα κακοτράχαλο κομμάτι γης.

Στην παρούσα φάση, η κεντρική εξουσία, η κυβέρνηση δηλαδή διά του υπουργείου Πολιτισμού, αποδεικνύεται εξαιρετικά ανίκανη και απρόθυμη να πάρει μέτρα για τον χώρο του πολιτισμού. Διαπιστώνουμε μια απαξίωση για τους ανθρώπους της τέχνης, αλλά και για το κοινό που αποζητά την επαφή του με τον πολιτισμό. Ανακοινώνονται μέτρα καταστροφικά για θέατρα, μουσικές σκηνές κ.λπ. Επιβάλλονται, δε, χωρίς ουσιαστική παράλληλη στήριξη. Ταυτόχρονα, παρατηρούμε ένα μοίρασμα του κρατικού χρήματος με αδιαφάνεια, προς… άγνωστες κατευθύνσεις και ένα σωρό άλλα δυσάρεστα.

Είναι υποχρέωση, λοιπόν, της τοπικής αυτοδιοίκησης όλων των βαθμών, να ενθαρρύνει και να στηρίξει τις πολιτιστικές δράσεις που δημιουργούνται εντός των ορίων ευθύνης της. Είναι υποχρέωση του υπουργείου Εσωτερικών, να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στον τομέα δράσης του, το οποίο θα έχει να κάνει με τον πολιτισμό. Αλλά και τα άλλα υπουργεία (Παιδείας, Τουρισμού, Δικαιοσύνης, Ναυτιλίας, Εθνικής Άμυνας, Εξωτερικών κ.ά.) ισχυριζόμαστε πως θα πρέπει να ανοίξουν μια νέα σελίδα στις δράσεις τους, η οποία θα αφορά και την υποχρέωσή τους απέναντι στον πολιτισμό. Αναγκαίο είναι μάλιστα, να έρθουν αυτές οι δράσεις ως στήριξη και της αυτοδιοίκησης στο πολιτιστικό έργο της.

Γιατί ο πολιτισμός, εν τέλει, διαπερνά τα πάντα. Μεταφέρει ποιότητα, θετικά αποτελέσματα και πληρότητα στον δημόσιο βίο. Και όταν κάνουμε καλύτερο τον βίο των πολιτών, τότε έχουμε πετύχει και με διαφορά. Ποιοτική διαφορά. Ας αναλάβει λοιπόν η τοπική αυτοδιοίκηση, τις δικές της ευθύνες.