Citigroup: Μεγάλος κίνδυνος να μπει σε ύφεση η Ευρωζώνη

Η κρίση που χτυπάει το χρηματοπιστωτικό σύστημα σε Αμερική και Ευρώπη, κάνει τους επενδυτές να ρίχνουν τις προσδοκίες τους για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη.

Η προσοχή έχει τώρα μετατοπιστεί από την εκτόνωση του σοκ στους όρους εμπορίου του περασμένου έτους στους αντίθετους ανέμους από τη νομισματική σύσφιξη. Με βάση τη Citigroup, αν και η ανάπτυξη έχει ακόμα περιθώρια να επιταχυνθεί φέτος, ο κίνδυνος μιας σκληρής προσγείωσης αυξάνεται.

Η αμερικάνικη τράπεζα βλέπει δύο σενάρια για τις οικονομικές προοπτικές της Ευρώπης αυτή τη στιγμή.

Σύμφωνα με το πρώτο η στασιμότητα του ΑΕΠ αυτό το χειμώνα οφείλεται στο σοκ των όρων εμπορίου του περασμένου έτους και θα δώσει τη θέση του στην ενίσχυση της ανάπτυξης καθώς αποκαθίσταται η ενεργειακή ασφάλεια και οι τιμές της ενέργειας υποχωρούν. Αυτό θα επιτρέψει επίσης στην οικονομία να επιστρέψει στην ημιτελή ανάκαμψη μετά την πανδημία.

Σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο, οι αυξήσεις των επιτοκίων από την ΕΚΤ – ειδικά ως απάντηση στο σοκ προσφοράς και όχι ζήτησης – θα προκαλέσουν επιβράδυνση ή ύφεση. Πράγματι, ενώ υπήρξαν υφέσεις των οποίων δεν προηγήθηκαν αυξήσεις επιτοκίων (όπως οι τρεις τελευταίες, 2011/12, 2018/19 και 2020), σχεδόν όλοι οι κύκλοι αύξησης επιτοκίων ακολουθήθηκαν από ύφεση ή τουλάχιστον μια σημαντική επιβράδυνση της ανάπτυξης. Η τραπεζική αναταραχή που ξεκίνησε στις ΗΠΑ και την Ελβετία θα μπορούσε να αποτελέσει πρόδρομο για την επερχόμενη ύφεση και στη ζώνη του ευρώ, όπως επισημαίνει η Citi.

Οι αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ επιβραδύνουν την οικονομία μέσω μιας σειράς καναλιών, μεταξύ των οποίων η τραπεζική πίστωση, σημειώνει η Citi. Οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ μπορεί να είναι ανθεκτικές στις αναταράξεις που επηρεάζουν τα τραπεζικά συστήματα των ΗΠΑ και της Ελβετίας, ωστόσο οι προσδοκίες για την κερδοφορία των τραπεζών έχουν μειωθεί.

Πράγματι, η πρόσφατη μίνι-κρίση είναι πιθανό να οδηγήσει σε υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών, καθώς ο ανταγωνισμός για τις καταθέσεις πελατών εντείνεται και η χρηματοδότηση επηρεάζεται από τα αυξανόμενα ασφάλιστρα κινδύνου. Τα αυξανόμενα επιτόκια – τα οποία μέχρι στιγμής θεωρούνταν θετικά για τα τραπεζικά κέρδη – μπορεί τώρα να αρχίσουν να ασκούν πίεση. Ο Σύνθετος Δείκτης Συστημικού Στρες (CISS) της ΕΚΤ, ο οποίος είχε υποχωρήσει πρόσφατα καθώς μειώθηκε ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία, ανέκαμψε και αυτό συνήθως οδηγεί σε αυστηροποίηση των πιστωτικών συνθηκών, επισημαίνει η Citi.

Ο πιστωτικός κύκλος συνήθως αντιδρά με καθυστέρηση στις αλλαγές του οικονομικού κύκλου στην ευρωζώνη, καθώς τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις τείνουν να χρησιμοποιούν ή να εξοικονομούν αποθεματικά και εσωτερική χρηματοδότηση όταν η οικονομία είναι σε σημείο καμπής.

Οι μεταβολές στη ρευστότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων – είτε λόγω της νομισματικής πολιτικής είτε όχι – αποτυπώνονται στην προσφορά χρήματος. Ειδικότερα, η προσφορά χρήματος Μ1 – νομίσματα σε κυκλοφορία συν καταθέσεις μίας ημέρας του μη τραπεζικού τομέα – τείνει να είναι ένας καλός κύριος δείκτης για την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ τρία τρίμηνα αργότερα, όταν προσαρμοστεί για τον πληθωρισμό.

Τα τελευταία 50 χρόνια, κάθε φορά που η πραγματική ανάπτυξη του Μ1 έπεφτε τόσο χαμηλά, μια βαθιά ύφεση ξεκίνησε λίγα τρίμηνα αργότερα, όπως: κατά τα πετρελαϊκά σοκ στα μέσα της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980 καθώς και κατά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2008 και την κρίση δημόσιου χρέους στην ευρωζώνη το 2011/12.

Σε κάθε περίπτωση, τονίζει η Citi, υπάρχουν σημαντικές δυνάμεις που στηρίζουν την ανάπτυξη. Η υποχώρηση του σοκ των όρων εμπορίου του 2022 και η άνοδος του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω της αύξησης των μισθών και του καθαρού εισοδήματος από τόκους των νοικοκυριών, καθώς και η ισχυρή απασχόληση θα τονώσουν την ανάπτυξη φέτος, παράλληλα με τα επενδυτικά σχέδια και τη διαρκή δημοσιονομική στήριξη.

Συνεπώς, η Citi καταλήγει πως αν και οι μεγάλοι κύκλοι αύξησης των επιτοκίων οδηγούν πάντα σε σημαντική επιβράδυνση της ανάπτυξης, και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η ευρωζώνη να βιώσει ύφεση, προς το παρόν δεν πιστεύει ωστόσο ότι η πρόσφατη τραπεζική αναταραχή προαναγγέλλει μια επικείμενη ύφεση στη ζώνη του ευρώ.

Η πιστωτική ανάπτυξη, και το πιο σημαντικό, η ανάπτυξη του χρήματος μπορεί να επιβραδύνεται απότομα, αλλά ο αντίκτυπος στην πραγματική οικονομία είναι πιθανό να είναι σιωπηλός για αρκετό καιρό ακόμη. Πάντως, καθώς η ανάπτυξη παραμένει ανθεκτική και ο πληθωρισμός πολύ υψηλός, η ΕΚΤ θα συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια και αυτό αυξάνει τον κίνδυνο σκληρής προσγείωσης της οικονομίας μεσοπρόθεσμα.