ΕΕ: Σε ειδικό καθεστώς οι αμυντικές δαπάνες;

Οι αμυντικές δαπάνες πιθανόν να αποκτήσουν ειδικό καθεστώς στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ στο πλαίσιο της επανεξέτασης των κανονισμών περί οικονομικής διακυβέρνησης (ΕΟΔ), με στόχο να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις των κρατών μελών στον τομέα αυτό, σύμφωνα με σχέδιο συμβιβασμού που είδε το Euractiv.

Ένα προσχέδιο που κατέθεσε η ισπανική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ την περασμένη Παρασκευή και είδε το Euractiv προτείνει τα κράτη μέλη που αυξάνουν τις αμυντικές δαπάνες να αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη επιείκεια, εάν υπερβούν τον κανόνα της ΕΕ για το έλλειμμα, ο οποίος θέτει ως ανώτατο όριο στο 3% του ΑΕΠ.

Η παραβίαση αυτού του κανόνα ενεργοποιεί συνήθως τη λεγόμενη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ), η οποία απαιτεί από το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος να λάβει διορθωτικά μέτρα εντός συγκεκριμένης προθεσμίας.

Το έγγραφο αναφέρει ότι «η αύξηση των κυβερνητικών επενδύσεων στην άμυνα σε σύγκριση με τον μέσο όρο των τεσσάρων ετών πριν από το σχέδιο, κατά περίπτωση, πρέπει να αναγνωρίζεται ρητά ως ειδικός σχετικός παράγοντας κατά την ενεργοποίηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ), μαζί με άλλους σχετικούς παράγοντες».

Άμυνα έναντι του κλίματος;

Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε την άνοιξη τη νομοθετική της πρόταση για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας, ένας τέτοιος κανόνας δεν υπήρχε στο τραπέζι.

Ωστόσο, από την αρχή, η πρόταση αναθεώρησης στόχευε στην εξισορρόπηση δύο στόχων: της διασφάλισης της βιωσιμότητας του χρέους και της δυνατότητας επενδύσεων.

Πιο συγκεκριμένα, η Κομισιόν ήθελε να εξετάσει τις επενδύσεις με βάσει τις τέσσερις κοινές προτεραιότητες της ΕΕ (πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, κοινωνικά δικαιώματα και άμυνα) όταν αποφάσιζε αν τα κράτη μέλη θα έπαιρναν παράταση της περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής τους. Η περίοδος αυτή υποτίθεται ότι επιτρέπει στις χώρες να μειώσουν τα επίπεδα χρέους τους, εάν αυτά υπερβαίνουν το 60% του ΑΕΠ.

Το έγγραφο της ισπανικής Προεδρίας για τη «ζώνη προσγείωσης» αναφέρει ότι ο αντίκτυπος των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα «θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, συμπεριλαμβανομένης της συμβολής τους στα ευρωπαϊκά και παγκόσμια δημόσια αγαθά, ώστε να διασφαλιστεί η κατάλληλη αξιολόγηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας σε διάφορα κράτη μέλη».

Ωστόσο, από τις τέσσερις κοινές ευρωπαϊκές προτεραιότητες που ορίζονται στον κανονισμό, μόνο η άμυνα αναφέρεται ρητά στο έγγραφο, καθώς παρέχει κάποια επιείκεια σε ένα κράτος μέλος που αντιμετωπίζει ΔΥΕ.

Εάν εφαρμοστεί, η κίνηση αυτή θα μπορεί να δώσει κίνητρο στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ να αφιερώσουν μεγάλο μέρος των δαπανών τους στην άμυνα, η οποία απαιτεί υψηλά επίπεδα επενδύσεων, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις αρχές του 2022.

Τα κράτη μέλη δεν επιβαρύνονται

«Με τον πόλεμο στην Ουκρανία, πρέπει να παράγουμε περισσότερα και, επομένως, να ξοδεύουμε περισσότερα», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ.

Σε αυτό το πλαίσιο, «οι αμυντικές δαπάνες θα επωφελούνταν από μια ετικέτα «καλών χρημάτων» σε αντίθεση με μια ετικέτα «κακών χρημάτων» ώστε να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις, ανέφερε επίσης.

Η τελευταία έκδοση του εγγράφου αναφέρεται επίσης στην τετραετή περίοδο δαπανών που απαιτείται πριν από την υιοθέτηση των νέων κανόνων ως σημείο αναφοράς βάσει του οποίου θα μετρηθεί η «αύξηση» ως κριτήριο για να επωφεληθούν τα κράτη μέλη από τον νέο κανόνα.

Προηγούμενες εκδόσεις του κειμένου από τον Σεπτέμβριο, που έχει δει το Euractiv, δεν έκαναν καμία αναφορά σε αυτό το κριτήριο.

Αν και μικρή, η κίνηση αυτή θα είχε, επομένως, ως στόχο να ωφελήσει τα κράτη μέλη και θα αποτελούσε ένα πολιτικό μήνυμα προς τη βιομηχανία για την αύξηση των παραγωγικών δυνατοτήτων μακροπρόθεσμα. Αυτό μάλιστα μπορεί να αποτελέσει και κίνητρο για τις τράπεζες και τα ιδιωτικά ταμεία να παράσχουν στη βιομηχανία καλύτερη πρόσβαση σε δάνεια.

«Όμως, δεν πρόκειται για πραγματική εξαίρεση», δήλωσε στο Euractiv πηγή από τον χώρο της αμυντικής βιομηχανίας σε σχετικό ερώτημα.

Απαιτούνται περισσότερες συνομιλίες

Ωστόσο, φαίνεται σχεδόν απίθανο οι υπουργοί Οικονομικών που θα συναντηθούν την Πέμπτη (9 Νοεμβρίου) και πρόκειται να συζητήσουν τους δημοσιονομικούς κανόνες, να καταλήξουν σε συμφωνία αυτή την εβδομάδα, καθώς οι εθνικές θέσεις εξακολουθούν να απέχουν πολύ μεταξύ τους.

Δύο διπλωμάτες της ΕΕ ανέφεραν ότι τα κράτη μέλη χρειάζονται επίσης χώρο για τις πράσινες επενδύσεις και τις επενδύσεις για την ψηφιακή μετάβαση στους συνολικούς υπολογισμούς τους, ενώ το προτεινόμενο σχέδιο συμφωνίας δεν προσφέρει ρητά το ίδιο περιθώριο για την άμυνα και τις πράσινες επενδύσεις.

Ωστόσο, δεν διευκρίνισαν αν θα ήθελαν έναν ενιαίο κανόνα για την άμυνα και τις πράσινες και ψηφιακές δαπάνες.

Ένας τρίτος διπλωμάτης δήλωσε ότι η ΔΥΕ «είναι ένα μέσο που αποσκοπεί στο να θέσει το κρατικό χρέος υπό έλεγχο και κάθε σχετικός παράγοντας εκτός από το χρέος που αναφέρεται ρητά δημιουργεί ένα δυνητικό παραθυράκι», υπονοώντας ότι δεν τάσσεται υπέρ μιας παρέκκλισης.

Ένας τέταρτος διπλωμάτης δήλωσε στο Euractiv ότι, δεδομένου ότι δεν σκοπεύουν και οι 27 να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες, ο κανόνας θα έχει ως αποτέλεσμα το αθέμιτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε όσους το κάνουν, ενώ όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν τις πράσινες επενδύσεις τους τα επόμενα χρόνια.

Είπαν επίσης ότι οι «κρατικές επενδύσεις στην άμυνα» χρειάζονται έναν καλύτερο ορισμό πριν από την επίτευξη συμφωνίας, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα ουδέτερα κράτη μέλη μπορούν να επωφεληθούν από τον πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο.

Ο πρώτος διπλωμάτης δήλωσε επίσης ότι η υπόθεση των επενδύσεων στην άμυνα συνδέεται με τη συμφωνία για της επανεξέτασης των κανονισμών περί οικονομικής διακυβέρνησης, δηλώνοντας: «Τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί μέχρι να συμφωνηθούν όλα».

Και «τα πάντα» είναι πολύ μακριά από τα συμφωνηθούν, καθώς η Γερμανία εξακολουθεί να επιμένει σε αυστηρότερους αριθμητικούς δείκτες αναφοράς για τη μείωση του χρέους και του ελλείμματος, ενώ η Γαλλία και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ επιμένουν σε μεγαλύτερη ευελιξία για επενδύσεις.