Ποιοι γλιτώνουν τον φορολογικό έλεγχο για υποθέσεις παλαιών ετών

Πώς η Φορολογική Διοίκηση προσαρμόζει τις οδηγίες της για τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων στην υπ’ αριθμόν 1738/2017 απόφαση του Σ.τ.Ε., για τις προθεσμίες παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να ασκήσει έλεγχο στις φορολογικές δηλώσεις παρελθόντων ετών-Ποιοι μεγαλοκαταθέτες τουν εξωτερικού και του εσωτερικού, που περιλαμβάνονται στις γνωστές “λίστες” γλιτώνουν τους ελέγχους και τα πρόστιμα και ποιοι εξακολουθούν να είναι εκτεθειμένοι./

Την οριστική παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να διενεργήσει φορολογικούς ελέγχους σε υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (Κ.Β.Σ.) της χρήσης του 2000 καθώς επίσης και σε υποθέσεις φόρου εισοδήματος και Κ.Β.Σ. των χρήσεων 2001-2005, για τις οποίες είχαν υποβληθεί κανονικά οι σχετικές φορολογικές δηλώσεις, αποδέχθηκε ουσιαστικά η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, με την απόφαση που εξέδωσε στις 15 Σεπτεμβρίου και έθεσε σε εφαρμογή από τις 18 Σεπτεμβρίου ο Διοικητής της Αρχής, Γ. Πιτσιλής.

Επιπλέον, βάσει των όσων προβλέπει η ίδια απόφαση, υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και Κ.Β.Σ. των χρήσεων 2006-2010 για τις οποίες δεν έχουν προκύψει μέχρι στιγμής «συμπληρωματικά στοιχεία» από τα οποία να αποδεικνύεται ότι τα πραγματικά εισοδήματα των φορολογουμένων ήταν μεγαλύτερα από αυτά που προσδιορίστηκαν σε προηγούμενους ελέγχους ή ότι οι δηλώσεις που υποβλήθηκαν ήταν ανακριβείς, θεωρούνται επίσης για την Α.Α.Δ.Ε. ως παραγεγραμμένες.

Ουσιαστικά, με την απόφαση αυτή του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. υιοθετήθηκε πλήρως το «δια ταύτα» της απόφασης 1738/2017 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας με το οποίο κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι νομοθετηθείσες την περίοδο 2013-2016 παρατάσεις των προθεσμιών παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να διενεργήσει φορολογικούς ελέγχους και να εκδώσει πράξεις διορθωτικού προσδιορισμού φόρων σε υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και Κ.Β.Σ. για τις οποίες είχαν εκπνεύσει τόσο η κανονική περίοδος 5ετούς παραγραφής όσο και οι περίοδοι 10ετούς και 15ετούς παραγραφής που προβλέπουν οι ισχύουσες διατάξεις σε ειδικές περιπτώσεις.

Ως εκ τούτου, όλες οι υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων που περιλαμβάνονται στις λίστες μεγαλοκαταθετών του εσωτερικού και του εξωτερικού (λίστα Λανγκάρντ, λίστα Μπόργιανς, λίστα «65 cd», λίστα εμβασμάτων κ.λπ), οι οποίες αφορούν στο έτος 2000 θεωρούνται οριστικά παραγεγραμμένες και δεν πρόκειται ποτέ πια να ελεγχθούν από τις υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε.. Οριστικά παραγεγραμμένες θεωρούνται από την Α.Α.Δ.Ε. και οι υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος των προσώπων αυτών οι οποίες αφορούν στα έτη 2001-2005, εφόσον όμως για τα έτη αυτά οι εν λόγω φορολογούμενοι έχουν υποβάλει κανονικά τις προβλεπόμενες φορολογικές δηλώσεις.

Αντιθέτως, όλες οι υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος των ιδίων προσώπων, οι οποίες αφορούν στα έτη 2006-2016 είναι ακόμη «ανοικτές» για έλεγχο και για επιβολή φόρων και προστίμων από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές, δεδομένου ότι για τις συγκεκριμένες υποθέσεις η 5ετής προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να ασκήσει έλεγχο έχει παραταθεί για άλλα 5 έτη, δηλαδή έχει γίνει 10ετής. Ο λόγος για τον οποίο έχει συμβεί αυτό, είναι επειδή τα στοιχεία των κινήσεων των τραπεζικών λογαριασμών των συγκεκριμένων προσώπων, τα οποία περιλαμβάνονται στις σχετικές λίστες, θεωρούνται «συμπληρωματικά στοιχεία» που περιήλθαν εκ των υστέρων, μετά την πάροδο της 5ετίας, εις γνώσιν των αρμόδιων φορολογικών αρχών και αποδεικνύουν ότι τα προσδιορισθέντα από προηγούμενους ελέγχους εισοδήματα ή ότι τα δηλωθέντα εισοδήματα υπολείπονται των πραγματικών.

Επίσης, «ανοικτές» για έλεγχο παραμένουν και οι υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος των ετών 2011-2016 των ιδίων προσώπων, καθώς η κανονική 5ετής περίοδος παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να ελέγξει τις υποθέσεις αυτές  δεν έχει ακόμη εκπνεύσει.

Πάντως, η περίοδος παραγραφής για χιλιάδες από τις παραπάνω υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος των ετών 2006 και 2011 βρίσκεται φέτος στο τελευταίο έτος της. Αυτό σημαίνει ότι η προθεσμία παραγραφής λήγει για τις υποθέσεις αυτές στις 31-12-2017 – σε 100 περίπου μέρες – και δεν επιτρέπεται πλέον, βάσει της απόφασης του Σ.τ.Ε., να παραταθεί. Ως εκ τούτου πολλές από τις υποθέσεις αυτές θα παραγραφούν στο τέλος του τρέχοντος έτους, αφού οι υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε. δεν θα προλάβουν να τις ελέγξουν.

Οι σημαντικές αυτές εξελίξεις επιβεβαιώνονται και από την υπ’ αριθμόν ΠΟΛ. 1154/4-10-2017 εγκύκλιο με τις οδηγίες για την εφαρμογή της απόφασης της 15ης Σεπτεμβρίου, την οποία ο κ. Πιτσιλής εξέδωσε και απέστειλε ήδη στις 66 Δ.Ο.Υ. της χώρας με Τμήματα Ελέγχου καθώς επίσης και στα δύο μεγάλα Ελεγκτικά Κέντρα (το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου και το Κέντρο Ελέγχων Μεγάλων Επιχειρήσεων). 

Το επιπλέον στοιχείο που προσθέτει η εγκύκλιος του κ. Πιτσιλή είναι ότι εφόσον έχουν ήδη διενεργηθεί κι ολοκληρωθεί φορολογικοί έλεγχοι πριν την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής της απόφασης του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. δηλαδή πριν τις 18 Σεπτεμβρίου 2017, τα ποσά των φόρων και των προστίμων θα πρέπει να βεβαιώνονται κανονικά και να αναζητούνται από τους ελεγχθέντες έστω κι αν αφορούν σε χρήσεις που σύμφωνα με την απόφαση του Σ.τ.Ε. έχουν παραγραφεί! Στις περιπτώσεις αυτές οι ελεγχθέντες φορολογούμενοι θα πρέπει να αναζητούν το δίκιο τους πρώτα με ενδικοφανείς προσφυγές στην Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (Δ.Ε.Δ.) και, εν συνεχεία, αν η Δ.Ε.Δ. τούς απορρίψει τις προσφυγές, με νέες προσφυγές στα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια. Ουσιαστικά, δηλαδή, όσοι φορολογούμενοι ελέγχθηκαν και έλαβαν πριν την 18η Σεπτεμβρίου 2017 πράξεις οριστικού προσδιορισμού του φόρου εισοδήματος για χρήσεις παραγεγραμμένες σύμφωνα με την απόφαση του Σ.τ.Ε. δεν γλιτώνουν από τις πρόσθετες επιβαρύνσεις με φόρους και πρόστιμα, παρά μόνο εάν ασκήσουν προσφυγές.

Τι ισχύει γενικότερα για τις χρήσεις που μπορούν να ελεγχθούν

Γενικότερα, από την απόφαση του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. και τη διευκρινιστική εγκύκλιο με τις αναλυτικές οδηγίες την οποία εξέδωσε ο ίδιος στις 4 Οκτωβρίου, προκύπτει ότι το δικαίωμα του Δημοσίου να διενεργήσει φορολογικούς ελέγχους, να εκδώσει πράξεις διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου εισοδήματος και να καταλογίσει πρόστιμα και τόκους εκπρόθεσμης καταβολής εξακολουθεί να ισχύει:

– Για υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και Κ.Β.Σ. των χρήσεων 2001-2005 για τις οποίες δεν είχαν υποβληθεί οι σχετικές φορολογικές δηλώσεις. Η προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος ελέγχου του έτους 2001 λήγει πάντως στις 31-12-2017, δηλαδή σε περίπου 100 μέρες και δεν επιτρέπεται πλέον να παραταθεί.

– Για υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και Κ.Β.Σ. των χρήσεων 2006-2010 για τις οποίες, από το 2012 έως σήμερα περιήλθαν εις γνώσιν των φορολογικών αρχών «συμπληρωματικά στοιχεία» από τα οποία προκύπτει ότι τα πραγματικά εισοδήματα ήταν μεγαλύτερα από αυτά που είχαν προσδιοριστεί σε προηγούμενους ελέγχους ή ότι οι δηλώσεις που υποβλήθηκαν ήταν ανακριβείς. Η προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος ελέγχου του έτους 2006 λήγει πάντως στις 31-12-2017, δηλαδή σε περίπου 100 μέρες και δεν επιτρέπεται πλέον να παραταθεί.

– Για υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και Κ.Β.Σ. των χρήσεων 2008 και μετά οι οποίες δεν είχαν παραγραφεί την 1η-1-2014 (λόγω μη παρόδου της πενταετούς περιόδου παραγραφής) και για τις οποίες, σύμφωνα με το νέο Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4174/2013) ισχύει 20ετής περίοδος παραγραφής λόγω εντοπισμού φοροδιαφυγής. Στην έννοια “φοροδιαφυγή” περιλαμβάνεται η απόκρυψη φορολογητεών εισοδημάτων από οποιανδήποτε πηγή, με την παράλειψη υποβολής δήλωσης ή την υποβολή ανακριβούς δήλωσης ή με την καταχώρηση στα λογιστικά αρχεία (βιβλία) εικονικών δαπανών ή με την επίκληση εικονικών δαπανών στις φορολογικές δηλώσεις, εφόσον το ύψος των φόρων εισοδήματος που απέφυγε να καταβάλει ο φορολογούμενος υπερβαίνει τις 100.000 ευρώ ανά φορολογικό έτος (χρήση). 

– Για υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και Κ.Β.Σ. των χρήσεων 2011-2013 και των φορολογικών ετών 2014-2016 για τις οποίες δεν έχει ακόμη εκπνεύσει η 5ετής περίοδος παραγραφής. Η προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος ελέγχου του έτους 2011 λήγει πάντως στις 31-12-2017, δηλαδή σε περίπου 100 μέρες και δεν επιτρέπεται πλέον να παραταθεί.