Ένα μεγάλο σφάλμα των Ελλήνων τραπεζιτών

Το 2010 φαίνεται πια πολύ μακρινό, αλλά οι τραπεζίτες μας καλά θα κάνουν να ανακαλέσουν στη μνήμη τα γεγονότα εκείνης της εποχής, τότε που έμπαινε στη ζωή των Ελλήνων ο περιβόητος νόμος Κατσέλη, και να ομολογήσουν θαρραλέα ότι υπέπεσαν σε ένα μεγάλο σφάλμα, με σοβαρές συνέπειες που φθάνουν στο σήμερα.

Εξηγούμαστε: οι περισσότεροι θυμόμαστε ότι οι ελληνικές τράπεζες, κινούμενες σε άψογο συντονισμό και με αδιάσπαστο μέτωπο, αντιτάχθηκαν σθεναρά στην εισαγωγή στο ελληνικό δίκαιο ενός νόμου για την προσωπική πτώχευση οικονομικά αδύναμων οφειλετών, που δεν διέφερε πολύ από τους αντίστοιχους νόμους άλλων ανεπτυγμένων χωρών.

Πολιτικός στόχος του νόμου, που δεν ήταν τυχαίο ότι εισήχθη στις αρχές της ελληνικής οικονομικής κρίσης, ήταν να βρεθεί ένας τρόπος να προσαρμοσθούν οι πληρωμές οικονομικά ασθενών οφειλετών στις πραγματικές τους οικονομικές δυνατότητες, ώστε να βρεθεί μια ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη να αποφύγουν την περιθωριοποίηση μεγάλα στρώματα του πληθυσμού και στην ανάγκη να πάρουν οι τράπεζες έστω ένα μέρος δανείων που ήταν αδύνατο να εξυπηρετηθούν με τους αρχικούς όρους.

Οι τράπεζες πολέμησαν με κάθε τρόπο αυτή την παρέμβαση του νομοθέτη στη σφαίρα της ιδιωτικής σχέσης τους με τους δανειολήπτες. Ακόμη και όταν ο νόμος ψηφίσθηκε, ο πόλεμος αυτός δεν σταμάτησε.

Με μια απόφαση που δεν θα βρει κανείς στα πρακτικά συνεδριάσεων της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι λήφθηκε και εφαρμόσθηκε χωρίς παρεκκλίσεις από όλες τις τράπεζες, έγινε η επιλογή να απορρίπτονται σε όλες τις περιπτώσεις οι προβλεπόμενες από το νόμο Κατσέλη προτάσεις εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών με τους δανειολήπτες και να αφήνονται όλες οι υποθέσεις του νόμου Κατσέλη να άγονται στα δικαστήρια.

Το θλιβερό αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι σε όλους γνωστό. Τα δικαστήρια έχουν κατακλυσθεί από προσφυγές δανειοληπτών για ρύθμιση χρεών με βάση το νόμο Κατσέλη, ένας τεράστιος αριθμός δανείων βρίσκονται σε καθεστώς προσωρινής δικαστικής προστασίας με δικασίμους στο απώτερο μέλλον, και οι τράπεζες έχουν μείνει με ένα μεγάλο όγκο καθυστερούμενων δανείων, τα οποία θα «μολύνουν» για πολλά χρόνια τα χαρτοφυλάκιά τους.

Ευρισκόμενες υπό την πίεση του εποπτικού μηχανισμού της ΕΚΤ να προχωρήσουν, επιτέλους, με ταχύτερο ρυθμό στην εξυγίανση των χαρτοφυλακίων τους, οι τράπεζες προσπαθούν τώρα να λύσουν το γόρδιο δεσμό των δανείων με εκκρεμείς αιτήσεις ρύθμισης με βάση το νόμο Κατσέλη.

Κινούμενες και πάλι εναρμονισμένα, ετοιμάζονται να προσφέρουν στους δανειολήπτες (για την ακρίβεια: σε πολλούς δανειολήπτες αυτής της κατηγορίας) ρυθμίσεις των δανείων τους που δεν θα διαφέρουν από το αναμενόμενο αποτέλεσμα της δικαστικής διαδικασίας. Ο δανειολήπτης θα πληρώνει μόνο όσα μπορεί να πληρώσει και όσο χρέος «περισσεύει», θα διαγράφεται στο τέλος, εφόσον ο δανειολήπτης αποδειχθεί συνεπής.

Ουσιαστικά, οι τράπεζες, την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενες, προσφέρονται να εφαρμόσουν το νόμο Κατσέλη, μέσω εξωδικαστικού συμβιβασμού. Την ίδια δυνατότητα είχαν εξαρχής, αλλά επέλεξαν να μην την αξιοποιήσουν, αφήνοντας χιλιάδες δανειολήπτες να μπουν σε μεγάλης διάρκειας δικαστικές περιπέτειες, με τεράστιο κόστος και για το ίδιο το τραπεζικό σύστημα, που σήμερα απειλείται σοβαρά από την αδυναμία του να διαχειρισθεί τον τεράστιο όγκο προβληματικών δανείων.

Το χειρότερο για τις τράπεζες είναι ότι ίσως πλέον να είναι πολύ αργά για αυτή τη στροφή. Δεν είναι καθόλου βέβαιο πόσοι δανειολήπτες θα δεχθούν να καταλήξουν σε ένα εξωδικαστικό συμβιβασμό, αντί να περιμένουν τις δικαστικές αποφάσεις -οι δικηγόροι τους, πάντως, στις περισσότερες περιπτώσεις θα συμβουλέψουν να φθάσουν οι υποθέσεις στο ακροατήριο.

Σε κάθε περίπτωση, το σφάλμα που έγινε το 2010 ήταν μεγάλο και σε ένα ιδεατό κόσμο θα περίμενε κανείς από τους τραπεζίτες να το αναγνωρίσουν. Πολεμώντας το νόμο Κατσέλη, οι τράπεζες δεν προκάλεσαν προβλήματα μόνο στους αδύναμους δανειολήπτες, αλλά «πλήγωσαν» και τους ισολογισμούς τους.