Έρχεται ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. του 2024: Ποιοι θα πληρώσουν;

την 9 Μαρτίου, 2024 08:05

* Οι κανόνες υπολογισμού του φόρου – Πώς προκύπτει η τελική οφειλή

* Αναλυτικός πίνακας παραδειγμάτων

του Γιώργου Παλαιτσάκη

Στην τελική ευθεία για την ηλεκτρονική αποστολή 7,2 εκατομμυρίων εκκαθαριστικών σημειωμάτων Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) βρίσκεται πλέον η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.).

Tην Παρασκευή 8 Μαρτίου έληξε η προθεσμία για την ηλεκτρονική υποβολή δηλώσεων Ε9 έτους 2024 για όσους φορολογουμένους είχαν μεταβολές στην ακίνητη περιουσία τους το 2023 και για όσους επιθυμούσαν να διορθώσουν λάθη στα στοιχεία των ακινήτων τους. Από το Σάββατο 9 Μαρτίου, η Α.Α.Δ.Ε. θέτει προσωρινά εκτός λειτουργίας την εφαρμογή αυτή, προκειμένου να ξεκινήσει τη διαδικασία αποστολής των εκκαθαριστικών σημειωμάτων πληρωμής του φετινού ΕΝ.Φ.Ι.Α.

Όπως ανακοινώθηκε από την Α.Α.Δ.Ε., η εφαρμογή για την υποβολή δηλώσεων Στοιχείων Ακινήτων (Ε9) έτους 2024 δε θα είναι διαθέσιμη από το Σάββατο 9 Μαρτίου και μέχρι την ολοκλήρωση της έκδοσης – ανάρτησης των πράξεων διοικητικού προσδιορισμού ΕΝ.Φ.Ι.Α. 2024 και το άνοιγμα των τροποποιητικών δηλώσεων ΕΝΦΙΑ 2024. Επίσης, η εφαρμογή για την υποβολή δηλώσεων Στοιχείων Ακινήτων (Ε9) 2025, δεν θα είναι διαθέσιμη το Σάββατο 9 Μαρτίου, μεταξύ 11:00 και 15:00.

Από τα 7,2 εκατομμύρια παραλήπτες των εκκαθαριστικών σημειωμάτων του ΕΝ.Φ.Ι.Α. του 2024 περίπου 6,1 εκατομμύρια εκτιμάται ότι θα είναι οι υπόχρεοι πληρωμής του συγκεκριμένου φόρου. Τα ποσά των οφειλών ΕΝ.Φ.Ι.Α. που θα αναγράφουν τα εκκαθαριστικά θα πρέπει να εξοφληθούν είτε εφάπαξ μέχρι το τέλος Απριλίου του τρέχοντος έτους είτε σε 11 μηνιαίες δόσεις, από τον Απρίλιο του 2024 έως τον Φεβρουάριο του 2025.

Ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. του 2024 αναμένεται να υπολογιστεί ως εξής:

1) Ο κύριος ΕΝ.Φ.Ι.Α. θα προκύψει με βάση κλίμακα τιμών ζώνης και συντελεστών προσδιορισμού. Στην κλίμακα αυτή, ο συντελεστής προσδιορισμού του βασικού φόρου κτισμάτων κλιμακώνεται από 2 έως 16 ευρώ ανά τ.μ.. Συγκεκριμένα, ο συντελεστής του βασικού φόρου ανέρχεται σε:

* 2 ευρώ ανά τ.μ., για τιμή ζώνης έως 750 ευρώ ανά τ.μ.

* 2,8 ευρώ ανά τ.μ., για τιμή ζώνης από 751 έως 1.500 ευρώ ανά τ.μ.

* 3,7 ευρώ ανά τ.μ., για τιμή ζώνης από 1.501 έως 2.500 ευρώ ανά τ.μ.

* 4,5 ευρώ ανά τ.μ., για τιμή ζώνης από 2.501 έως 3.000 ευρώ ανά τ.μ.

* 7,6 ευρώ ανά τ.μ., για τιμή ζώνης από 3.001 έως 3.500 ευρώ ανά τ.μ.

* 9,2 ευρώ ανά τ.μ. για τιμή ζώνης από 3.501 έως 4.000 ευρώ ανά τ.μ..

* 11,1 ευρώ ανά τ.μ. για τιμή ζώνης από 4.001 έως 4.500 ευρώ ανά τ.μ.

* 13,4 ευρώ ανά τ.μ. για τιμή ζώνης από 4.501 έως 5.000 ευρώ ανά τ.μ.

* 16,2 ευρώ ανά τ.μ. για τιμή ζώνης μεγαλύτερη των 5.000 ευρώ ανά τ.μ.

Το γινόμενο βασικού φόρου ανά τ.μ. επί αριθμό τ.μ. θα πολλαπλασιαστεί, στη συνέχεια, διαδοχικά με τους συντελεστές παλαιότητας (αποκλιμακώνεται από 1,25 έως 0,7 ανάλογα με τα έτη παλαιότητας), πρόσοψης (κυμαίνεται από 1 έως 1,02), ορόφου (κυμαίνεται από 0,98 έως 1,03) και επιφανείας (αποκλιμακώνεται από 1 έως 0,25) για να προκύψει το τελικό ποσό του κύριου φόρου.

2) Επί του κύριου ΕΝ.Φ.Ι.Α. θα επιβληθούν δύο «κατηγοριών» προσαυξήσεις ειδικά για τις περιπτώσεις ιδιοκτητών με μεγάλης αξίας αστική ακίνητη περιουσία.

Η μία «κατηγορία» προσαύξησης αφορά σε όσους φορολογούμενους κατέχουν ακίνητη περιουσία συνολικής αντικειμενικής αξίας μεγαλύτερης των 300.000 ευρώ στην οποία περιλαμβάνεται τουλάχιστον ένα ακίνητο με αντικειμενική αξία μεγαλύτερη των 400.000 ευρώ. Σε κάθε τέτοια περίπτωση θα υπολογίζεται, ξεχωριστά για κάθε ακίνητο αξίας άνω των 400.000 ευρώ ή για κάθε εμπράγματο δικαίωμα (ψιλή κυριότητα, επικαρπία, ποσοστό συνιδιοκτησίας) επί ακινήτου αξίας μεγαλύτερης των 400.000 ευρώ, πρόσθετος ΕΝ.Φ.Ι.Α. βάσει κλίμακας με αφορολόγητο όριο 400.000 ευρώ και συντελεστές κλιμακούμενους από 0,2% έως 1%.

Η δεύτερη «κατηγορία» προσαύξησης αφορά στους ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας συνολικής αντικειμενικής αξίας μεγαλύτερης των 500.000 ευρώ. Σε κάθε τέτοια περίπτωση, το άθροισμα κύριου ΕΝ.Φ.Ι.Α. και τυχόν πρόσθετου ΕΝ.Φ.Ι.Α. για ακίνητα αξίας άνω των 400.000 ευρώ θα προσαυξάνεται περαιτέρω:

α) κατά 5% για αξία ακίνητης περιουσίας έως και 650.000 ευρώ,

β) κατά 10%, για αξία ακίνητης περιουσίας έως και 800.000 ευρώ,

γ) κατά 15% για αξία ακίνητης περιουσίας έως και 1.000.000 ευρώ

δ) κατά 20% για αξία ακίνητης περιουσίας από 1.000.000,01 ευρώ και άνω.

3) Επί του συνολικού ποσού φόρου που θα προκύψει σύμφωνα με τα παραπάνω θα υπολογιστεί έκπτωση κυμαινόμενη από 10% έως 30% για τις ιδιοκτησίες συνολικής αξίας μέχρι 400.000 ευρώ. Για ιδιοκτησίες συνολικής αξίας πάνω από 400.000 ευρώ δεν ισχύει έκπτωση φόρου. Συγκεκριμένα τα ποσοστά των εκπτώσεων φόρου διαμορφώνονται σε:

* 30% για περιουσία συνολικής αξίας έως 100.000 ευρώ,

* 25% για περιουσία συνολικής αξίας πάνω από 100.000 ευρώ και μέχρι 150.000 ευρώ,

* 20% για περιουσία συνολικής αξίας πάνω από 150.000 ευρώ και μέχρι 250.000 ευρώ,

* 15% για περιουσία συνολικής αξίας πάνω από 250.000 ευρώ και μέχρι 300.000 ευρώ,

* 10% για περιουσία συνολικής αξίας πάνω από 300.000 ευρώ και μέχρι 400.000 ευρώ,

* 0% (μηδενική έκπτωση) για περιουσία αξίας πάνω από 400.000 ευρώ.

Πώς καταβάλλεται ο φόρος

4) Η καταβολή του φόρου επιτρέπεται να γίνει τμηματικά, σε ένδεκα ισόποσες μηνιαίες δόσεις. Κάθε μία από τις δόσεις αυτές δεν μπορεί να είναι μικρότερη των 10 ευρώ. Η προθεσμία καταβολής της πρώτης δόσης λήγει την τελευταία εργάσιμη μέρα του Απριλίου του 2024 ενώ κάθε μία από τις προθεσμίες εξόφλησης των υπολοίπων εννέα δόσεων λήγει την τελευταία εργάσιμη μέρα των επομένων μηνών. Συνεπώς η ενδέκατη και τελευταία δόση λήγει την τελευταία εργάσιμη μέρα του Φεβρουαρίου του 2025.

Η συντριπτική πλειονότητα των ιδιοκτητών θα πληρώσει το ίδιο ποσό ΕΝ.Φ.Ι.Α. με αυτό που κατέβαλε το 2023, καθώς πέρυσι δεν καταγράφηκε καμία μεταβολή στην ακίνητη περιουσία τους, ενώ φέτος δεν αλλάζει γι’ αυτούς καμία από τις παραμέτρους υπολογισμού του φόρου.

Ποιοι θα πληρώσουν περισσότερα και ποιοι λιγότερα σε σχέση με πέρυσι

Υπάρχουν όμως και εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες, οι οποίοι θα δουν, φέτος, μεταβολές στα ποσά του ΕΝ.Φ.Ι.Α., που θα αναγράφουν τα εκκαθαριστικά τους.

Οι ιδιοκτήτες αυτοί θα είναι κυρίως:

α) Εκείνοι οι οποίοι κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους είτε απέκτησαν ακίνητα με αγορές, δωρεές, γονικές παροχές ή κληρονομιές είτε απέκτησαν ποσοστά συνιδιοκτησίας ή εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων (ψιλή κυριότητα ή επικαρπία) είτε τακτοποίησαν κλειστούς ημιυπαίθριους χώρους που είχαν μετατρέψει σε χώρους κύριας χρήσης είτε πώλησαν είτε μεταβίβασαν με δωρεές ακίνητα ή ποσοστά συνιδιοκτησίας ή εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων.

Για όσους από τους ιδιοκτήτες αυτούς, οι σχετικές δηλώσεις φορολογίας μεταβιβάσεων, δωρεών ή γονικών παροχών υποβλήθηκαν εντός του δευτέρου εξαμήνου του 2023 μέσω της εφαρμογής myProperty, η εικόνα της ακίνητης περιουσίας τους μεταβλήθηκε αυτόματα στο e-περιουσιολόγιο, με την αυτόματη ηλεκτρονική υποβολή Ε9 από την ίδια την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.).

Οι υπόλοιποι από τους φορολογούμενους αυτούς έχουν χρονικό περιθώριο μέχρι τις 8 Μαρτίου 2024 να δηλώσουν στην Α.Α.Δ.Ε. όλες αυτές τις μεταβολές στα ακίνητα περιουσιακά στοιχεία τους, υποβάλλοντας τροποποιητικές δηλώσεις Ε9 έτους 2024.

Όσοι δήλωσαν ότι το 2023 απέκτησαν ακίνητα ή ποσοστά ή εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων καθώς και όσοι δήλωσαν ότι τακτοποίησαν το 2023 ημιυπαίθριους χώρους δηλώνοντάς τους πλέον ως χώρους κύριας χρήσης θα δουν τον φετινό λογαριασμό του ΕΝ.Φ.Ι.Α. αυξημένο σε σύγκριση με το 2023, ενώ όσοι δήλωσαν ότι πώλησαν ή μεταβίβασαν ακίνητα ή ποσοστά συνιδιοκτησίας ή εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων θα δουν μειωμένα τα ποσά του ΕΝ.Φ.Ι.Α. που θα αναγράφουν τα φετινά εκκαθαριστικά τους.

β) Όσοι θα χάσουν φέτος δικαιώματα μερικής ή ολικής απαλλαγής από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α., λόγω αύξησης του οικογενειακού εισοδήματός τους πάνω από τα όρια που προβλέπονται για τη χορήγηση των απαλλαγών αυτών. Οι φορολογούμενοι αυτοί θα πληρώσουν φέτος ΕΝ.Φ.Ι.Α. αυξημένο κατά 100% ή θα πληρώσουν για πρώτη φορά ΕΝ.Φ.Ι.Α., ενώ τα προηγούμενα χρόνια απαλλάσσονταν.

γ) Όσοι θα κερδίσουν για φέτος δικαιώματα μερικής ή όλικής απαλλαγής, είτε λόγω αύξησης των εισοδηματικών ορίων μερικής ή ολικής απαλλαγής από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. πάνω από τα επίπεδα των ετησίων οικογενειακών εισοδημάτων τους, είτε λόγω μείωσης των ετησίων οικογενειακών εισοδημάτων τους κάτω από τα εισοδηματικά όρια μερικής ή ολικής απαλλαγής. Η αύξηση των εισοδηματικών ορίων μπορεί να έχει προκύψει είτε επειδή έγιναν έγγαμοι είτε επειδή απέκτησαν ένα ακόμη εξαρτώμενο τέκνο είτε επειδή έγιναν έγγαμοι και απέκτησαν και τέκνο. Η μείωση των ετησίων οικογενειακών εισοδημάτων μπορεί να έχει προκύψει από διάφορες αιτίες, όπως π.χ. η παραίτηση από μισθωτή εργασία, η μείωση του καθαρού κέρδους ατομικης επιχείρησης κ.λπ. Οι φορολογούμενοι αυτών των περιπτώσεων θα πληρώσουν φέτος μειωμένο ποσό ΕΝ.Φ.Ι.Α. σε σύγκριση με πέρυσι ή ακόμη και θα απαλλαγούν πλήρως από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. για πρώτη φορά φέτος.

δ) Όσοι είχαν την 1η-1-2024 κατοικίες, οι οποίες ήταν ασφαλισμένες από κινδύνους πυγκαγιάς, σεισμού και πλημμύρας ταυτόχρονα, για χρονικά διαστήματα τουλάχιστον τριών και μέχρι δώδεκα μηνών εντός του 2023. Για τους φορολογούμενους αυτούς ισχύει φέτος για πρώτη φορά έκπτωση έως 10% στον ΕΝ.Φ.Ι.Α. που αναλογεί σε κάθε ασφαλισμένη κατοικία.

Τι προβλέπεται για τις εκπτώσεις και τις απαλλαγές

Αναλυτικά, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία:

1) Εκπτωση 50% στον ΕΝ.Φ.Ι.Α. δικαιούνται οι ιδιοκτήτες ακινήτων εφόσον:

α) Το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα του φορολογικού έτους, για το οποίο υποβλήθηκαν οι πιο πρόσφατες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος, δεν υπερβαίνει τις 9.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή τη σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος.

β) Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων που κατείχαν την 1^η-1-2024 δεν υπερβαίνει τα 150 τ.μ.

γ) Η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας που κατείχαν την 1^η-1-2024 δεν υπερβαίνει τα 85.000 ευρώ για τον άγαμο, τα 150.000 ευρώ για τον έγγαμο με ένα εξαρτώμενο τέκνο και τα 200.000 ευρώ για τον έγγαμο με δύο εξαρτώμενα τέκνα.

2) Πλήρη απαλλαγή από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. δικαιούνται οι οικογένειες που είναι τρίτεκνες ή πολύτεκνες ή περιλαμβάνουν άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, εφόσον πληρούν τα παρακάτω κριτήρια:

α) Το συνολικό ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα του φορολογικού έτους, για το οποίο υποβλήθηκαν οι πιο πρόσφατες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος, δεν υπερβαίνει τα 12.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή τη σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος.

β) Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων δεν υπερβαίνει τα 150 τ.μ.

Για τον προσδιορισμό των δικαιούχων των παραπάνω απαλλαγών ελήφθησαν υπόψη πέρυσι τα στοιχεία των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2021, ενώ για τον πρσσδιορισμό των φετινών δικαιούχων θα ληφθούν υπόψη τα δεδομένα των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2022, οι οποίες υποβλήθηκαν πέρυσι (τα δεδομένα των πιο πρόσφατα υποβληθεισών δηλώσεων).

Συνεπώς, όσοι από τους περυσινούς δικαιούχους των παραπάνω απαλλαγών απέκτησαν κατά τη διάρκεια του 2022 εισοδήματα μεγαλύτερα από τα παραπάνω εισοδηματικά όρια είτε θα κληθούν να καταβάλουν διπλάσιο ΕΝ.Φ.Ι.Α., λόγω απώλειας του δικαιώματος απαλλαγής από το 50% του φόρου, είτε θα κληθούν για πρώτη φορά να πληρώσουν το 50% ή ακόμη και το 100% του αναλογούντος ΕΝ.Φ.Ι.Α. λόγω μετάβασής τους από την ολική στη μερική απαλλαγή ή λόγω πλήρους απώλειας της απαλλαγής από το 100% του φόρου. Αντιθέτως όσοι από τους περυσινούς δικαιούχους κατά τη διάρκεια του 2022 έγιναν έγγαμοι ή και απέκτησαν τέκνα με αποτέλεσμα να ισχύσουν γι’ αυτούς φέτος αυξημένα εισοδηματικά όρια απαλλαγής από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α, τα οποία υπερέβησαν, για πρώτη φορά τα ετήσια οικογενειακά τους εισοδήματα είτε θα πληρώσουν φέτος ΕΝ.Φ.Ι.Α.μειωμένο κατά 50% ή και θα απαλλαγούν πλήρως. Το ίδιο θα ισχύσει και για όσους υπέστησαν εισοδηματικές απώλειες με αποτέλεσμα τα ετήσια οικογενειακά εισοδήματά τους να υποχωρήσουν για πρώτη φορά κάτω από τα εισοδηματικά όρια μερικής ή ολικής απαλλαγής από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α..

Πρόσθετη έκπτωση για όσους έχουν ασφαλισμένες κατοικίες

Για το 2024, ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. μειώνεται κατά 10% για κατοικίες φυσικών προσώπων που ασφαλίζονται σε ασφαλιστική επιχείρηση εγγεγραμμένη στο Μητρώο Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων, που τηρείται στη Διεύθυνση Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης της Τράπεζας της Ελλάδος, για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρα, εφόσον η ασφάλιση καλύπτει το σύνολο της αξίας του ακινήτου. Ως αξία του ακινήτου, για τις ανάγκες εφαρμογής του πρώτου εδαφίου, λαμβάνεται η αξία ανακατασκευής του κτίσματος ή των κτισμάτων, μη υπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου, η οποία δεν μπορεί να υπολείπεται των 900 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Προϋπόθεση για την εφαρμογή του παρόντος είναι η ασφάλιση να αφορά το προηγούμενο έτος με διάρκεια τουλάχιστον τριών (3) μηνών. Αν η διάρκεια της ασφάλισης του πρώτου εδαφίου είναι μικρότερη του ενός (1) έτους, η μείωση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. προσαρμόζεται αναλογικά.