Φυσικό αέριο: Σενάρια σαμποτάζ πίσω από τις διαρροές στον Nord Stream

Έρευνες διεξάγονται αυτή τη στιγμή για τις διαρροές που σημαιώθηκαν χθες από τους αγωγούς Nord Stream 1 και 2, οι οποίοι μεταφέρουν φυσικό αέριο από τη Ρωσία στην Ευρώπη μέσω της Βαλτικής Θάλασσας.

Κανένας από τους δύο αγωγούς δεν αντλούσε αέριο τη στιγμή των διαρροών: ο Nord Stream 1 σταμάτησε να αντλεί αέριο στην Ευρώπη «επ’ αόριστον» νωρίτερα αυτόν τον μήνα, με τον χειριστή της Μόσχας να λέει ότι οι διεθνείς κυρώσεις στη Ρωσία την εμπόδισαν να πραγματοποιήσει ζωτικής σημασίας εργασίες συντήρησης.

Ο νεότερος αγωγός Nord Stream 2, εν τω μεταξύ, δεν άνοιξε ποτέ επίσημα, καθώς η Γερμανία αρνήθηκε να τον πιστοποιήσει για εμπορικές δραστηριότητες λόγω της απρόκλητης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τόσο η Ευρώπη όσο και η Ρωσία δήλωσαν και οι δύο ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί δολιοφθορά για την αιτία της ζημιάς, αλλά η ευθύνη στρέφεται στη Μόσχα — η οποία δεν έχει ακόμη απαντήσει άμεσα στις κατηγορίες.

Από την πλευρά του, ο κρατικός γίγαντας φυσικού αερίου της Ρωσίας Gazprom αρνήθηκε να σχολιάσει τις διαρροές όταν προσεγγίστηκε από το Reuters, ενώ η Nord Stream AG, ο διαχειριστής του δικτύου, ανέφερε σε δήλωση ότι «η καταστροφή που σημειώθηκε την ίδια ημέρα ταυτόχρονα σε τρεις σειρές των υπεράκτιων αγωγών φυσικού αερίου του συστήματος Nord Stream είναι άνευ προηγουμένου». «Δεν είναι ακόμη δυνατό να εκτιμηθεί ο χρόνος αποκατάστασης της υποδομής μεταφοράς φυσικού αερίου», πρόσθεσε.

Ερωτηθείς για τους κατεστραμμένους αγωγούς νωρίτερα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου είπε ότι η διαρροή ήταν αιτία ανησυχίας και η δολιοφθορά ήταν μια πιθανή αιτία, αλλά είπε ότι είναι «πρόωρο» να γίνουν εικασίες πριν από τα αποτελέσματα της έρευνας.«Καμία επιλογή δεν μπορεί να αποκλειστεί αυτή τη στιγμή», είπ ε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ στους δημοσιογράφους.

Η Nord Stream εξέδωσε δήλωση τη Δευτέρα, σημειώνοντας ότι οι αποστολείς του κέντρου ελέγχου Nord Stream 1 είχαν «καταγράψει πτώση πίεσης και στις δύο χορδές του αγωγού φυσικού αερίου» με τους λόγους να διερευνώνται, αν και δεν είναι γνωστό εάν αυτό το περιστατικό συνδέεται.

Οι αναλυτές λένε ότι οι διαρροές ενέχουν τεράστιο «κίνδυνο για την ασφάλεια και το περιβάλλον» και οι ναυτιλιακές Αρχές με εποπτεία στην πληγείσα περιοχή προσπαθούν να εξακριβώσουν την έκταση του προβλήματος.

Οι αρχές της Δανίας και της Σουηδίας κήρυξαν απαγόρευση πλοίων γύρω από την τοποθεσία της ύποπτης διαρροής στις θαλάσσιες ζώνες τους, ενώ η Δανία αύξησε το επίπεδο συναγερμού για την ασφάλεια της ενέργειας και του φυσικού αερίου, ανέφερε το Reuters.

Οι διαρροές θα ακυρώσουν τις εναπομείνασες προσδοκίες ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να λάβει φυσικό αέριο μέσω του Nord Stream 1 πριν από το χειμώνα, σημείωναν οι αναλυτές.

Ο Henning Gloystein, διευθυντής ενέργειας, κλίματος και πόρων και ο ανώτερος αναλυτής Jason Bush, αμφότεροι του Eurasia Group, δήλωσαν σε σημείωμα την Τρίτη ότι ενώ οι γερμανικές και δανικές αρχές ανέφεραν ότι η αιτία των διαρροών ήταν άγνωστη, «οι απρογραμμάτιστες διαρροές σε υποθαλάσσιους αγωγούς είναι σπάνιες καθώς έχουν σχεδιαστεί για να αποτρέπουν τυχαίες ζημιές».

«Πολλές πηγές της ΕΕ είπαν ότι η δολιοφθορά φαινόταν πιθανή. Κανένας από τους αγωγούς δεν παρέδιδε εμπορικό αέριο τη στιγμή των διαρροών, ωστόσο, δεδομένου ότι και οι δύο γραμμές εξακολουθούσαν να είναι υπό πίεση και η καθεμία έχει την ικανότητα να διοχετεύει περίπου 165 εκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου βαρέως προς μεθάνιο την ημέρα», εκτίμησαν ότι «διαρροές αυτού του μεγέθους αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια και το περιβάλλον, ειδικά εάν η Ρωσία δεν σταματήσει να αντλεί αέριο στο σύστημα».

«Ανάλογα με το μέγεθος της ζημιάς, οι διαρροές θα μπορούσαν να σημαίνουν ακόμη και μόνιμο κλείσιμο και των δύο γραμμών», πρόσθεσε ο Όμιλος Eurasia.

Οι αγωγοί φυσικού αερίου Nord Stream έχουν γίνει σημείο εντάσεων μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης τους τελευταίους μήνες, με τη Ρωσία να κατηγορείται ότι εργαλιοποιεί τις προμήθειες φυσικού αερίου στη γείτονά της.

Το καλοκαίρι, η Gazprom ανακοίνωσε μια σποραδική διακοπή των ροών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, επικαλούμενη την ανάγκη συντήρησης του αγωγού (αναλυτές είπαν ότι η διακοπή των ροών είχε σχεδιαστεί για να ασκήσει πίεση στην Ευρώπη να υποχωρήσει στις κυρώσεις). Οι ροές έχουν πλέον σταματήσει εντελώς μέσω του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 1, και πάλι αφού η Gazprom είπε ότι οι κυρώσεις εμπόδισαν τη συντήρηση, έναν ισχυρισμό που καταρρίφθηκε ευρέως από ειδικούς στη βιομηχανία φυσικού αερίου και τη Siemens, η οποία παρείχε και συντήρησε εξοπλισμό.

Ο Timothy Ash, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής των αναδυόμενων αγορών, είπε ότι η Ρωσία μπορεί να βρίσκεται πίσω από τη ζημιά, η οποία ήταν «αξιοσημείωτη».

«Έτσι, εμφανίστηκαν πολλές τρύπες σε αυτούς τους αγωγούς, οι οποίοι είναι παχείς και θαμμένοι βαθιά. Αυτά πρέπει να είναι υποβρύχια, πιθανότατα ρωσικά υποβρύχια», είπε σε ένα σημείωμα με email, προσθέτοντας ότι θα ήταν «απίστευτο» εάν η Ρωσία ήταν πρόθυμη «να προκαλέσει τέτοιους κινδύνους στη ναυτιλία στη Βαλτική».

Η Ρωσία δεν έχει ακόμη απαντήσει άμεσα στις κατηγορίες ότι βρισκόταν πίσω από τη ζημιά στους αγωγούς.

Οι τιμές αναφοράς στην Ευρώπη ανέβηκαν την Τρίτη με τα ολλανδικά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης TTF να αυξάνονται στα 208,44 ευρώ την μεγαβατώρα. «Οι τιμές διαμορφώνονται υψηλότερα και λόγω των εικασιών ότι επρόκειτο για σαμποτάζ, αν και παραμένει στη σφαίρα των εκτιμήσεων το τι θα σήμαινε αυτό», δήλωσε ο επικεφαλής αναλύσεων για το αέριο στην Ευρώπη της S&P Global Commodity Insights, η οποία ήδη εκτιμούσε ότι έως το τέλος του έτους η Ρωσία θα μηδένιζε τις ροές προς την Ευρώπη.

Ένας δύσκολος χειμώνας περιμένει την Ευρώπη εν μέσω ενεργειακής κρίσης και τη στάση της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ως προς την προμήθεια φυσικού αερίου. Μέχρι σήμερα η ρωσική προπαγάνδα προκαλεί με σχόλια του τύπου ότι οι Ευρωπαίοι θα «παγώσουν» μέχρι θανάτου, σε περίπτωση που η Μόσχα κλείσει εντελώς τη «στρόφιγγα».

Τι θα γίνει σε αυτή την περίπτωση; Θα πρέπει να φοβούνται οι Ευρωπαίοι; Σχεδόν σίγουρα όχι, αναφέρει δημοσίευμα των Financial Times, καθώς, όπως διευκρινίζει, η Ευρώπη έχει πολύ μεγαλύτερη ικανότητα να διαχειριστεί την κατάσταση από ό,τι πιστεύει η Ρωσία.

Η Ρωσία προμήθευε περίπου το 30% της κατανάλωσης φυσικού αερίου της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Ήδη, αυτές οι εξαγωγές έχουν ήδη μειωθεί κατά 75%. Μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής ζήτησης φυσικού αερίου προέρχεται από τη θέρμανση. Εάν οι Ευρωπαίοι απλώς χαμηλώσουν τους θερμοστάτες στα σπίτια τους κατά μέσο όρο κατά 3 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή στους 19 βαθμούς, αυτόν τον χειμώνα, τότε θα δουν μεγάλη διαφορά.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτίμησε σε έκθεση του Μαρτίου ότι μια μείωση κατά 1 βαθμό Κελσίου στα μέσα επίπεδα θερμοστάτηθα εξοικονομούσε 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην ΕΕ και τη Βρετανία.

Η αύξηση στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και η στροφή της βιομηχανίας στο πετρέλαιο, μείωσαν μεγάλο μέρος του ελλείμματος του 2023 που προκλήθηκε από την απώλεια των ρωσικών εισαγωγών.

Συμπερασματικά, μια «μικρή» ταλαιπωρία, δηλαδή η ρύθμιση του θερμοστάτη στους 19 βαθμούς Κελσίου, θα απέφερε σημαντικά αποτελέσματα, δεδομένης της στάσης που τηρεί η Ρωσία.