Η συμφωνία Μελόνι-Ράμα για το Μεταναστευτικό κάνει νέο «Έβρο» την Κρήτη
Του Νότη Μαριά*
Οι τεράστιες μεταναστευτικές ροές από την περιοχή του Τομπρούκ της Λιβύης προς τη Γαύδο και την Κρήτη προμηνύουν ότι, σε σύντομο χρονικό διάστημα η Γαύδος θα κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια νέα Λαμπεντούζα.
«Ενδεικτικά, το περασμένο Σαββατοκύριακο ήρθαν στη Νότια Κρήτη 300 μετανάστες, ενώ μόνο το τελευταίο τρίμηνο υπολογίζεται ότι έχουν φτάσει 1.500 άτομα από την Αίγυπτο σε Κρήτη και Γαύδο, μέσω Λιβύης» διαβάζουμε σε ρεπορτάζ της περασμένης εβδομάδας.
Όπως ήδη έχουμε αναλύσει σε τηλεοπτική συνέντευξη στις 28.02.2024 (διαθέσιμη στο YouTube) η αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς την Κρήτη είναι αποτέλεσμα της Συμφωνίας που έκανε η Μελόνι με τον Ράμα στις 06.11.2023 με την οποία γίνεται «outsourcing» στην Αλβανία των υποχρεώσεων της Ιταλίας σε σχέση με το Προσφυγικό, όπως αυτές καθορίζονται από το «Δουβλίνο 3».
Άλλωστε, αμέσως μετά την εκλογή της, η Μελόνι έδειξε ιδιαίτερη κινητικότητα για την ανάσχεση των παράνομων μεταναστευτικών ροών από Λιβύη προς Ιταλία. Για τον λόγο αυτόν επισκέφθηκε τη Λιβύη στις αρχές του 2023. Στη συνέχεια η Μελόνι, τον Μάιο του 2023, συναντήθηκε στη Ρώμη με τον Χαλίφα Χαφτάρ για το Μεταναστευτικό, ενώ στις 07.06.2023 ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης της Τρίπολης επισκέφτηκε και αυτός με τη σειρά του τη Ρώμη με αντικείμενο τον έλεγχο των παράνομων μεταναστευτικών ροών από Λιβύη.
Επιπλέον και προκειμένου η Ρώμη να αποφύγει τις υποχρεώσεις της δυνάμει του Κανονισμού «Δουβλίνο 3», να φιλοξενεί δηλαδή όσα πρόσωπα εισέρχονται παράνομα από Λιβύη στην Ιταλία και μάλιστα για όσο διάστημα εξετάζει τις αιτήσεις τους για άσυλο, η Μελόνι υπέγραψε με τον Ράμα μια διεθνή συμφωνία προκειμένου η Αλβανία, σε δύο χώρους φιλοξενίας δυναμικότητας 3.000 ατόμων, να φιλοξενήσει συνολικά 36.000 παράνομους μετανάστες στα επόμενα πέντε χρόνια. Έτσι, αντί να εξετάζονται οι αιτήσεις ασύλου των παράνομων μεταναστών στην Ιταλία, τελικά αυτές θα εξετάζονται στην Αλβανία και μάλιστα από Ιταλούς αξιωματούχους.
Παρά τις σφοδρές αντιδράσεις σε Ιταλία και Αλβανία, η συμφωνία Μελόνι-Ράμα από τα τέλη Φεβρουαρίου 2024 βρίσκεται πλέον σε ισχύ καθώς έχουν αρθεί και τα τελευταία εμπόδια, μιας και αφού το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας έδωσε το «πράσινο φως» στα τέλη Ιανουαρίου 2024 και η συμφωνία εγκρίθηκε τελικά από το αλβανικό κοινοβούλιο στις 22.02.2024.
Έτσι πλέον και με τις ευλογίες της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όσα πλοιάρια με παράνομους μετανάστες από τη Λιβύη θα προσεγγίζουν στην ανοικτή θάλασσα προς την Ιταλία θα συλλαμβάνονται από την ιταλική ακτοφυλακή και το ιταλικό ναυτικό και θα οδηγούνται, συνοδεία των ιταλικών δυνάμεων, στην Αλβανία.
Μετά λοιπόν την «κίνηση-ματ» της Μελόνι, η διαδρομή των παράνομων μεταναστευτικών ροών από το Τομπρούκ προς την Ιταλία αλλάζει, καθώς οι παράνομοι μετανάστες δεν έχουν καμία διάθεση να πληρώσουν 5.000 δολάρια και τελικά να βρεθούν στην Αλβανία. Ως εκ τούτου, η ρότα των παράνομων μεταναστευτικών ροών κατευθύνεται πλέον προς την Γαύδο και την Κρήτη.
Προκειμένου, λοιπόν, η Γαύδος να μην μετατραπεί σε νέα Λαμπεντούζα απαιτείται η κυβέρνηση να υπογράψει με την Αίγυπτο συμφωνία επαναπροώθησης σε σχέση με τους Αιγύπτιους πολίτες, οι οποίοι φτάνουν παράνομα μέσω Τομπρούκ στην Κρήτη. Επιπλέον η κυβέρνηση οφείλει να ζητήσει την ενεργοποίηση της ναυτικής επιχείρησης «Ειρήνη» της Ε.Ε., (EUNAVFOR MED IRINI) και στο πεδίο της αποτροπής της παράνομης μετανάστευσης.
Η EUNAVFOR MED IRINI που εδρεύει στη Ρώμη είναι αρμόδια για τον έγκαιρο εντοπισμό των δουλεμπορικών, τα οποία ξεκινούν από τις ακτές της Λιβύης. Ειδικότερα, σύμφωνα με την απόφαση ίδρυσής της, η «Ειρήνη» υποτίθεται ότι «συμβάλλει επίσης στην εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου των δικτύων παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων, σύμφωνα με το ισχύον Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ καθώς και του εφαρμοστέου Διεθνούς Δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Εν προκειμένω ειδικότερα σύμφωνα με την Απόφαση 2240 (2015) του Συμβουλίου Ασφαλείας που κυρώθηκε με το Π.Δ. 24/2017 τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ έχουν επί λέξει εξουσιοδοτηθεί «ενεργώντας σε εθνικό επίπεδο ή μέσω περιφερειακών οργανισμών που συμμετέχουν στην καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων», να «επιθεωρούν, όπως επιτρέπεται από το Διεθνές Δίκαιο, στην ανοιχτή θάλασσα στα ανοιχτά των ακτών της Λιβύης, οποιαδήποτε σκάφη δεν φέρουν σημαία, τα οποία ευλόγως θεωρούν ότι χρησιμοποιήθηκαν, χρησιμοποιούνται ή πρόκειται άμεσα να χρησιμοποιηθούν από ομάδες οργανωμένου εγκλήματος, για τη λαθραία διακίνηση μεταναστών ή την εμπορία ανθρώπων από τη Λιβύη».
Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 5 της ιδρυτικής απόφασης της επιχείρησης «Ειρήνη» και υπό τον τίτλο «Συμβολή στην εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου των δικτύων παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων», «ως ένα ακόμη δευτερεύον καθήκον, και σύμφωνα με την ΑΣΑΗΕ 2240 (2015), η επιχείρηση υποστηρίζει τον εντοπισμό και την παρακολούθηση των δικτύων παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων μέσω της συλλογής πληροφοριών και της πραγματοποίησης περιπολιών με εναέρια μέσα στην ανοιχτή θάλασσα, στο συμφωνημένο θέατρο επιχειρήσεων».
Στη συνέχεια, μετά τον εντοπισμό των λαθρεμπορικών, οφείλουν να αναλάβουν δράση η ελληνική Ακτοφυλακή αλλά και η Frontex. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ότι, σύμφωνα με τον Κανονισμό 656/2014 της Ε.Ε. που εφαρμόζεται σε επιχειρήσεις επιτήρησης των συνόρων που διεξάγονται από τα κράτη-μέλη στα θαλάσσια εξωτερικά τους σύνορα, η οικεία επιχειρησιακή συνεργασία συντονίζεται από την Frontex.
Δεδομένου ότι, τα λαθρεμπορικά από το Τομπρούκ προς την Κρήτη επί διήμερο, περίπου, βρίσκονται σε διεθνή ύδατα και μάλιστα χωρίς να φέρουν σημαία, η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, η οποία ως γνωστόν αποτελείται από την Frontex και τις εθνικές Αρχές που είναι αρμόδιες για τη διαχείριση των συνόρων, οφείλουν να σχεδιάσουν τον τρόπο εφαρμογής του άρθρου 7 του Κανονισμού 656/2014 το οποίο τιτλοφορείται «Σύλληψη στην ανοιχτή θάλασσα» και ιδίως της παραγράφου 11 αυτού που προβλέπει ρητά ότι «όταν υπάρχουν εύλογες υπόνοιες ότι, ένα σκάφος που στερείται εθνικότητας διενεργεί λαθραία μεταφορά μεταναστών διά θαλάσσης», η συμμετέχουσα μονάδα έχει δικαίωμα «να προβαίνει σε κατάσχεση του σκάφους και σύλληψη των δουλεμπόρων, προβαίνοντας ταυτόχρονα σε διάσωση των λοιπόν επιβαινόντων προσώπων». Επιπλέον προβλέπεται και η «προσαγωγή του σκάφους ή των επιβαινόντων σε τρίτη χώρα ή παράδοση με άλλο τρόπο του σκάφους ή των επιβαινόντων στις αρχές τρίτης χώρας» (Κανονισμός Ε.Ε. 656/2014, άρθρο 7 παρ. 11 σε συνδυασμό με παρ. 2). Για τον λόγο αυτό, λοιπόν, απαιτείται πλέον η σύναψη συμφωνιών επαναπροώθησης σε Αίγυπτο και Λιβύη.
* καθηγητής Θεσμών της Ε.Ε. στο Πανεπιστήμιο Κρήτης,
πρόεδρος του κόμματος «Ελλάδα – Ο άλλος δρόμος», πρώην ευρωβουλευτής
