Και ο πόλεμος συνεχίζεται…

Του Λευτέρη Στουκογεώργου*
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πριν από 16 μήνες, κατά παράβαση του  Διεθνούς Δικαίου, έχει οδηγήσει σε ένα πόλεμο μακροχρόνιας φθοράς. Ταυτόχρονα επιτάχυνε την διαδικασία της γεωπολιτικής μετάβασης, λόγω της αμφισβήτησης της αμερικανικής παγκόσμιας κυριαρχίας (Pax Americana), κύρια από Κίνα και Ρωσία.

Οι ΗΠΑ, μέσω του παγκόσμιου πλέον ΝΑΤΟ, στοχεύουν στον περιορισμό Ρωσίας και Κίνας, δυνητικά στα εθνικά τους όρια. Η Ρωσία απάντησε στις νατοϊκές κυρώσεις με πλήρη προσέγγιση της Κίνας, γύρισε την πλάτη στη Δύση, ενώ διατηρεί καλές σχέσεις με την Ινδία και τις χώρες του Κόλπου. Η Κίνα ισορροπεί με ΕΕ και ΗΠΑ οικονομικά, επενδύει στη Ρωσία και στρατηγικά επεκτείνει την επιρροή της ως παγκόσμια soft power.  Εναλλακτικό είναι το σχέδιο που εξυφαίνεται από την Βραζιλία του Λούλα και αφορά την στενή συνεργασία των χωρών του Παγκόσμιου Νότου (Global South) και μια ισορροπημένη σχέση με τις υπερδυνάμεις και την Ευρώπη.

Η Ευρώπη, που στο έδαφος της γίνεται ο πόλεμος και η Συμφωνία του Μίνσκ ήταν δικό της δημιούργημα, είναι η μεγάλη χαμένη στρατηγικά, οικονομικά και πολιτικά. Πληρώνει και θα πληρώσει περαιτέρω την αδυναμία χάραξης δικής της αυτόνομης στρατηγικής, ενώ χάνει συνεχώς θέσεις στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας. Ο φόβος που έχει ενσκήψει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες από τον πόλεμο, απότοκος πραγματικότητας και ψυχροπολεμικής προπαγάνδας, κυριαρχεί. Στο ευρωπαϊκό πολιτικό πεδίο ο φόβος και η ανασφάλεια είναι το γήπεδο της ακροδεξιάς, που την βλέπουμε να κερδίζει μέσα σε ένα νεοφιλελεύθερο τοπίο μακροχρόνιας μιζέριας. Τεράστιες οι ευθύνες της παραδοσιακής δεξιάς που δεν διστάζει να συγκυβερνήσει με την ακροδεξιά, υποδαυλίζοντας την δημοκρατία, απλά για να κρατηθεί στην εξουσία.

Στον χάρτη του πεδίου των μαχών οι Ρώσοι (έχοντας προσαρτήσει ήδη την Κριμαία) έχουν καταλάβει περίπου το 60-75% των τεσσάρων περιοχών της ΝΑ Ουκρανίας (Χερσώνα, Ζαπορίζια, Ντονέτσκ, Λουχάνσκ) ανατολικά του Δνείπερου. Η Αζοφική θάλασσα είναι πλέον υπό ρωσική κατοχή, ο ρωσικός στόλος της Σεβαστούπολης έχει καλυμμένα τα νώτα του, το νευραλγικό κέντρο του Ροστόφ δεν είναι πλέον εκτεθειμένο και η Ρωσία διεκδικεί, μαζί με την Τουρκία, την κυριαρχία στη Μαύρη Θάλασσα.

Όμως η ρωσική επέκταση έχει σταματήσει εδώ και καιρό, οι ουκρανικές αντεπιθέσεις απέδωσαν ελάχιστα και οι φονικότατες μάχες περιορίζονται σε μερικές σπιθαμές εδάφους ή μικρών πόλεων στρατηγικού χαρακτήρα στην ευρύτερη ζώνη. Στις ρωσικές επιθέσεις (πύραυλοι, αεροπορία, drones) στο εσωτερικό της Ουκρανίας και στο Κίεβο, οι Ουκρανοί απάντησαν με δολιοφθορές, κυρίως στην Κριμαία, με επιθέσεις στα ανατολικά σύνορα με Ρωσία (Χάρκοβο) και επίθεση με drones μέχρι την Μόσχα.

Η τεράστια στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ και του παγκόσμιου ΝΑΤΟ στην κατεστραμμένη Ουκρανία έχει εξισορροπήσει σε κάποιο βαθμό την ρωσική οπλική υπεροχή, έχει εμποδίσει την περαιτέρω ρωσική επέκταση, αλλά δεν ήταν ικανή, ως τώρα, να την οδηγήσει σε στρατηγικές νίκες. Η αναμενόμενη από καιρό ουκρανική αντεπίθεση έχει στόχο την μαζική επίθεση σε όλο το ενεργές μέτωπο, ώστε να διασπάσει την ρωσική άμυνα, να ελέγξει Μελιτούπολη και Μαριούπολη, να διαλύσει το ρωσικό mare nostrum στην Αζοφική θάλασσα και να περάσει στην Κριμαία. Η ανατίναξη του φράγματος της Nova Khalovka στο Δνείπερο αφορά το ποιος ωφελείται στρατηγικά, παρά τις παράπλευρες ζημιές. Στη συγκυρία επιθετικά οι Ουκρανοί ή αμυντικά οι Ρώσοι?

Όμως η τεράστια συσσώρευση στρατευμάτων και σύγχρονων οπλικών συστημάτων των αντιμαχόμενων πλευρών, κατά μήκος των τεσσάρων περιοχών, θυμίζει τα ορύγματα του Δυτικού Μετώπου στον Μεγάλο Πόλεμο με σύγχρονα όπλα, σε ένα ουκρανικό πεδίο όπου δόθηκαν ιστορικές μάχες του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Ο μόνος νικητής με αυτούς τους όρους είναι ο θάνατος, γιατί συντριπτική νίκη δεν διαφαίνεται, παρά τις εκατέρωθεν επιθυμίες.

Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι ως πιο σημείο τρόμου θα φτάσει η κλιμάκωση για να βρεθεί ο συμβιβασμός της ειρήνης και της αποκατάστασης του Διεθνούς Δικαίου. Οι παγκόσμιες πωλήσεις όπλων, πάντως, έχουν σπάσει κάθε ιστορικό ρεκόρ. Είναι αναγκαία μια παγκόσμια διάσκεψη ειρήνης, τύπου Ελσίνκι ΙΙ, ικανή να σταματήσει τον πόλεμο και να θέσει όρια στα πυρηνικά και στα νέα στρατηγικά όπλα.

* οικονομολόγος